Microsoft Word Market strat v?r?qab?tli movqel?sdirm?doc

                                                                    Qrem Huley, Con Sonders, Naycel Pirsi  

64 

Rəqiblərin  diqqətini  bu  amillərdən  yayındırmağa  yönələn  strategiya  ha-

zırlanmalı  və  rəqiblərin  uğur  qazanması  üçün  bu  amillərdən  istifadə 

etməsinə  imkan  verilməməlidir.  Digər  zəif  yerləri  isə  aşkar  etdikdən 

sonra  aradan  qaldırmaq  və  hətta  başqa  cür  istifadə  etməklə  üstünlüyə 

çevirmək olar.  

 

Kompaniyanın  zəif  və  üstün  tərəflərinin  düzgün  müəyyənləş-

dirilməsi  yalnız  resursların  sistemli  və  kompleks  qiymətləndirilməsi  və 

rəqiblərə  nisbətən  onlardan  istifadə  edilməsi  yolu  ilə  mümkündür.  6-cı 

fəsildə bunun edilməsi daha ətraflı şəkildə nəzərdən keçirilir.  

 

2.3.2 Xidmət göstərilən bazarların təhlili 

Kompaniyanın işlədiyi və ya işləmək istədiyi bazarların təhlili təşkilatın 

qarşılaşacağı  imkanlara  və təhlükələrə diqqətin  yönəlməsinə xidmət et-

məlidir. Bu imkan və təhlükələr iki əsas istiqamətdən gəlir: müştərilərdən 

(cari  və  potensial)  və  rəqiblərdən(yenə  də  cari  və  potensial).  Bazarın 

böyük  hissəsi  bu  və  ya  digər  dərəcədə  seqmentləşib.  Onlar  müxtəlif 

müştərilərdən  və  ya  müxtəlif  arzu  və  ya  ehtiyaca  malik  müştərilərdən 

ibarətdir.  “Bazar  necə  seqmentləşib?”  sualı  müştərilərin  tələbatlarını 

anlamaqda faydalı olur və konkret bazar məqsədlərinə istiqamətlənməyə 

kömək edir. 

Misal  üçün,  kompüter  biznesində  məcmu  bazarı  müxtəlif  yollarla  seq-

mentləşdirmək  olar.    Məhsul  tipinə  görə  sadə  seqmentləşdirmə  zamanı 

bazarı  böyük  maşınlara(meynfreymlərə),  mini  kompüterlərə  və  personal 

BM-lərə bölmək olar.  BM kompaniyası artıq uzun müddətdir ki, meyn-

freym bazarında hökmran mövqedədir. Birbaşa rəqib olan belə nəhənglə 

mübarizənin  çətin  olduğunu  etiraf  edən  rəqiblər  öz  güclərini  mini-

kompüterlər  bazarında  mərkəzləşdirmiş  və  nisbətən  xırda  istehlakçıların 

müxtəlif tələbatlarına yönələrək bu bazarda hakim mövqeyə yiyələnmiş-

lər.  Analoji  olaraq,  fərdi  kompüterlər  bazarında(FK)  son  nəsil  ntel 

prossesorları  və  Microsoft  əməliyyat  sistemi  əsasında  qurulmuş  “ BM-

birgə  maşınlar”  meydana  çıxanadək  Apple  firması  bazarda  uğurla  lider-

liyi əlində saxlayırdı.  

 

Canon 

–  bu  da  digər  istiqamətli  kompüter  bazarıdır.  Kompaniya 

etiraf etmişdir ki, kompüter istifadəçilərinə təkcə şəxsi kompüterlər lazım 

deyil.    Onlara,  həmçinin,  ən  əlverişli  şəraitdə  kompüterdən  istifadəyə 

imkan  verən  periferiy  mexanizmlər  lazımdır.  Canon  rəngli  mürəkkəb 

printerlər  təchizatçısı  kimi  bazarda  möhkəm  mövqe  tutduğu  halda, 

printerlər Hewlett-Packard-ın biznesidir. 

 

Məhsul  tiplərinə  əsaslanan  belə  böyük  bazarların  tərkibində  də 

daha  kiçik  bölgülər  mövcuddur.  Toshiba  və  Compaq  portaitiv  yol 

kompüterlərinin istehsalı ilə məşğuldurlar. 

