Microsoft Word Market strat v?r?qab?tli movqel?sdirm?doc

                                                                    Qrem Huley, Con Sonders, Naycel Pirsi  

120 

və  müştərilərin  tələbatları  ilə  birgə  ətraf  dünyanın  dəyişməsini 

görməyə bilər. 

“Qara  yırtıqlar”.    Bu,  təşkilatın  rəqiblər  üzərində  üstülük  əldə 

etdiyi  resurslardır,  lakin,  onlar  müştərilər  üçün  dəyər  yarat-

mırlar. Bunlar keçmişdə müştərilər üçün dəyərli olan, lakin, indi 

ə

həmiyyətini  itirmiş  resurlar  ola  bilər.  Müştərilər  və  aləm  də-

yişmişdir,  buna  görə  də,  bu  resurslar  yaxşı  halda  daha  əhə-

miyyətsiz,  pis  halda  isə  köhnəlmişdir.    Menecerlər  şərti  olaraq 

“qara  yırtıqlar”  adlanan  bu  resursları  dəqiq  və  uzunmüddətli 

öyrənməli  və  onların  saxlanmasına  çəkilən  xərcləri  qiymətlən-

dirməlidirlər.  Belə  resursların  həcminin  azaldılması  və  ya  ixti-

sarı  ilə digər daha səmərəli sahələrdə istfadə etmək üçün güc və 

nəğdiyyənin  əmələ  gəlməsi  (azad  olması)  tamamilə  mümkün-

dür.  

“Axilles dabanları”.  Əgər rəqiblər güclü, kompaniya isə zəifdirsə 

və  əgər  bu  zaman  resurslar  müştərilər  üçün  dəyərliliyin  yara-

dılmasında  vacib  rol  oynayırsa,  onda  onları  gücləndirmək  la-

zımdır.  Bu  o  resurs  sferasıdır  ki,    situasiyanın  düzəlməməsi 

təqdirində qaçılmaz sonluğun səbəbi ola bilər. 

“Süstlük”.  Nəhayət,  nə rəqabət üstünlükləri, nə də müştərilər üçün 

dəyər  yaradan  resursları  “süstlük”  adlandırmaq  olar.  Cari  anda 

onlar  əhəmiyyətli  deyillər,  lakin,  menecerlər  bu  resursların  gə-

ləcəkdə  daha  əhəmiyyətli  olub-olmamasını  müşahidə  etmə-

lidirlər. 

Resurslar portfeli modeli diqqət və inkişaf tələb edən sferaların aşkarlan-

ması üçün faydalı olan, təşkilatın resursları haqqında məlumatdır. 

 

 

3.7.

 NƏT CƏ 

Portfel nəzəriyyəsi kompaniyanın geniş spektrli fəaliyyət növləri və ayrı-

ayrı  məhsul  bazarlarında  uyğun  iş  strtategiyaları  arasında  əlaqə  yaradır. 

Onlar,  məhsullar  bazarında  kompaniyanın  bütün  növ  fəaliyyətlərinin 

strukturunu nəzərdən keçirməyə imkan verən, onların qarşılıqlı əlaqələri 

haqqında  nəticələr  çıxaran  və  bu  fəliyyət  növlərinə  uyğun  gələn  strate-

giyalar düşünməyə şərait yaradan metodları təqdim edir. 

 

Portfel  nəzəriyyələri  bu  sahədə  olan  ilk  tədqiqatçıların  ümid 

etdikləri  bütün cavabları verə bilmir, lakin, onlar müəyyən çatışmamaz-

lıqları  nəzərə  almaqla  ehtiyatla  tətbiq  edilməli  olan  dəyərli  alətlərdir. 

Cədvəl 3.4-də təsvir  edilmiş metodların xarakteristikaları barəsində qısa 

məlumat verilmişdir. 

 

Artım  matrisi  –  xüsusi  çəki  və  ya  Boston  matrisi  bütün  digər 

metodlardan daha cəlbedicidir. O sadədir, intuitiv səviyyədə cəlbedicidir 

---

Marketinq strategiyası və rəqabətli mövqeləşdirmə 

121

və onun əsaslandığı ideyanı dəstəkləyən sübutlar da var. Bu alətin sadə-

liyinə  baxmayaraq,  bu  matris  əsasında  çıxarılmış  strateji  nəticələr  əhə-

miyyətli  ola  bilər.  Aydındır  ki,  kompaniya  üçün  sabahkı  mövcudluq 

mənbəyini  inkişaf  etdirmək  və  eyni  zamanda  indiki  mövcudluq  mən-

bəyindən  gəlir  əldə  etmək  vacibdir.  Bəzi  çatışmamazlıqlarını  nəzərdən 

qaçırmasaq, bu matrisin sadəliliyi və onun başa düşmək üçün anlaşıqlığı 

onu əlverişli praktiki alətə çevirir.  

 

Cədvəl 3.4 Portfel modeli 

 

Modelin 

istiqa-

məti 

Meyar 

Bütöv-

lük 

Nəzəri 

dəstək 

Empirik 

ə

saslandır

ma 

stifa-

də 

sadə-

liyi 

Strateji 

dəyə-

ri 

Praktiki 

ə

həmiy

yəti 

Boston 

matrisi 

 

Nəğd 

axınlar 

 

GE 

matrisi. 

nvestisi

yanın 

rentabelli

yi 

 

CAPM 

(Əsas 

kapitalın 

qiymətlə

ndirilmə-

si 

modeli) 

Beta-

ə

msal 

Bazar 

payı/baza

rın artımı 

 

 

 

Biznesin 

gücü/baz

arın 

cazibədar

lığı 

 

 

Risk/mən

fəət 

Aşağı 

 

 

 

 

 

Yüksək 

 

 

 

 

 

Çox 

aşağı 

Orta 

 

 

 

 

 

Aşağı 

 

 

 

 

 

 

Yüksək 

Orta 

 

 

 

 

 

Aşağı 

 

 

 

 

 

 

Yüksək 

Yaxşı 

 

 

 

 

 

Orta 

 

 

 

 

 

 

Aşağı 

Orta 

 

 

 

 

 

Orta 

 

 

 

 

 

 

Yük-

sək 

Yaxşı 

 

 

 

 

 

Yaxşı 

 

 

 

 

 

 

Aşağı 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

GE

  kompaniyasının  matrisi  kimi  çoxamilli  matrislər  biznesin  güclü 

tərəflərinə  və  bazarın  cazibədarlığına  daha  geniş  baxışınəzərdə  tutur. 

Onların  tətbiqi  ilə  bağlı  təhlükə  istifadə  edilən  çəki  əmsallarının  və 

qiymətləndirmələrin  bütün  öyrənilən  kommersiya  vahidlərini  mərkəzi, 

orta  və ya tam cazibədarlıq sferasında nəzərdən keçirməsidir. Çoxamilli 

matris  üçün  aşağı  səviyyədə  nəzəri  və  empirik  əsaslandırmalar  xarak-

terikdir, lakin, nəticələr sadədir və əlbəttə ki, kompaniya aşağı və ya orta 

cazibədar  olan  bazarlara  və  ya  rəqiblərə  nisbətən  zəif  olduğu  bazarlara 

investisiya  qoyanda  çox  diqqətlə  düşünməlidir.  Bu  matrisin  istifadəsi 

---