İnformasiya sistemləri menecmenti
34
həmişə qərar qəbulunu qeyri-müəyyənlik və böyük həcmdə
informasiya şəraitində qəbul etmək zərurəti yaranır. İnfor-
masiya texnologiyaları iqtisadi sahədə tapşırıqların həllinin
mümkün variantlarını sürətlə hesablamaq qabiliyyətinə və
vəziyyətin inkişafının dəqiq proqnozunu verməyə qadirdir.
Onlar maliyyə və mühasibat uçotunda, analitik hesabatların
qurulmasında və informasiyanın böyük həcminin saxlanma-
sında sadəcə olaraq əvəzsizləşir.
Kompüter texnologiyasının əvəz edilməməsinin səbəbi
onun informasiyanın yenidən dəyişdirilməsi, ötürülməsi,
toplanmasının yeni vasitələrinin tətbiqinin hesabına idarəetmə
funksiyasını optimallaşdırmaq imkanı verir. İqtisadiyyatda
informasiya texnologiyaları daim təkmilləşir və yenilənir.
İnformasiya texnologiyası informasiya sistemləri ilə sıx
bağlıdır, çünki onlar onun üçün əsas mühitdir. İnformasiya
sistemləri fəaliyyətin praktiki olaraq bütün sferalarında zəruri
alətdir. İnformasiya sistemlərinin köməyi ilə həll edilən müx-
təlif tapşırıqlar informasiya emalı qaydalarına qoyulmuş
prinsipləri və qurulmasının qaydaları ilə fərqlənən çoxlu
müxtəlif tipli sistemlərin meydana çıxmasına səbəb oldu.
İnformasiya sisteminin məqsədi - informasiyanın saxlanması
və ötürülməsinin təşkilidir. İnformasiya sistemi özü informa-
siyanın emalının insan - kompüter sistemini verir.
Avtomatlaşdırılmış informasiya sistemləri dedikdə,
müəssisənin idarə edilməsi məqsədi ilə insan əməyinin və
verilənlər bazalarının, proqram vasitələrinin, informasiyalaş-
dırmanın texniki vasitələrindən məqsədyönlü və uzlaşdırılmış
istifadəsi başa düşülür. İndiki zamanda bütün bu sistemləri
şərti olaraq müəssisənin fəaliyyətinin idarəedilməsi və plan-
laşdırılması, müştərilərlə qarşılıqlı münasibətlərin idarə-
edilməsi sistemlərinə, maliyyə-analitik sistemlərə, informa-
siyanın qorunması sistemlərinə, məlumat sistemlərinə, layihə-
İnformasiya sistemləri menecmenti
35
ləndirmə sistemlərinə və s. bölmək olar. Azərbaycan iqti-
sadiyyatında belə sistemlər bu gün kifayət qədər çoxdur.
Menecment və marketinq – İT proqramlarının bazar
sektorunda daha intensiv inkişaf edən sahələrindən biridir,
çünki bazar münasibətlərinin intensiv inkişaf etdiyi şəraitlərdə
bu sahədəki informasiya proseslərinin avtomatlaşdırılması
rəqabətin strateji amilidir. Yalnız müasir informasiya
texnologiyaları istənilən elektron massivlərə praktik olaraq
dərhal qoşulmaq, bütün zəruri informasiyanı almaq və təhlil
üçün ondan istifadə etmək, proqnozlaşdırmaq, idarəetmə
qərarlarını qəbul etməyə və müəssisənin korporativ resurs-
larına internet vasitəsilə daxil olmaq imkanı verir.
Korporativ informasiya resursları və bilikləri investisiya
cəlbediciliyinin, onun rəqabət qabiliyyətinin yüksəldilməsinə
xeyli təsir etməyə qadir olan müasir müəssisənin vacib
resursudur. İdarə tapşırıqlarının həlli müəssisənin fəaliy-
yətinin müxtəlif sferalarını və informasiya texnologiyaları
üzrə mütəxəssislərin arasında sıx əlaqənin olması ilə
mümkündür. Başlıcası isə zamanın real miqyasında alınmış
informasiyanın təhlilinin nəticələrinə və rahat müqayisə
edilən formada müəssisənin istənilən informasiya resurslarına
operativ girişinin alınmasında müəssisənin ali və orta
menecmentinin maraqlı olmasıdır.
Azərbaycan bazarının inkişafının müasir mərhələsində
şirkətlərin əksəriyyəti sərt rəqabət mübarizəsində iştirak
edirlər. İnformasiya texnologiyalarının tətbiqi firmaların
rəqabət qabiliyyətini artırmaq imkanı verir. Müəssisədə
menecmentin və marketinqin vəzifələrinin həyata keçirilməsi
daxili və xarici informasiya mənbələrini optimallaşdırmadan
mümkünsüz olur. Bu korporativ informasiya sistemlərinin
(KİS) yaradılmasına və geniş yayılmasına təkan verir.
Korporativ informasiya sistemləri – təşkilatın bütün əsas
biznes proseslərinin və uçotun bütün növlərinin avtomat-
İnformasiya sistemləri menecmenti
36
laşdırılmasının sistemidir. Mahiyyət etibari ilə korporativ
informasiya sistemləri müəssisənin idarə edilməsi sisteminin
bütün komponentlərinin uzlaşdırılmış işini təmin edir.
Bununla yanaşı qeyd etmək lazımdır ki, korporativ infor-
masiya sistemləri informasiya sistemlərinin xüsusi növüdür
və KİS-dən başqa müxtəlif meyarlarına görə ayrılan
informasiya – axtarış, məlumat, ekspert və başqa informasiya
sistemləri də mövcuddur.
Son dövrlərədək müəssisənin bazarı və istehlakçıların
seqmentləri haqqında informasiya pərakəndə idi və lokal
olaraq istifadə edilirdi. Bu gün bazarların intensiv doldurul-
ması baş verəndə daha çox diqqəti müştərilərlə qarşılıqlı
münasibətlərin idarə edilməsinin qurulmasına ayırmaq
lazımdır. Həmin müştərilərə görə müəssisənin inkişafının və
idarə edilməsinin strategiyası qurulur. İdarəetmənin belə
metodları vahid korporativ informasiya sisteminə, verilənlərin
və biliklərin (verilənlərin saxlandığı yerlər) sistemləşdirilmiş
və formalaşdırılmış bazalarına əsaslanır. Müasir şəraitdə
müəssisə informasiya texnologiyalarına əsaslanan idarəet-
mənin yüksək səmərəli sistemi olmadan yaşaya və inkişaf edə
bilməz. Bazarın daim dəyişən tələbləri, elmi-texniki, texnoloji
və marketinq xarakterli informasiyanın böyük axını şəraitində
müəssisədə az xərclə maksimum mənfəətin alınmasına
istiqamətləndirilmiş strategiya və taktikasına cavab verən
işçilərdən qəbul edilən qərarların sürətli və dəqiq olması tələb
edilir. Sərt bazar rəqabəti şəraitində istehlakçıların günü-gün-
dən artan tələblərinə uyğun olaraq istehsalın yüksəldilməsi,
xərclərin optimallaşdırılması hətta ən təcrübəli əməkdaşların
yalnız mücərrəd qərarlarına əsaslana bilməz. İnformasiyanın
yığılması və emalının məntiqli sisteminə əsaslanan proqnoz-
laşdırma, planlaşdırma və təhlilin mürəkkəb riyazi metodları
əsasında müəssisədə xərclər üzərində hərtərəfli nəzarət zəru-
ridir. Bütün bu məqsədlərə texniki xidmətin və saxlamanın,
Dostları ilə paylaş: |