---

Marketinq strategiyası və rəqabətli mövqeləşdirmə 

65

 

1990-cı illərdə Sega, Nintendo və Sony kompaniyaları ucuz kom-

püter və proqram vasitələrinin köməyilə adətlər yaradan kompüter oyun-

ları  bazarının  inkişafında  böyük  uğurlar  əldə  etmişlər.  Bazarda  digər 

kompaniyalardan  sonra  peyda  olan  Sony  kompaniyası  öz  Playstations-

ları  ilə  hal  hazırda  bazarda  lider  mövqeyindədir.  Müəyyən  müddət  ər-

zində  belə  düşünürdülər  ki,  Pentium  prossessorlarına  əsaslanan  FK-nın 

gücünün artması, əldə edilə bilməsi və ucuzlaşması nəticəsində kompüter 

oyunları  bazarı  ilə  fərdi  kompüterlər  bazarının  birləşməsi  nəticəsində 

kompüter  oyunları  bazarı  tənəzzülə  uğrayacaq.  Proqnozların  əksinə 

olaraq  bazar  kifayət  qədər  güclü  oldu  və  2002-ci  ilin  martında  bazard 

Microsoft

 kompaniyası Xbox məhsulu ilə girdi.  

 

Bazarda  artıq  mövcud  olan  və  potensial  bazar  seqmentlərinin 

öyrənilməsindən  sonra,  alternativlərin  qiymətləndirilməsinin  növbəti 

mərhələsini kifayət dərəcədə istifadə edilməmiş və ya istifadə edilməmiş 

bazar  imkanlarının  axtarılması  təşkil  edir.    Misal  üçün,  hazırki  dövrdə 

qida  məhsulları  bazarında  köklü  dəyişikliklər  gedir.  Mühüm  dəyi-

ş

ikliklərdən  biri  tez  hazırlanan  qida  yarımfabrikatlarının  istehlakının 

artımı,  digəri  isə  sağlam  qida  istehlakına  meyllənmədir.  Bu  dəyişiklik-

lərdən hər ikisi öz üstünlükləri üçün onlardan istifadə edən və ya etmək 

istəyən kompaniyalara yeni imkanlar açır.  

 

Misal  üçün,  Van  den  Berq(Van  den  Bergh)  təhlükəli  xolesterin 

yığılmasına gətirib çıxarmayan marqarin buterbordların potensialını duy-

muşdu.  Onun  buterbord  tərkibli  Flora  Pro-Active  və  digər  bu  qəbildən 

olan  Benecol  məhsulları  real  olaraq  xolesterinin  səviyyəsini  aşağı  salır, 

halbuki digər “yüngül yağlar” xolesterinin yığılmasına səbəb olur.   

 

Bazarda radikal dəyişikliklər (öz sağlamlığına diqqətin artdığı və 

bu faktın yemək adətlərinə təsir göstərdiyində olduğu kimi) olanda və ya 

mövcud  tələbatların  rəqiblər  tərəfindən  ödənilə  bilinməməsi  halında 

imkanlar(digərləri üçün-K.X.) yaranır. Apple kompaniyasının mikrokom-

püterlər  bazarında  ilkin  uğuru  əsas  etibarilə  BM-in  ilk  dövrlərdə  bu 

bazara girməməsi ilə şərtlənmişdisə, Compaq və Dell-in uğurları  BM-in 

bölgü kanallarında dəyişikliklər etməməsindən qaynaqlanmışdı. Bazarda  

tutulmamış yerlər ola bilər və bunun səbəbi kompaniyaların  ya onu tuta 

bilməməsindən(kifayət qədər vərdiş və bacarığın olmaması səbəbindən), 

ya da tutmaq istəməməsindən irəli gəlir. 

 

Abel  (Abell,  1990)  imkanların  duyulmasında  və  onlardan  öz 

xeyirləri üçün istifadə edilməsində vaxtın düzgün seçilməsinin nə dərəcə-

də əhəmiyyətli olması üzərində dayanır. Onun strateji pəncərələr konsep-

siyası  göstərir  ki,  bazar  tələbatları  ilə  təşkilatın  imkanları  arasında 

optimal uyğunluq ancaq qısa zaman müddətində mümkündür.  nvestisiya 

vaxta  görə  elə  hesablanmalıdır  ki,  o,  strateji  pəncərələrin  açıq  vaxtına 

düşsün; əksinə, uğurlu uyğunluq pozulan kimi kapital qoyuluşunun ləğvi 

haqqında  düşünülməlidir.  Son  iki  onillikdə  yapon  kompaniyalarının 

---