Qrem Huley, Con Sonders, Naycel Pirsi
128
qeyri-mümkündür. Bu fəsildə biz üç əsas istiqamətdə dəyişiklikləri
nəzərdən keçirəcəyik. Onları bir yerdə tez-tez PEST təhlili adlandırırlar
(şəkil 4.1) PEST – bu siyasi, iqtisadi, sosial (hüquqi və mədəni daxil
olmaqla) və texnoloji ətraf mühitdir. qtisadi və siyasi mühiti biz bir
yerdə nəzərdən keçirəcəyik, çünki, onlar arasındakı qarşılıqlı əlaqə əksər
hallarda ayrıca götürülmüş fərdi təsirləri müəyyənləşdirməyi çətinləş-
dirir. Bir sferada siyasi dəyişiklik digər sferada iqtisadi dəyişikliyi
yaradır, iqtisadiyyatdakı dəyişikliklər isə ümumilikdə siyasi fəaliyyətləri
və dəyişiklikləri sürətləndirə bilər.
4.2
QT SAD VƏ
S YAS MÜH T
Son on ildə ən yüksək inkişaf etmiş ölkələrdə iqtisadi artımın zəifləməsi
bir çox nəticələrə səbəb oldu. Şübhəsiz ki, artım – bu tsiklik hadisədir.
Lakin, buna baxmayaraq, inkişaf etmiş iqtisadiyyatlar çətin ki, kinci
dünya müharibəsindən sonrakı onillik ərzində müşahidə olunan anoloji
artım tempini əldə edə bilsinlər. Bir çox təşkilatlar özlərinin heç vaxt
canlanmayan bazarlarında mötədil inkişaf şəraitində yaşamağı öyrənmə-
lidirlər. nkişafla bağlı menecerləri maraqlandıran məqsədlərin yerini
mənfəətlilik kimi digər meyarlar tutur. Bazarların seçilməsi radikal təsir
göstərə bilər: Farlinin (Farley, 1997) qiymətləndirməsinə görə 2003-cü
ildə ən cazibədar beynəlxalq bazarlar ABŞ və ya Avropa bazarı deyil,
Hindistan, Çin, Braziliya, ndoneziya və Nigeriya bazarı olacaq.
Şə
kil 4.1 PEST makromühit təhlili
Siyasi
qtisadi
Sosial
Hüquqi
Texnoloji
Marketinq strategiyası və
rə
qabə
tli mövqeləş
dirmə
129
Şə
kil 4.2 qtisadi və siyasi mühit
Şə
kil 4.2-də firmalar fəaliyyətlərinin siyasi və hüquqi şəraitini qiy-
mətləndirərkən nəzərə almalı olduğu bir sıra vacib amillər təsvir olunub.
qtisadi artım tempi və
biznesin inkiş
af tsikli
qtisadi artım tempi zaman-zaman və dünya xəritəsindəki məkanlardan
asılı olaraq tərəddüd edir. 2002-ci ilin martında illik hesablanan ümimi
daxili məhsulun (ÜDM) artım tempi müxtəlif olmuşdur: Türkiyə və
Sinqapurda 7%-lik azalmadan tutmuş Çində 6, Rusiya və Hindistanda
5%-dən çox artım olmuşdur (The Economist, 23 March 2002).
Cədvəl 4.1-də qısaca olaraq müxtəlif ölkələrdə əsas iqtisadi
göstəricilər göstərilmişdir. lk görünüşdən bir neçə problemlər nəzərə
çarpır. Birincisi, bu ABŞ iqtisadiyyatının dünya biznesində mütləq
hökmranlığıdır. 10 trilyon dollarlıq ABŞ iqtisadiyyatı öz miqyasına görə
yapon iqtisadiyyatını üç dəfə üstələyir və onun həcmi cədvəldə gös-
tərilmiş bütün digər ölkələrin iqtisadiyyatlarının cəmindən (Yaponiyanı
çıxmaqla) böyükdür. Əsas rifah göstəricisi olan adambaşına düşən ÜDM-
a görə amerikanlar 28% Birləşmiş Krallıq vətəndaşlarından, 14 dəfə
ruslardan və 75 dəfə hindistanllardan daha varlıdır.
qtisadi artım
tempi və biznesin
inkişaf tsikli
Faiz dərəcəsi,
müəssisələrin və
istehlakçıların
inamı
Məşğulluq
və işsizlik
Vergiqoyma və
maliyyə-büdcə
siyasəti
Milli və
millətlərüstü
hakimiyyət
Regional
ticarət və
ticarət zonaları
Beynəlmiləl-
ləşmə və
qloballaşma
Cə
dvə
l 4.1. Ə
sas iqtisadi göstə
ricilə
r – 2003-cü ilə
proqnoz
Mənbə: Fishburn and Green (2002)- Economist ntelligence Unit-in məlumatlarından istifadə edilib
Qərbi Avropa
Mərkəzi və Şərqi
Avropa
Asiya
ABŞ
F
ra
ns
a
A
lm
an
iy
a
B
öy
ük
B
ri
ta
ni
ya
ta
li
ya
P
ol
şa
M
ac
ar
ıs
ta
n
Ç
ex
R
es
pu
bl
ik
as
ı
R
us
iy
a
Ç
in
H
in
di
st
an
Y
ap
on
iy
a
A
B
Ş
ÜDM,
ABŞ
dolları
1677
392
1771
1422
198
77
91
392
1388
538
3942
10885
Adam
başına
ÜDM
dollar
27890
29210
29360
24700
5120
7690
8880
2730
1070
507
30990
37600
ÜDM-nin
artımı %-lə
nflyasiya
%-lə
Ə
hali
2.1
1.5
60.2
mln.
2.0
1.4
81.9
mln.
2.1
1.2
60.3
mln.
2.6
2.2
57.6
mln.
2.9
3.3
38.6
mln.
4.3
5.3
10.1
mln.
4.0
1.9
10.3
mln.
4.0
14.0
143.5
mln.
8.0
0.4
1.3
mlrd.
6.1
5.9
1.1
mlrd.
1.5
0.5
127.2
nln.
2.6
2.2
289.5
mln.