«mikroiqtisodiyot»

4. Biror A tovarga bo'lgan talab funksiyasi ushbu ko'rinishda bеrilgan: Q_D=100-0.5P
Tovar narxi P nеcha somni tashkil etganda tovar elastik va noelastik bo'ladi?


Yechimi:
Narxga bog'liq chizig'i talab elastikligini topish formulasidan foydalanamiz: Elastiklik koeffisiеnti birdan katta bo'lsa talabni elastik, birdan kichik bo'lsa noelastik dеb yuritilishini esga olgan holda, qaysi narxda talab elistikligi 1 ga tеng bo’lishini topib olamiz.

Dеmak, tovar narxi 100 dan kichik bo'lsa, talab noelastik bo'ladi, 100 dan katta bo'lsa elastik boladidеb xulosa qilish mumkin.

5. Talab funksiyasi quyidagi ko'rinishda bеrilgan:
Q_D=60-4P
Nе’matning narxi nеcha somga tеng bo'lganda, elastiklik koeffisiеnti -2 ga tеng bo'ladi?
;
-120+8P=-4P
-120=12P
P=10


Mustaqil ishlash uchun masala va topshiriqlar

1. 
   Jadvaldagi ma’lumotlar asosida talab va taklif elastikligini hisobiahg.
   

Taklif elastikligi	Taklif etilgan mahsulot miqdori	Mahsulot bahosi	Talab etilgan mahsulot miqdori	Talab elastikligi
	28000	10	10000
	22500	9	13000
	17000	8	17000
	13000	7	22000
	11000	6	29000

2. Quyidagi jadvalda iste'mol tovarlari, pivo va vinoga bo'lgan talabning baho va kesilish boyicha elastiklik koeffisientlari berilgan.

Tovar		Koeffitsient
	1 Baho elastikligi		Talabga nisbatan kesilishi
			Elastiklik
	elastikligi		Iste'mol tovarlari	Vino 1	pivo	Pivop
	| 0.25		X			0.01 !
Istemol tovarlari	0.25		x	0.06		0.01
Vino	1.2		-0,13	X	0 , 27
Pivo	0.85		0.07	0,41	X

Quyidagi savollarga javob bering:

1. 
   Qaysi tovarlar uchun talab elastik, qaysilari uchun noelastik?
   
2. 
   Jadvaldagi iste'mol tovarlari va boshqa tovarlar o'rtasidagi bog'liqlikni qaiday xarakterlash mumkin.
   
3. 
   Quyida vinoga bo'lgan talab egri chizig'i ko'rsatilgan.
   
4. 
   Quyidagi holatlar uchun ushbu egri chiziqning o'zgarishini ko'rsating.
   
5. 
   Agar iste'mol tovarlarining narxi oshsa.
   

Vinoga bo'lgan talab egri chizigi qanday o'zgaradi.

Taklif elastikligi	Taklif hajmi	Baho
	0	2
	2	4
	4	6
	6	8
	8	10
	10	12
	12	14
	14	16

3. Jadvalda x tovarga bo'lgan taklif xajmi to'g'risida ma'lumotlar keltirilgan.


Jadval ma'lumotlari asosida:

1. 
   Taklifiling baho bo'yicha elastikligini hisoblang.
   

2. Hisoblangan taklif elastikligi bo'yicha tegishli xulosa chiqaring.


4. Avtomabilning eski narxi 5000 som bo'lib,1150 dona avtomabilga talab bildirilgan. Avtomobilning yangi narxi 4500 somni tashkil etib, 1500 dona avtomabilga talab bildirilgan. Avtomobilga bo'lgan talabning baho bo'yicha elastikligini toping.
5. Talab funksiyasi quyidagicha berilgan: Q_D=24000-6P
Aniqlansin:
A) Talab elastikiligi.
B) Narx qanday bo’lganda elastiklik E_D^P= -0.5 ga teng bo’ladi.
C) Narx 2000 va 3000 oralig’idagi qaysi qiymatda elastiklik maksimal bo’ladi.
6. Jadvaldagi ma’lumotlaridan foydalanib bo’sh kataklarni to’ldiring.

1 kg.ning narxi so’mda	Kun davomidagi sotilgan kg miqdori	Kunlik daromad miqdori	Elastiklik koeffisenti
9 000	90
9 500	80
10 000	70
10 500	60
11 000	50

7. Bozorda sotiladigan kir yuvish poroshoklarining talab elastikligi aniqlandi: “Mif” kir yuvish poroshogining narxga ko’ra talab elastikligi: E_m = -8 va daromadga ko’ra elastikligi E_MR = 3; “Barf”niki E_B= – 6 va E_MR =2. Aniqlansin:
a) Iste’molchilar daromadi 20 foizga oshsa “Mif” va “Barf” poroshoklariga talab qanday o’zgaradi?
b) Agar “Mif” va “Barf” poroshoklari narxi 25 foizga tushsa, ularga talab qanday o’zgaradi?
c) Agar iste’molchi daromadi 10 foizga oshsa, “Mif” va “Barf” poroshoklari narxi mos holda 15 foizga va 7 foizga oshsa ularga talab qanday o’zgaradi?
8. Qahramonni 1 oylik daromadi 600 ming so’m bo’lganda u 30 shisha pivo iste'mol qilardi. Keyingi oydan uning daromadi oshdi va 700 ming so’mni tashkil qildi va u endi 40 shisha pivo ichadigan bo’ldi.
a) Qahramonning daromadga ko’ra pivoga bo’lgan talab funksiyasi aniqlansin. (talab egri chizig'i).
b) Talab 36 shishaga teng bo’lganda talabni daromadga ko’ra elastiklik koeffitsienti aniqlansin.
9. Jadvaldagi ma’lumotlardan foydalanib bo’sh kataklarni to’ldiring. (A,B>0)

	QS=AP-B	ES	P	Q
a)	2P-100	1.5
b)		1.5	100	200

10. A va B firmalarning tovar ishlab chiqarishi quyidagi jadvalda aks ettirilgan.

Narx (ming so’mda)	50	60	70	80	90	100	110	120
A firma (dona)	0	10	15	20	25	30	40	50
B firma (dona)	10	20	25	30	35	40	45	50

A) Bozorning umumiy taklif shkalasi tuzilsin.

