18
9) Axura (Qabaxlı) çayı- hövzəsi 25 km, sahəsi 112 km². Arpa çayının qoludur (Mənbəyi 2.460 m
yüksəklikdən başlanır).
10) Əyilis çayı- hövzəsi 24 km, sahəsi 58 km². Araz çayının qoludur (Mənbəyi 3.100 m
yüksəklikdən başlanır).
11) Ordubad çayı-hövzəsi 24 km, sahəsi 42 km². Araz çayının qoludur (Mənbəyi 3.200 m
yüksəklikdən başlanır).
12) Parağa çayı-hövzəsi 21 km, sahəsi 49 km². Gilan çayının qoludur (Mənbəyi 3.580 m
yüksəklikdən başlanır).
13) Kükü çayı-hövzəsi 20 km, sahəsi 105 km². Naxçıvan çayının qoludur. (Mənbəyi 3120 m
yüksəklikdən başlanır).
14) Salvartı çayı-hövzəsi 10 km, sahəsi 19 km². Naxçıvan çayının qoludur (Mənbəyi 2.849 m
yüksəklikdən başlanır).
15) Kotam çayı- hövzəsi 8 km, sahəsi 22 km². Araz çayının qoludur (Mənbəyi 1.640 m
yüksəklikdən başlanır).
16) Kilit çayı- hövzəsi 7 km, sahəsi 13 km². Araz çayının qoludur (Mənbəyi 2.340
m yüksəklikdən
başlanır).
17) Ayçınqıl çayı- hövzəsi 7 km, Vənənd çayının qoludur (Mənbəyi 3.362 m hündürlükdən
başlayır).
18) Pəzməri şəlaləsi- Ordubad rayonu ərazisindəki rayon mərkəzindən 37 km şimal-qərbdə
(Ordubad-Unus yolunun kənarında) okean səviyyəsindən 2.161 metr hündürlükdədir.
Pəzməri şəlaləsi Azərbaycanda ən hündür şəlalə olmaqla 16 metr hündürlükdən
tökülərək orta illik
su sərfi 1,34 m³/san-dir. Yerli əhali şəlaləyə “Qaplan şəlaləsi” adını vermişlər. Pəzməri şəlaləsi yay
aylarında mənzərəli görünür. Ərazi turistlər üçün istirahət yeri olmaqla təbii zənginliklərə malikdir.
19
Göl tikməklə yol çəkib körpü salmaq xalqın firavanlığına xidmət etməkdir.
Xeyriyyəçi Şahbaz ağa Kəngərli.
Təbii və süni göllər
Naxçıvan Muxtar Respublikasında olan təsərrüfatlardakı əkin yerlərini suvarmaq məqsədi ilə irili-
xırdalı otuza qədər su hövzələri vardır. Naxçıvan MR Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Agentliyinə məxsus
təbii və süni yolla yaradılmış göllərin təsnifatı aşağıdakı kimidir.
1)
Göygöl-təbii olaraq okean səviyyəsindən 3065m. yüksəklikdədir. Su tutumu 9,75 min m³,
sahəsi
15 hektar (bir tərəfində qar olduğu halda, qarşı tərəfdə bənövşə ətirli çəmənlikdən ibarətdir). iyun-iyul
ayında su səthinin temperaturu 1-5 Cº-dir.(2006-cı ildə)
2)
Salvartı-təbii olaraq okean səviyyəsindən 2849m. yüksəklikdədir. Su tutumu 1,0 milyon m³,
sahəsi 3,2 hektardır. iyun-iyul ayında su səthinin temperaturu 5-10 Cº-dir. (2006-cı ildə)
3)
Qanlı göl-suni olaraq tikilərək 1965-ci ildə istifadəyə verilmişdir. Okean səviyyəsindən 2420m.
yüksəklikdədir. Su tutumu 1,0 milyon m³, sahəsi 0,10 kvadrat kilometrdir. iyun-iyul ayında
su səthinin
temperaturu 10-12 Cº-dir. (2006-cı ildə)
4)
Batabat gölü I-suni olaraq tikilərək 1951-ci ildə istifadəyə verilmişdir.
