Mustafa Kamal Atatürk 135 Türkiyə Cümhuriyyəti
Yüklə 1,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Aygün ABDULLAYEVA
M.K.Atatürk – 135 Türkiyə Cümhuriyyəti azərbaycanlı gənc tədqiqatçıların araşdırmalarında 30 oldu. Türkiyə Avropa Birliyinə üzv olmaq kimi önəmli mövzular da daxil olmaqla ABŞ-ın siyasi, iqtisadi, diplomatik dəstəyindən yararlandı. Lakin bu münasibətlərin sonrakı mərhələlərində bəlli oldu ki, ABŞ və Türkiyə siyasəti həmişə üst-üstə düşmür. Belə ki, Türkiyənin ABŞ və Avropa dövlətləri tərəfindən terrorçu sayılan Həmasla əlaqələrə girməsi, “Mavi Marmara” məsələsi, Fələstin dövlətinin qurulması ideasının dəstəklənməsi, İran siyasəti və s. göstərdi ki, ABŞ həmişə Türkiyəni, Türkiyə də həmişə ABŞ-ı dəs- təkləmir. Lakin buna baxmayaraq sabit, demokratik və qərb yö- nümlü Türkiyə ilə yaxın əlaqədə olmaq ABŞ-ın beynəlxalq ma- raqları baxımından çox önəmlidir. Əminliklə deyə bilərik ki, Türkiyənin beynəlxalq arenada tutduğu mövqe müstəqil türk dövlətlərinə nisbətən daha genişdir. Bu isə Türkiyənin uzunmüddətli təcrübəsindən, dünya miqyasında əhəmiyyətli yer tutmasından irəli gəlir. Osmanlı dövləti dağıldıq- dan sonra öz müstəqilliyini qoruyub saxlaya bilən, uzun müddət dünya xəritəsində yeganə türk dövləti olan Türkiyə Cumhuriyyəti regional inteqrasiyanın təşəbbüskarı kimi çıxış edir. 1991-ci ildə SSRİ-nin əsarətindən xilas olmuş türk dövlətləri də istər iqtisadi, istər siyasi baxımdan Türkiyənin təcrübəsindən yararlanmaqda maraqlıdırlar. Bu mənada TÜRKSOY və TÜRKPA kimi təşkilat- ların fəaliyyəti diqqətəlayiqdir. Xüsusilə Azərbaycan Türkiyə ilə münasibətlərin önəmini vurğulayır. Məhz bu münasibətlər illərin sınağından keçib bugünkü günümüzə qədər inkişaf edir. Hər za- man Türkiyə və Azərbaycan bir-birinə dəstəkdir. Bu isə iki dövlə- tin bir-birinə bağlılığının təməlidir. Hər zaman qürurla deyə bilə- rik: “Biz iki dövlət bir millətik”. ƏDƏBİYYAT 1. Rza İbadov. Avropa İttifaqının əsasları. 2. Faruk Sonmezoğlu. XXI yüzyılda Türk dış politikasının analizi. İstanbul, 2012 3. Ipək yoluna və türk dünyasının birliyinə həsr olunan beynəlxalq konfrans – www.bizimyol.info M.K.Atatürk – 135 Türkiyə Cümhuriyyəti azərbaycanlı gənc tədqiqatçıların araşdırmalarında 31 4. Əhməd Şahidov. Türk dövlətlərinin beynəlxalq təşkilatlarda təmsil olunması. - www.shadidov.com ______________________ Aygün ABDULLAYEVA Bakı Dövlət Universiteti, Tarix fakültəsi, tarix müəllimliyi ixtisası, II kurs tələbəsi E-mail: aygun.abdullayeva.1997@mail.ru AB-NİN TÜRKİYƏYƏ MÜNASİBƏTDƏ “İKİLİ STANDARTLAR” YANAŞMASI Elmi rəhbər: Sevinc RUINTƏN Bakı dövlət Universitetinin dosenti Açar sözlər: Türkiyə, Almaniya, İngiltərə, ikili standart, beynəl- xalq təşkilatlarda əməkdaşlıq İkili standart münasibətlər nədir? İnsanlar və insan qrupları arasında ayrıseçkilik etmək, eyni məsələdə müxtəlif və ya eyni prinsiplərlə baxmamaqdır. Geniş mənada desək, xalqlara, dövlətlə- rə, irqlərə, dinlərə və digər insan topluluqlarına fərqli yanaşmaq, tə- rəfkeşlik etmək (öz mənafeyi cəhətdən), haqqı və ədaləti birinin xeyrinə, digərinin əleyhinə həll etməkdir. Məsələn, ABŞ-ın İsrailə və Fələstinə, Azərbaycana və Ermənistana münasibətini göstərmək yetərlidir.