Microsoft Word Market strat v?r?qab?tli movqel?sdirm?doc

                                                                    Qrem Huley, Con Sonders, Naycel Pirsi  

128 

qeyri-mümkündür.  Bu  fəsildə  biz  üç  əsas  istiqamətdə  dəyişiklikləri 

nəzərdən  keçirəcəyik.  Onları  bir  yerdə  tez-tez  PEST  təhlili  adlandırırlar 

(şəkil  4.1)  PEST  –  bu  siyasi,  iqtisadi,  sosial  (hüquqi  və  mədəni  daxil 

olmaqla)  və  texnoloji  ətraf  mühitdir.    qtisadi  və  siyasi  mühiti  biz  bir 

yerdə nəzərdən keçirəcəyik, çünki, onlar arasındakı qarşılıqlı əlaqə əksər 

hallarda  ayrıca  götürülmüş  fərdi  təsirləri  müəyyənləşdirməyi  çətinləş-

dirir.  Bir  sferada  siyasi  dəyişiklik  digər  sferada  iqtisadi  dəyişikliyi 

yaradır, iqtisadiyyatdakı dəyişikliklər isə ümumilikdə siyasi fəaliyyətləri 

və dəyişiklikləri sürətləndirə bilər. 

 

4.2 

QT SAD  VƏ S YAS  MÜH T  

Son on ildə ən yüksək inkişaf etmiş ölkələrdə iqtisadi artımın zəifləməsi 

bir  çox  nəticələrə  səbəb  oldu.  Şübhəsiz  ki,  artım  –  bu  tsiklik  hadisədir. 

Lakin,  buna  baxmayaraq,  inkişaf  etmiş  iqtisadiyyatlar  çətin  ki,  kinci 

dünya  müharibəsindən  sonrakı  onillik  ərzində  müşahidə  olunan  anoloji 

artım  tempini  əldə  edə  bilsinlər.  Bir  çox  təşkilatlar  özlərinin  heç  vaxt 

canlanmayan bazarlarında mötədil inkişaf şəraitində yaşamağı öyrənmə-

lidirlər.  nkişafla  bağlı  menecerləri  maraqlandıran  məqsədlərin  yerini 

mənfəətlilik kimi digər meyarlar tutur. Bazarların seçilməsi radikal təsir 

göstərə  bilər:  Farlinin  (Farley,  1997)  qiymətləndirməsinə  görə  2003-cü 

ildə  ən  cazibədar  beynəlxalq  bazarlar  ABŞ  və  ya  Avropa  bazarı  deyil, 

Hindistan, Çin, Braziliya,  ndoneziya və Nigeriya bazarı olacaq. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Şə

kil 4.1 PEST makromühit təhlili 

 

 

 

Siyasi 

qtisadi 

Sosial 

Hüquqi 

Texnoloji 

---

Marketinq strategiyası və rəqabətli mövqeləşdirmə 

129

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Şə

kil 4.2  qtisadi və siyasi mühit 

 

Şə

kil  4.2-də  firmalar  fəaliyyətlərinin  siyasi  və  hüquqi  şəraitini  qiy-

mətləndirərkən nəzərə almalı olduğu bir sıra vacib amillər təsvir olunub. 

qtisadi artım tempi və biznesin inkişaf tsikli  

qtisadi  artım  tempi  zaman-zaman  və  dünya  xəritəsindəki  məkanlardan 

asılı  olaraq  tərəddüd  edir.  2002-ci  ilin  martında  illik  hesablanan  ümimi 

daxili  məhsulun  (ÜDM)  artım  tempi  müxtəlif  olmuşdur:  Türkiyə  və 

Sinqapurda  7%-lik  azalmadan  tutmuş  Çində  6,  Rusiya  və  Hindistanda 

5%-dən çox artım olmuşdur (The Economist, 23 March 2002). 

 

Cədvəl  4.1-də  qısaca  olaraq  müxtəlif  ölkələrdə  əsas  iqtisadi 

göstəricilər  göstərilmişdir.  lk  görünüşdən  bir  neçə  problemlər  nəzərə 

çarpır.  Birincisi,  bu  ABŞ  iqtisadiyyatının  dünya  biznesində  mütləq 

hökmranlığıdır. 10 trilyon dollarlıq ABŞ iqtisadiyyatı öz miqyasına görə 

yapon  iqtisadiyyatını  üç  dəfə  üstələyir  və  onun  həcmi  cədvəldə  gös-

tərilmiş bütün digər ölkələrin iqtisadiyyatlarının cəmindən  (Yaponiyanı 

çıxmaqla) böyükdür. Əsas rifah göstəricisi olan adambaşına düşən ÜDM-

a  görə  amerikanlar  28%  Birləşmiş  Krallıq  vətəndaşlarından,  14  dəfə 

ruslardan və 75 dəfə hindistanllardan daha varlıdır. 

qtisadi artım 

tempi və biznesin 

inkişaf tsikli 

Faiz dərəcəsi, 

müəssisələrin və 

istehlakçıların 

inamı 

 

Məşğulluq 

və işsizlik 

Vergiqoyma və 

maliyyə-büdcə 

siyasəti 

Milli və 

millətlərüstü 

hakimiyyət 

Regional 

ticarət və 

ticarət zonaları 

Beynəlmiləl- 

ləşmə  və 

qloballaşma 

---

 

Cədvəl 4.1. Əsas iqtisadi göstəricilər – 2003-cü ilə proqnoz 

Mənbə: Fishburn and Green (2002)- Economist  ntelligence Unit-in məlumatlarından istifadə edilib 

 

Qərbi Avropa 

 

Mərkəzi və Şərqi 

Avropa 

 

Asiya 

 

ABŞ 

F

ra

ns

a 

A

lm

an

iy

a

B

öy

ük

 

B

ri

ta

ni

ya

ta

li

ya

 

 

P

ol

şa

 

M

ac

ar

ıs

ta

n

Ç

ex

 

R

es

pu

bl

ik

as

ı

R

us

iy

a 

 

Ç

in

 

H

in

di

st

an

Y

ap

on

iy

a

 

A

B

Ş

 

ÜDM, 

ABŞ 

dolları 

 

1677 

 

392 

 

1771 

 

1422 

 

 

198 

 

77 

 

91 

 

392 

 

 

 

1388 

 

538 

 

3942 

 

 

 

10885 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Adam 

başına 

ÜDM 

dollar 

 

27890 

 

29210 

 

29360 

 

24700 

 

 

5120 

 

7690 

 

8880 

 

2730 

 

 

1070 

 

507 

 

30990 

 

 

37600 

ÜDM-nin 

artımı %-lə

nflyasiya 

%-lə 

 

Ə

hali 

 

2.1 

 

 

1.5 

 

 

60.2 

mln. 

 

2.0 

 

 

1.4 

 

 

81.9 

mln. 

 

 

 

2.1 

 

 

1.2 

 

 

60.3 

mln. 

 

2.6 

 

 

2.2 

 

 

57.6 

mln. 

 

 

 

2.9 

 

 

3.3 

 

 

38.6 

mln. 

 

4.3 

 

 

5.3 

 

 

10.1 

mln. 

 

4.0 

 

 

1.9 

 

 

10.3 

mln. 

 

4.0 

 

 

14.0 

 

 

143.5 

mln. 

 

 

8.0 

 

 

0.4 

 

 

1.3 

mlrd. 

 

6.1 

 

 

5.9 

 

 

1.1 

mlrd. 

 

1.5 

 

 

0.5 

 

 

127.2 

nln. 

 

 

2.6 

 

 

2.2 

 

 

289.5 

mln. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---