Microsoft Word Sahin Fazil. Yaponiya Sefernamesi doc
Yüklə 213,4 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Йапонийа сяфярнамяси
- Şahin Fazil
- (İkinci Divan, səh. 558-559)
Йапонийа сяфярнамяси 103 Bir qədər yuxarıda hayku barədə qısa mə’lumat vermişdim. Yapon haykularının mütaliəsi məni bu janra olduqca həvəsləndirdi: qısa şe’rlərdə böyük mə’nalar. Və bu mənaları hər oxucu özü bildiyi kimi qavrayır, dərk edir. Müxtəlif ölkələrin Aleksey Andreyev, Mixail Sapeqo, Anita Vircil, Böyükxan Pərviz, Elşad Səfərli kimi şair və mütərcimləri də hayku yazmışlar. Mən də cəsarət edib yazdım, nəticədə «Azərbaycan haykuları» adlı kitab yarandı. Gözəl janrdır hayku. Azərbaycan haykusunun tədqiqatçılarından Rəşad Quluzadə yazır: «Haykuda məni cəlb edən, onun son dərəcə yığcamlığına baxmayaraq, böyük poemaların, romanların deyə bilməyəcəyini oxuculara çatdırmaq xüsusiyyətidir» (Bax: «Yapon dili və mədəniyyəti sahəsində xarici ölkə tələbələrinin tədqiqatları» jurnlaı, səh. 145). Qayıdaq M.Başoya. Onun bir neçə haykusu: «Gül pətəyindən arı Asta-asta çıxır, Ah, necə də həvəssiz». «Qış günəşi. Kölgəm mənim buzlayır Atın belində». «Şeh damcılayır Dünyamızın çirkini Yox etmək üçün». «Bu ildə də yenidən Meymunun maskası Şahin Fazil 104 Meymundadır». Mən Matsuşimada olarkən eşitdim sanki M.Başonun bu yerdə əbədi qalan addım səslərini. Bir daha yetişdi mənə onun hissləri, duyğuları, kədəri, sevinci. Başı dolu haykuçu olub Başo. Mənim «tənqidçi» adlanan, yaxud adlandırılan qələm əhlinə münasibətim, nə gizlədim, yaxşı deyil. Uydurulmuş yaradıcılıq peşəsidir. Məgər Nizami, Sə’di, Hafiz, Füzuli dövründə tənqidçilər olublarmı? Zənnimcə, tənqidçi nə şair, nə də yazıçı ola bilən ədəbiyyat «həvəskarı»dır, o, «filan şair yaxşı, filan ortabab, filan pisdir» deyə mühakimə yürüdür, onların ədəbi yaradıcılıqlarını onlardan zəif ola-ola təhlil edir, tə’rifləyir, pisləyir. Əgər Səməd Vurğun, Süleyman Rüstəm, Rəsul Rza kimi ordenli şairlər hayku yazsaydılar, tənqidçilər onların hayku yaradıcılıqlarını gen-bol tə’rifləyər, barələrində məqalə və monoqrafiyalar yazardılar. Bu gün hansı tənqidçi Böyükxan Pərvizdən, Elşad Səfərlidən hayku yazan şairlər kimi söz deyib? «Onlar nə yazacaqlar ki?» deyə düşünən tənqidçi, şe’rlərini heç oxumadan bu şairlərə və şəxsən mənə əhəmiyyət vermir. Vaxtilə türkdilli ədəbiyyatda, mə’lumdur ki, qəzəl janrı da yox idi. Qəzəli ərəblər (Xəlil ibn Əhməddən başlayaraq) yaradıblar, amma artıq neçə əsrdir ki, qəzəl Azərbaycan ədəbiyyatının doğma poetik janrı kimi özünə vətəndaşlıq hüququ qazanmışdır. Yaxud, sovet janrı (ingilislərin?) bizim mlli ədəbiyyatımızda yox idi. İnanıram ki, hayku da, indi yox, bir neçə illərdən sonra ədəbiyyatımızda doğma janr sayılacaqdır. M.Başonun haykularına diqqət yetirdinizmi? Nə qədər lakonik və mə’nalı şe’rlər!.. Йапонийа сяфярнамяси 105 Haykular haqqında eşidib yox, oxuyub fikirləşmək lazımdır: Mənim şe’rlərimi Oxuyub sətir-sətir, Dərk edib şe’r-şe’r, Çevirib varaq-varaq fikirləş. Mənim şe’rlərimi Fikirləşib oxuma, Oxuyaraq fikirləş. (İkinci Divan, səh. 558-559) Yaponşünas Rəşad Quluzadənin mə’lum məqaləsində Şahin Fazil haykuları haqqında müsbət fikirlər vardır (bunu mənim qeyri-təvazökarlığım sanmayın. Mən demirəm ki, Rəşad Quluzadə deyir): «... Şahin Fazilin sevgi mövzusunda yazılmış haykuları əsasən sevgili yar ilə olan söhbət, sevgiliyə olan hisslərin tərənnümü, sevgili haqqında olan xatirələrin təsviri formasında işlənmişdir: Özünü sıx mənə, Qoyma üşüsün Divarda kölgəmiz». Digər tərəfdən, onun haykuları arasında qəm-kədər, qüssə mövzuları da az deyil. Tut əlimi, Şahin Fazil 106 Əlim çirkli deyil, Göz yaşımla yumuşam. Şair göz yaşını tökərək ağladığını «əlimi göz yaşımla yumuşam» deyə ifadə edir. Şahin Fazilin haykularında təbiət mövzusu da əsas mövzulardan biridir: Quru budaq Ölüdür onsuz da, Yaşı sındırma, külək! Qarşısına çıxan hər şeyi sındırıb dağıdan küləkdən şair heç olmazsa hələ cavan olan budağı sındırmamağı xahiş edir. Şahin Fazilin haykularında, bunlardan başqa, «Tanrı», «İnsanlara müraciət» kimi mövzular da var: Ey Allah, Çata bilmirəm sənə, Əlim aşağıdır. Burada Tanrının dahiliyi, əlçatmazlığı və bununla yanaşı insanların gücsüzlüyü haqqında danışılır» (Bax: Göst. jurnal, səh. 147-148). Matsuşimanın sahildən bir qədər uzaq olan Zuyganji adlı mə’bədgahına gəldik. Yaponiya mə’bədlər diyarıdır. Mə’bəd yaxud mə’bədgah. Hər iki istilah ibadətgah deməkdir. İbadətgah, yəni insanların ibadət etməyə gəldikləri müqəddəs yer. Bu ölkədə qədimdən bəri iki din (sintoizm və buddizm) Yüklə 213,4 Kb. Dostları ilə paylaş:
|