Okean səviyyəsindən
2113m. yüksəklikdədir. Su tutumu 1,0 milyon m³, sahəsi 0,18 kvadrat kilometrdir. iyun-iyul ayında su
səthinin temperaturu 8-10 Cº-dir. (2006-cı ildə)
5)
Batabat gölü II-suni olaraq tikilərək 1953-cü ildə istifadəyə verilmişdir. Okean səviyyəsindən
2110m. yüksəklikdədir. Su tutumu 1,0 milyon m³, sahəsi 0,7 kvadrat kilometrdir. iyun-iyul ayında su
səthinin temperaturu 10-11 Cº-dir. (2006-cı ildə)
6)
Batabat gölü III-suni olaraq tikilərək 1955-ci ildə istifadəyə verilmişdir. Okean səviyyəsindən
2109m. yüksəklikdədir. Su tutumu 1,0 milyon m³, sahəsi 0,18 kvadrat kilometrdir. iyun-iyul ayında su
səthinin temperaturu 12 Cº-dir. (2006-cı ildə)
7)
Araz dəryaçası- 1971-ci ildə Araz çayı üzərində tikilmiş Araz SES (gücü 20 MQW) nəticəsində
suni sürətdə yaradılmışdır. Okean səviyyəsindən 777m. yüksəklikdədir. Su tutumu 1,350 milyon m³,
iyun-iyul ayında su səthinin temperaturu 20-25 Cº-dir. (2006-cı ildə)
8)
Arpaçay dəryaçası-1977-ci ildə Arpaçayı üzərində tikilmiş bənd
nəticəsində suni surətdə
yaradılmışdır. Okean səviyyəsindən 959m. yüksəklikdədir. Su tutumu 140-150 milyon m³, sahəsi 6,30
kvadrat kilometrdir. (Sağ və sol suvarma kanalları istismara verilmişdir.) iyun-iyul ayında su səthinin
temperaturu 18 Cº-dir. (2006-cı ildə)
9)
H. Əliyev adınaVayxır dəryaçası-1999-cu ildə Naxçıvan çayının üstündə qurulmuş bənd
nəticəsində suni surətdə yaradılmışdır. Okean səviyyəsindən 1147m. yüksəklikdədir. Su tutumu 100
milyon m³, sahəsi 4,54 kvadrat kilometrdir. (Sol sahil suvarma kanalı istismara verilmişdir.) iyun-iyul
ayında su səthinin temperaturu 18 Cº-dir. (2006-cı ildə)
10)
Bənəniyar gölü- 1987-ci
ildə tikilmiş, Əlincə çayı ilə doldurulur. Okean səviyyəsindən 1200m.
yüksəklikdədir. Su tutumu 19 milyon m³, sahəsi 6 min hektardır. iyun-iyul ayında su səthinin temperaturu
19-20 Cº-dir. (2006-cı ildə)
11)
Uzunoba gölü-1961-ci ildə tikilmiş, Naxçıvan çayının suyu ilə doldurulur. Okean səviyyəsindən
1000m. yüksəklikdədir. Su tutumu 8,5 milyon m³, sahəsi 1,2 kvadrat kilometrdir. iyun-iyul ayında su
səthinin temperaturu 22-25 Cº-dir. (2006-cı ildə)
20
12)
Sirab gölü- 1979-cu ildə tikilmiş, Sirab çayının (Vayxır dəryaçasının sol kanalı ilə) suları ilə
doldurulur. Okean səviyyəsindən 1077m. yüksəklikdədir. Su tutumu 11,6 milyon m³, sahəsi 1,54
kvadrat
kilometrdir. iyun-iyul ayında su səthinin temperaturu 22-23 Cº-dir. (2006-cı ildə)
13)
Nehrəm gölü-1965-ci ildən tikilmiş Əlincə çayından doldurulur. Okean səviyyəsindən 900m.
