Microsoft Word Sahin Fazil. Yaponiya Sefernamesi doc
Yüklə 213,4 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Hayku Göz! Göz! Bulağa göz dəydi və gözü qurudu. Şahin Fazil
- Şahin Fazil 152 Beyt
Йапонийа сяфярнамяси 147 Oteldəyəm. Otaqda var-gəl edir və düşünürəm: «İkinci Dünya müharibəsinədək Yaponiya iqtisadi gerilikdə idi. Müharibə dövrü, təbii ki, yaponlar üçün çox ağır oldu. Amerika Yaponiyaya qarşı idi... Yalnız müharibədən bir neçə il sonra bu ölkədə böyük dirçəliş dövrü başlandı. İqtisadi yüksəliş. Özü də yüksəliş, nə yüksəliş... Yaponiya yüksəlişi ABŞ, Çin, Cənubi Koreya, Cənubi Vyetnam, Sinqapur, Honkonq kimi varlı yerləri heyrətdə qoyub. Yaponiya bütün dünyaya sübut etdi ki, hər bir ölkə yüksəlişə yetə bilər, amma istəsə, amma qoysalar, amma əl-qolunu bağlamasalar, amma ayağından çəkməsələr. Bir də, yaponlar hamıya bildirdilər ki, maddi, mədəni, ictimai, hüquqi və s. və s. yüksəliş mümkündür, amma mövcud qanunlar işləsə...». Varsağı Yapon var, Monqol, nanay, yapon var. Ap-açıq möcüzəymiş Bu qıyıqgöz yaponlar. Senday, 23 fevral Müdriklər doğru deyiblər: «Kiminin əvvəli, kiminin axırı». Axırı yaxşı oldu Yaponiyanın! Nəzərə gəlməsin, göz dəyməsin... Hayku Göz! Göz! Bulağa göz dəydi və gözü qurudu. Şahin Fazil 148 Göz budu! (Şahin Fazil. Azərbaycan haykuları. Bakı, 2007, səh.82) Haykular diyarında haykularsız olmaq olmaz. Köhnə haykularım haqqında fikirləşdikcə təzə haykular da yaranır. Qəribə janrdır hayku. Cəmi-cümlətanı üçcə sətir, amma mə’na dərin. Mə’lumdur ki, mən qəzələ çox yaxınam. Bəllidir ki, mən müasir Azərbaycan qəzəli yazanlardanam – tərtəmiz Azərbaycan dilində. Amma, bugünkü qəzəlxanlarımızın əksəriyyəti hələ də ərəb-fars sözlərindən və çoxpilləli izafət tərkiblərindən əl çəkə bilmirlər, ərəbdən, farsdan söz dilənirlər. Üzümü onlara tutub vaxtilə yana-yana demişdim: Hayku Qəlizdil qəzəlxanlara! Azərbaycan dilim... Və «Pənbeyi-daği-cünun...», Can dilim!!! 4.11.2004 Ümumiyyətlə, haykuya istədiyin mövzunu gətirə bilərsən. Hətta bizim atalar sözlərini də, zərbülməsəlləri də, müxtəlif deyim və ifadələri də. Məsələn: «Ac ol, kişi ol!» Belə zərbülməsəl var... Acdan nə kişi?.. 1.01.2006 Йапонийа сяфярнамяси 149 «Bir dəli şeytan deyir...» Dəlidir Dəliyə qulaq asan. 8.01.2007 Aləmi bəzədi, Özü isə lüt gəzdi, Yazıq iynə!.. 11.07.2004 «Pul əl çirkidir, Yarəb, qoy çox olsun bu çirk» - Dedi biri. 28.12.2004 Sən Nə üzsüz adamsan? Gözlərim üzünü görməz bir də!!! 24.05.2007 Kəlləm bərkdən də bərk, Başımda qoz sındırma, Qozun sınar. 10.07.2007 Ətəyini kəs, Əlimi kəsmə, Məgər qandan qorxmuram? 22.07.2007 Nə isə... Şahin Fazil 150 Yaponiya iqtisadiyyatı! Dirçəliş və iqtisadi yüksəliş! Yaponiyanın get-gedə yüksələn xətlə inkişafına göz qoyan Robert Giyen adlı avropalı müəllif hələ 1969-cu ildə yazırdı: «Yaponiyanın gələcəyi təhlükəlidir. Onun açıq-aydın zəif yerləri Yaponiya iqtisadiyyatı üçün təhlükə doğurmurmu? Ölkəni idarə edənlər onu həddindən artıq irəli itələmirlərmi? Vaxtilə generallar kimi onlar da öz imkanlarını çox şişirtmirlərmi, ölkəni süquta uğratmayacaqlarmı? Bu gün problemləri meydana