Moisey Kalankatuklu Albaniya tarixi
Yüklə 6,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
46 bildim. Buna görə siz, erməni nahararlarının iki çıxış yolu var: ya siz mənə qədim kitab göstərməlisiniz ki, onda hər nəslinizdən rütbə və dərəcələri izah olunsun və bunlara görə tərəfimizdən şan – şöhrətləri yenidən alasınız, ya da ki, bütün bunları bizim arilər məclisinin hüzuruna gətirə bilməsəniz biz sizin bütün əmlak, rütbə və dərəcələrinizi, torpaq və suyunuzu öz arilər əyanlarımızın arasında paylayacayıq, sizi isə şan – şöhrətdən məhrum edib qovacağ. Bu halda Erməniyyənin əyanları məsləhətləşib şahın hüzuruna Aqafangelosun “Tarixini” gətirdilər. Şah buyurdu ki, kitab oxunsun, fars dilinə tərcümə edilsin və üzü köçürülsün. Biləndə ki, kitabonun öz cəddi Ərdəşirdən başlanır, şah çox sevindi, kitabı təriflədi və göz qabağına qoydu. Sonra kitabdan on yeddi rütbə yerini öyrəndi və buna əsaslanaraq şah öz məclisində olan yerləri dəyişdirdi. Sünik hakimi Andoka on dördüncü yer (rütbə) nəsib olduvə o, acıq edib şahın qonaqlığından imtina etdi. Şaha bu barədə xəbər verdilər, lakin o, buna əhəmiyyət vermədi. Bundan sonra şahın sarayına xəbər çatdı ki, saysız – hesabsız xəzər qoşunları Çola keçidini 87 aşaraq bizim ölkəyə daxil olub. 88 Şapur Asuristan, xorasan və Xarəzmdən çox miqdarlı qoşun, Atropatenanın vilayətlərindən çoxlu cəsur iranlılar, ermənilərdən, gürcülərdən, albanlardan və Qafqaz dağlarından on iki dildə danışan vəhşi qəbilələrdən misilsiz sayda ordular toplayaraq onların (xəzərlərin) üstünə hücum etdi. Andoka gəlincə o, özünə və ölkəsinə qəsd edrək şahla bütün
47 əlaqələri qırıb öz ordusu ilə ona xəyanət etdi. 1700 yorğa atlı əsgəri ilə o, tezliklə Mədain şəhərinə çatır və əsgərlərini şəhərin ətrafında gizlədib, kiçik bir dəstəylə şəhərə daxil olur. Öz həqiqi niyyətlərini gizlədərək o, çoxlu suallara cavab verirdi ki, Şapura qoşulmaq üçün gəlib və buna görə də şəhər əhli ona çox böyük ehtiram göstərdi. Ancaq sübh çağında onun əsgərləri qəflətən şəhərə basqın edib, çoxlu qızıl və gümüş xəzinələrini, qiymətli qaş – daş və saysız – hesabsız müxtəlif mirvari və şah sarayından və əyanların evlərindən nəyi bacardılarsa hamısını götürüb getdilər. Bütün bu böyük miqdarlı qənimət onun əmrilə Balaberd (Kiçik şəhər) qalasına daşıdılar. Bundan sonra əmr etdi ki, bütün əyalətərdə mal – qara üçün yığılmış yemi yandırsınlar. İnsan üşün faydalı olan bütün ərzaq sursatını, silahı, təchizatı və yəhər – qayışları onun əmrilə qalanın içinə yığdılar. Sonra da bütün Sünik əhalisinə əmr etdi ki, evlərini və anbarlarını yandırıb ölkədən qaçsınlar Əyalətlərdən bütün kilsə bəzəklərini yığıb Balaberdin Şalat kilsəsinə gətirdilər, sonra da kilsəni torpaqla örtüb təpə düzəltdilər və özləri hər tərəfə dağılıb getdilər. O gündən etibarən Sünikin adını heç kəs çəkmədi və bu vilayət 25 il ərzində əhalisiz qalıb viran olmuşdu. 89 Müharibınin sonunda qayıdan şah Şapur Mədainin xarabalarını görəndə bərk qəzəblənir və ordusuna əmr edir ki, Sünika hücuma keçsin və əhalisiylə heyvanlarını əsir etsin. Amma ordu Sünika çatanda orada heç bir şey əldə olunmadı. Ölkəni gəzəndə