B) Har bir ishlab chiqaruvchi uchun maksimal yoysimon taklif elastikligi aniqlansin.
11. Quyidagi jadvalda talab funksiyasi berilgan. Bo’sh kataklarni to’ldiring.

P	Q	TR	DP/P	DQ/Q	Ed	Talab
1	7	7	100	14	0,14	noelastik
2	6
3	5
4	4
5	3
6	2
7	1

6- MAVZU. ISTE’MOLCHI TANLOVI NAZARIYASI.
Reja:
1. Iste’molchilarning tovarlarni bir-biridan afzalligi bo’yicha farqlashi
2. Iste’molchilar imkoniyatining daromad bilan cheklanganligi
3. Iste’molchi tanlovi
4. Naflilik konceptciyasi


Bozor iqtisodiyotining asosiy sub’ekti bolib, iste’molchi hisoblanadi. Uning hatti-harakatini o’rganish mikroiqtisodiyotning asosiy vazifasidir.
Iste’molchining hatti-liarakatini chegarali naflilik va befarqlik egri chiziqlari nuqtai nazaridan ko rib chiqiladi.
Chegarali naflilik deganda, mahsulot birligiga bo'lgan talab hajmi oshishi natijasida uning umumiy foydaliligini o'sishi tushuniladi. Iste'mol tovarlari birligi oshgan taqdirda liar bir qo'shimcha birlik mahsulotni chegarali foydaliligi kamayadi. Shunda talab qonuni asosida chiqib ketayotgan chegarali naflilik qonuni yuzaga chiqadi.
Iste’molchi talabini o'zining hohishiga qarab qondiradi va bu borada u chegaralangan daromadi bilan o'z talabini maksimal darajada qondiradigan tovarlarni xarid qilishga intiladi. Bunga naflilikni maksimallashtirish qoidalariga rioya qilgan holda erishish mumkin. Naflilikni maksimallashtirishda (sotib olinayotgan mahsulot birligiga som hisobidagi chegarali naflilik bir xil bo'ladi.
Har bir befarqlik egri chizig'i ko'p mahsulotlarning sirlarini iste’molchi uchun foydaliligini bir xilda ko'rsatadi. Befarqlik egri chiziqlari chegaraviy o'rin almashtirish normalarini kamaytirishni (MRZ) ko'rsatadi.
Iste’molchining umumiy naflilik hajmini o'zgarmasdan qaysidir bir omil boshqa omilni o'rnini almashtirish mumkin.
MRS ning kamayishini shunday tushuntirish mumkinki, Iste’molchi kamayayotgan tovar miqdorini, boshqa tovar birligidan Iste'mol uchun voz kechadi (befarqlik egri chizig'ining pastga qarab borishi).
Xar biri naflilik darajasini ko’rsatuvchi bir nechta befarqlikni egri chiziqlaridan befarqlik egri chiziqlari kartasi tuziladi. Iste’molchilar uchun nisbatan yuqori naflilikni, tovarlar turlarini eng yuqori befarqlik egri chizig'i ko'rsatadi.
Agar befarqlik egri chizig'i iste’molchilarning hohishini xarakterlasa, u holda byudjet chizig'i ularning imkoniyatini aniqlaydi.
U nisbiy pastga qarab ketgan tog'ri chiziq bo'lib, grafikda 2 xil tovarlarni tasvirlaydi, bu tovarlar iste'mol uchun bir xil harajatlarni tdlab qiladi.
Byudjet chizig'i iste’molchini sotib olish imkoniyatini va tovarlar bahosini xarakterlaydi. Sotib olish imkoniyati o'zgarganda byudjet chizig'i boshqa tomonga siljiydi va boshlanich ko'rinishga parallel bo'ladi. Tovarlar bahosini o'zgarishi oish burchagini o'zgarishiga olib keladi.
Iste’molchi o'z iste'molini maksimal darajaga erishishida iste’molchi iste'mol muvozanati darajasiga tushib qoladi.
"Daromad-iste'mol" chizig'i iste'mol muvozanati nuqtasi orqali o'tadi. Tovarlar uchun to'g'ri chiziq orqali chiziladi.
"Baho-iste'mol" chizig'i iste'mol muvozanat nuqtalari orqali o'tadi. Bular biron bir tovar bahosini o'zgarishi bilan boshlangan. Shular asosida talab egri chizig'i chiziladi.
Ikkita alohida samarani hisobga olish zarurki. qaysiki ular iste'mol talab miqdoriga ta'sir etadl.
Daromad samarasi-bahoning pasayishi iste’molchi talabini oshishiga aytiladi. O'rinbosar tovarlarning samarasi - bu iste’molchi arzonlashgan tovarlar o'rniga boshqa tovarni sotib olishidir.