çıxır və getdikcə daha ciddi şəkil alır. İqtisadi maşın hətta normal işləsə də, elmi-texniki inqilabın ağır nəticələrindən sarsılmış və parçalanmış yapon cəmiyyəti iqtisadi müvəffəqiyyəti şübhə altına qoyacaq böhrana uğramayacaqmı?» Robert Giyen sözünə davam edir: «Yaponiya qəfil hadisələr ölkəsidir. O, lap son zamanlaradək bunu öz tarixi ilə tez-tez sübut etmişdir. Elə olur ki, ölkə bir istiqamətdə uzun müddət hərəkət edəndən sonra qəflətən istiqaməti dəyişir. Bu, gözlənilməz partlayışlar ölkəsidir, izahını harada axtarırsan: təbiətdə – zəlzələlərdə, vulkanlarda, qasırğalarda, ya bu xalqın fəlsəfəsində – buddizmdə, yaxud sintoda? Uzun müddət davam edən sakitlikdən sonra qəflətən kəskin parıltı əmələ gəlir və hər şeyi kökündən dəyişir». Sonra R.Giyenin 3 mühüm sualı gəlir: «Yaponiya demokratiyası ciddi təhlükə ilə qarşılaşanda möhkəm dura biləcəkmi? Yaponlar ümumi sırada dayanmaq və ümumi intizam meylindən tamamilə sağalmışlarmı? Bu ehtiraslı, çılğın adamlar beynəlxalq Йапонийа сяфярнамяси 151 işlərdə həmişə ağıllı hərəkət edəcəklərmi?» (Bax: Sakura budağı, səh.215). Robert Giyenin fikirlərində hələ XX əsrin 50-60-cı illərindən sonra birdən-birə böyük iqtisadi dirçəliş və yüksəlişə nail olan Yaponiyaya qarşı amerikansayaq və avropasayaq qısqanclıq duyulmurmu? Axı, inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında iqtisadi cəhətcə axır yerlərdən birini tutan Yaponiya qəfildən əvvələ çıxdı, yaxud əvvələ çıxmaqdadır. Əvvəl və son. Son və əvvəl. Qit’ə Əvvəli sonda, sonu əvvəldə gör, Gör necə üstündü sonun qüdrəti. Bax bu elin qüdrətinə, heyran ol, Bil necə qüdrətdi onun qüdrəti. Əqlini sonda elə işlətdi ki, Ərşə ucaldı Yaponun qüdrəti. Senday, 23 fevral Son suala diqqət yetirdinizmi? Sualda «beynəlxalq işlər» deyən R.Giyen nəyi nəzərdə tutmuşdu: Bu o demək deyilmi ki, yaponlar kimi ehtiraslı, çılğın adamlar «beynəlxalq işlərdə» öz uğurları ilə çox da lovğalanmasınlar, öz inkişaf sür’ətlərini bir qədər əyləcləsinlər. Məgər Yaponiyanın başqa güclü dövlətlərlə rəqa- bətə tab-taqəti olacaqmı? Şahin Fazil 152 Beyt Güclü rəqabətdə rəqib az deyil, Tab edəcəkdirmi onun taqəti? VIII. 24 fevral. Tokioya yoladüşmə. Şinkansen şür`ət qatarı. Məni prof. T. Kuroda müşayiət edir. Tokio. Milli Hümanitar Elimlər İnstitutu. İnstitutun Şərqşünaslıq Kitabxanası (Toyo Bunko) . Xanım Ayumi Yanagiya. Toyo Bunkonun Konfrans zalı. Bir saatlıq çıxışım. Restoranda şərəfimə ziyafət. “ Sunroite” oteli. Sübh. Saat 8-dir. Tokioya getməyə hazırlaşıram. Dünən prof. H.Oka demişdi ki, sabah saat onun yarısında otelə gəlib mənimlə xudahafizləşəcək, Tokioya məni prof. T.Kuroda müşayiət edəcək. Elə də oldu. H.Oka ilə «Şinkansen» sür’ət qatarının qarşısında sağollaşdıq. O, geriyə, biz isə irəliyə yönəldik. Takaşi Kuroda maraqlı həmsöhbətdir. Fars dilinin Tehran ləhcəsi ilə danışır. Gələn həftə İrana – Beynəlxalq Elmi Konfransda iştirak etməyə gedəcəkdir. Tokio. Göyün üzü bombozdur. Görünür ki, yağış yağacaq. Yaponiya paytaxtının iqlimi haqqında Uolt Şeldon yazır: «Buranın iqlimi qəribədir: yayda Tokio Yüklə 213,4 Kb. Dostları ilə paylaş:
|