Ümumiyyətlə bir dövlətin digər iki dövlətə qarsı qərəzli yanaşması ikili standartların ən çox müzakirə edilən və ağrılı tərə- fidir. Türkiyənin Avropa dövlətləri ilə sıx iqtisadi, siyasi əlaqələri var. Avropa dövlələrinin Türkiyəyə münasibəti müxtəlifdir və ikili xarakter daşıyır. Fransa ilə Türkiyə arasında həmişə ikili əlaqələr- də müəyyən ziddiyyətlər olmuşdur. Bu əsasən Fransanın erməni tərəfkesliyi ilə bağlıdır (məsələn, 2001-ci il). Hətta 2006-cı il 12 oktyabrda “erməni soyqırım”ını inkar edənlər cəzalandırılırdılar. 2011-ci ildə bu qərar rəsmi olaraq qəbul edildi. Bu isə Fransa ilə M.K.Atatürk – 135 Türkiyə Cümhuriyyəti azərbaycanlı gənc tədqiqatçıların araşdırmalarında 32 əlaqələrin gərginləşməsinə gətirib çıxardı. 2012-ci il seçkilərində N.Sarkozi məğlub oldu, F.Olland hakimiyyətə gəldi və Türkiyə ilə münasibətlər yumşaldıldı. Türkiyə ilə Almanya arasında əlaqələr II Dünya müharibəsi və II Əbdülhəmidin dövründə hərbi əlaqələr də yaranmışdır. XI Baş Nazir 2011-ci ildə Almanyaya getmişdir.Almanya ilə Türkiyə arasında ikili standart əlaqələrdə bir sıra gərginliklər yaranmışdır. Buna səbəb Almanyanın PKK-a həm hərbi, hım də iqtisadi yardı- mı olmuşdur. Bununla yanaşı Almanya Türkiyənin Aİ-na qatılma- sına qarşı çıxmışdı. Bütün bunlara baxmayaraq Türkiyə ən böyük gəliri Almanya ilə ticarətdən götürür. Alman-türk-ingilis əlaqələri Türk Cümhuriyyəti qurulduq- dan sonra münasibət dəyişmiş, iki müstəqil dövlət arasında əlaqə- lər kimi qəbul edilmişdir. 1923-1932-ci illər türk-ingilis əlaqələri- nin əsasını Mosul məsələsi təşkil etmişdir. Bu məsələ Lozanna müqaviləsinə uyğun olaraq Türkiyə ilə İngiltərə arasında görüş- mələr başladı və 9 ay davam etdi. İngiltərə məsələni uzadaraq Millətlər Cəmiyyətinə qədər aparmağa çalışırdı. Lakin Türkiyə bu zaman Millətlər Cəmiyyətinin üzvü belə deyildi. Türkiyə Millətlər Cəmiyyətinə üzv olduqdan sonra Mosul xalqı arasında sorğu keçi- rilməsi barədə fikir irəli sürdü. İngiltərə Mosul xalqının cahil ol- duğunu və sərhəd işlərindən anlamadığını bəhanə etdi. Mosul mə- sələsinin Türkiyənin əleyhinə həll edilməsi İngiltərə ilə münasi- bətlərdə durğunluq yaratdı. Türkiyə NATO-da yeganə müsəlman dövlətdir. Bununla da Türkiyə bir özünün müdafiəsini artırmış oldu, NATO isə xristian birliyi olmaqdan çıxdı. NATO daxilində Türkiyənin rolunun məh- dudlaşdırılmasi əsasən özünü bəzi layihələrdə iştirak edə bilmə- məsində göstərirdi. Hazırlanacaq əməliyyatlarda, logikoloji (mən- tiqi), psixoloji layihələrdə bütün üzvlər iştirak etməlidirlər.Lakin bəzi layihələrdə türk nümayəndələri iştirak ede bilmirdilər və bu fəaliyyətlər gizli təşkil olunurdu. Məsələn, məntiqi (logikoloji) layihələrdə iştirak ede bilmir. NATO Oficier, Allied force yazan iclasların qapısından nəzarətçilər Türklər girə bilməz deyə xəbər- darlıq edirlər. Niyə? Çünki Türkiyənin bilməməsi lazım olan mə- Yüklə 1,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|