48 onlar altında Şalat kilsəsi gizlənmiş təpəyə rast gəldilər. Təpənin üzərinə çıxan zaman şiddətli zəlzələ başlandı və başda sərkərdə Atəşxuda olmaqla bütün İran ordusu tezliklə o yerləri tərk etdi. Oradan qayıdanda onlar Balaberdə hücum etdilər, amma mühasirədə olan süniklər qala divarlarından iri qaya parçalarını diyirlədərək iranlılardan çoxlu adam tələf etdilər. Iranlilar ikinci və üçüncü dəfə qalaya hücum etdilər. Lakin heç bir şeyə müvəffəq ola bilmədilər, yalnız yenə də döyüşçüləri qırıldı. Qəzəbə gəlmiş şah əmr etdi ki, hücumu gücləndirsinlər. Lakin şahım əyənları qabağında səcdə edərək yalvardılar ki, artıq qalaya hücuma keçməyə dəyməz və qalanın ətrafında olan yerləri viran etmək daha əlverişlidir. Sonradan Andox əlverişli fürsətdən istifadə edib qaladan çıxır və çoxlu qənimətlərlə romalıların ölkəsinə gedib. Orada o, böyük hörmətlər qazanır və öz vaxtında vəfat edi Onun dördüncü oğlu Babik öz vətəni üçün çox darıxdı – necə deyərlər bizim el- obamız bizim üçün ata – ana kimi əzizdir – və o, şah Şapurun sarayına gedir. Orada bir hərbçiyə rast gəlib onun yanında qalır. Sonra İran şahlığını qarət edən hunlar ölkəsindən olan Honoqur adlı birisi gəlir. 90 O, şah Şapurun yanına adam göndərib dedi: “Bu qırğın kimə lazımdır? Çıx qabağıma üz – üzə gələk!” Həmin hun boyu yüksək, demək olar ki, çox nəhəng bir adam idi. O, geniş bədənınə əlli qatlı zireh geyir, iri başını mismarlı
49 dəbilqə, üç qarış enində olan alnını isə misdən qayrılmış löhvə ilə örtür. Nəhəng nizəsinin sapı hündür ağacdan düzəlmişdi, şimşək çaxan qılıncı isə onu görənlərin hamısını dəhşətə gətirirdi Bu an şahın yadına Babikin adını saldılar və dedilər ki, həmin hunla yalnız Babik döyüşə girməyi bacarar.Şahlar şahı Babiki yanına çağırıb, ona üzərində qaban təsvir olunmuş möhrü ilə damğalanmış buyruğunu verib deyir:” Əgər sən mənim böyük intiqamımı ala bilsən, sənin üçün misli görünməmiş mükaflar var!” Babik şahın təklifini qəbul edir və Allahın köməyinə arxalanaraq qışqırdı:” Kömək edin, ey Sünikin kilsələri!” və şapaqan atına minərək düşmənə hücum etdi. Onlar bir – birinə atıldılar və nizələrinin gurultulu zərbələrinin səsi səhərdən axşam saat doqquza qədər eşidilirdi. Qorxunc nəhəng məhkum olunmuıdu. Cəsur Babik öz qılıncı ilə qaniçən heyvanın başını vurub, onu cəhəmmənə vasil etdi.
Şapurun sevinci aşıb daşırdı və o, Babiki çağırıb ona verdiyi vədi yerinə yetirmək istədi. İzn alıb, Babik dedi: “ Əmr elə ki, bu bürünc həvəngdəstəni sənin sarayından çıxarsınlar.!” Həmin həvəng kül ilə dolu idi və onun yanından küçən hər bir adam dəstəklə vurub deməli idi:” Qoy Sünik torpağı varıyla, dövlətiylə məhv olub bu külə dönsün!”
Təəccüblənən şah əmr etdi ki, həvəngdəstəni saraydan çıxarsınlar.Bundan sonra Babik şahdan xahiş etdi ki, doğma torpağını ona qaytarsın Şah mülkünü ona qaytardı və əlinə onu
Yüklə 6,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|