_______________Milli Kitabxana___________________
385
Kuşak bir gün əvvəl, yəni aprelin 1–də mərasimdə
iştirak etdikdən sonra Peredelkino yaradıcılıq evinə
getmişdi. Başqa əlac yox idi. Peredelkinoya getməli
idim. Aprelin 2–sində gündüz saat 2–də yaradıcılıq
evinin həyətinə girdim. Həyətdə qoyulan skamyalar
hələ də qar ilə örtülü idi. Uzun skamyanın iki ucu
qardan təmizlənmişdi. Onun bir tərəfində görkəmli
rus tərcüməçisi A. Tarkovski, o biri ucunda isə bir
qadın əyləşmişdi. Mən bu məşhur tərcüməçini
tanıyırdım. Bir il əvvəl yanvar ayında elə bu yara-
dıcılıq evində onunla tanış olmuşdum. Gözüm pis
gördüyünə görə Yaradıcılıq evindəki aynabəndin iri
şüşəsini görmədiyimə görə vurub sındırmışdım.
Şüşə sınıb üstümə töküldü və mən bir anlıq huşumu
itirdim. Sonra kimsə qolumdan yapışıb məni bir
otağa apardı. əllərimin üstündəki qanı kəsmək üçün
cürbəcür dərmanlardan istifadə etdi və tənziflə
sarıdı. Alnımda da çapıq var idi. Onun da qanını
sildikdən sonra mənə dedi:
- Yaxşı ki, sağ əlin yaralanmayıb. O, bizə
lazımdır. Sonra kağız-qələm gətirib stolun üstünə
qoydu və dedi:
-Yaz!
Mən ömrümdə birinci dəfə gördüyüm bu
adama heyrətlə baxdım. Üzündəki ciddilik məni
məcbur etdi ki, qələm götürüm.
- Ərizəni mənim adıma yazacaqsan.
Indi başa düşdüm ki, bu adam mənim onu
tanımadığımı bilmir. Sonralar bildim ki, o,
_______________Milli Kitabxana___________________
386
Azərbaycan ədəbiyyatının ən gözəl nümunələrini
rus dilinə tərcümə edən Arsen Tarkovskidir.
Sən demə, o, Yazıçılar Birliyi Həmkarlar
Təşkilatının rəhbərliyində işləyirmiş. Ərizənin
məzmununu özü diktə etdi. Ərizənin məzmunu belə
idi mən şüşəni sındırmağımın günahkarı, Yara-
dıcılıq evinin müdriyyətindən Həmkarlar Təşkilatı-
na şikayət edirdim - ki iri şüşənin üstündə heç bir
şəkil çəkilmədiyinə görə mən onu görməmiş özümü
yaralamışdım. Mənə dəymiş ziyanın ödənilməsini
tələb edirdim. Sonra ərizəni səliqə ilə qatlayıb cibi-
nə qoydu və dedi:
- Get, otağında istirahət elə. Axşamüstü
görüşərik.
Yaradıcılıq evinin rəhbərliyi bir-birinə dəy-
mişdi. Onlar tez-tez mənim yanıma gəlir, yaramı
sarıyır və üzrxahlıq edirdilər. Axırda direktor gəlib
çıxdı.
- Siz narahat olmayın. Ehtiyatda şüşəmiz var
idi. Yerinə salmışıq. Özünüzü necə hiss edirsiniz?
Mən təşəkkür etdim. Direktor ayağını sürüyə-
sürüyə otaqdan çıxdı. Mənə nəsə demək istəyirdi.
Amma cürət etmirdi.
Axşam Tarkovski gəldi.
- Necəsən dost? Direktor səni gördümü?
- Hə dedim. Şüşəni yerinə saldığını bildirdi.
Sonra da nəsə deyəcəkdi, amma cürət eləmədi.
- Aydındır. Kələyimiz baş tutdu. Həmin şü-
şəyə görə azı 3000 manat verməli olacaqdın. Daha
_______________Milli Kitabxana___________________
387
ərizə öz rolunu oynadığına görə mən onu cırıb
atıram.
Deməli Tarkovski məni cərimədən xilas
etmişdi.
Indi yaradıcılıq evinin həyətində onu görəndə
çox sevindim. Köhnə dost kimi qabağına yüyürdüm
və əl verdim. O, məni tanımadı. Şüşə əhvalatını
yadına salan kimi sevindi. - Gərək ki sən azər-
baycanlısan-dedi. Rəsul Rza necədir?
Məni qəhər boğdu. Boğazımda nəsə ilişib
qalmışdı. Xeyli öskürdükdən sonra dedim:
- Dünən dəfn etdik.
O, şəhadət barmağını dodaqlarına yaxınlaş-
dırıb dedi:
- Sus! Qoy, bu qadın eşitməsin. Sonra
qulağıma dedi:
- Bax, bu qadın mənim həyat yoldaşımdır. O,
Rəsulu çox sevirdi. Ürəyi xəstədir. Eşitsə birtəhər
olar. Mən gizlincə qadına baxdım. O, bizim söh-
bətimizi dinləmirdi.
Mən Yuri Kuşakı elə həmin saat tapdım.
Birlikdə Moskvaya qayıtdıq. Bartonun qəbrini ziya-
rət etdik. Gül dəstəsini qəbrin baş tərəfinə qoyduq.
Uzaqdan baxanlar elə bilərdi ki, iki qardaş öz
anasının qəbrini ziyarətə gəlib.
Bartonun əziz xatirəsini heç zaman unut-
maram.
_______________Milli Kitabxana___________________
388
TALEYIMDƏ MÜHÜM ROL OYNAYAN
“XOSROV VƏ ŞIRIN”
1954-cü ilin 5 sentyabrını bu günə kimi xatır-
layıram. Həmin gün sinfimizə təzə ədəbiyyat
müəllimi gəldi. Orta boylu, gözəl çöhrəli, arıq bir
qız idi. Universitetin filologiya fakültəsini təzəcə
bitirmişdi.
- Mənim adım Məhbubə müəllimədir dedi.
Sizə ədəbiyyat dərsi keçəcəyəm.
Səsində qəribə bir cingilti var idi. Mənə elə
gəldi ki, o, danışmır, mahnı oxuyur. Deyəsən, onun
oxuduğu bu “mahnı” nı hamı duydu. Ətrafıma
baxdım. Uşaqlar heyrətlə müəllimə baxırdılar. Elə
bil ki, bu saat nəsə bir möcuzə olasıydı. Məhbubə
müəllimə kitabı açıb dedi:
- Bu günkü dərsimiz Nizami Gəncəvinin
“Sirlər xəzinəsi” poemasından “Kərpickəsən kişinin
dastanı” hekayəti olacaq. Sonra şeiri oxumağa
başladı. Onun bayaqkı cingiltili səsi indi həqiqi bir
melodiyaya çevrilmişdi. Məhbubə müəllimə elə
gözəl oxyurdu ki, milçək uçsaydı, səsi eşidilərdi.
Zəng vurulan kimi mən kitabı əlimə götürüb,
müəllim kimi oxumağa başladım.
Şam şəhərində xeyli qoca bir kişi vardı,
Pəri kimi, cin kimi adamlardan qaçardı.
Toxuyardı özünə yaşıl otlardan köynək
O, ruzi qazanardı, hər gün kərpic kəsərək.
Dostları ilə paylaş: |