yüksəklikdədir. Su tutumu 6 milyon m³, sahəsi 0,85 kvadrat kilometrdir. iyun-iyul ayında su səthinin
temperaturu 26-28 Cº-dir. (2006-cı ildə)
14)
Xok gölü I-1997-cı ildə tikilmiş bulaq və sel suları ilə doldurulur. Okean səviyyəsindən 800m.
yüksəklikdədir. Su tutumu 3 milyon m³, sahəsi 35 hektardır. iyun-iyul ayında su səthinin temperaturu 20-
25 Cº-dir. (2006-cı ildə)
15)
Xok gölü II-1940-cı ildə tikilmiş, bulaq və sel suları ilə doldurulur. Okean səviyyəsindən 750m.
yüksəklikdədir. Su tutumu 400 min m³, sahəsi 8,8 hektardır. Yay aylarında göldə su quruyur. (2006-cı
ildə)
16)
Çalxanqala gölü-1940-cı ildə tikilmiş, bulaq və sel suları ilə doldurulur. Okean səviyyəsindən
1100 metr yüksəklikdədir. Su tutumu 500 min m³, sahəsi 2,5 hektardır. iyun-iyul ayında su səthinin
temperaturu 20 Cº-dir. (2006-cı ildə)
17)
Qahab gölü-1984-cü ildə tikilmiş, Qahab çayından sel suları ilə doldurulur. (Vayxır
dəryaçasının sol kanalı ilə doldurulması da nəzərdə tutulmuşdur) Okean səviyyəsindən 1043m.
yüksəklikdədir. Su tutumu 1 milyon m³, sahəsi 0,18 kvadrat kilometrdir. iyun-iyul ayında su səthinin
temperaturu 20 Cº-dir. (2006-cı ildə)
18)
Məzrə gölü-1984-cü ildən tikilmişdir. Naxçıvan çayından (Vayxır dəryaçasının sol kanalı ilə)
doldurulur. Okean səviyyəsindən 1675m. yüksəklikdədir. Su tutumu 1milyon m³, sahəsi 0,18 kvadrat
kilometrdir. iyun-iyul ayında su səthinin temperaturu 22 Cº-dir. (2006-cı ildə)
19)
Payız gölü -1982-ci ildən tikilmişdir. Cəhri çayından təbii surətdə doldurulur. Okean
səviyyəsindən 900 metr yüksəklikdədir. Su tutumu 600 min m³, sahəsi 20 hektardır. iyun-iyul ayında su
səthinin temperaturu 16-18 Cº-dir. (2006-cı ildə)
20)
Cəhri gölü-I-1979-cu ildən tikilmişdir. Cəhri çayından təbii surətdə doldurulur. Okean
səviyyəsindən 900 metr yüksəklikdədir. Su tutumu 800 min m³, sahəsi 12 hektardır. iyun-iyul ayında su
səthinin temperaturu 16-18 Cº-dir. (2006-cı ildə)
21)
Cəhri gölü-II-1980-cı ildən tikilmişdir. Cəhri çayından təbii surətdə doldurulur. Okean
səviyyəsindən 910 metr yüksəklikdədir. Su tutumu 1,2 milyon m³, sahəsi 18 hektardır. iyun-iyul ayında
su səthinin temperaturu 19 Cº-dir. (2006-cı ildə)
22)
Cəhri gölü-III-1981-ci ildən tikilmişdir. Cəhri çayından təbii surətdə doldurulur. Okean
səviyyəsindən 915 metr yüksəklikdədir. Su tutumu 600 min m³, sahəsi 12 hektardır. iyun-iyul ayında su
səthinin temperaturu 20 Cº-dir. (2006-cı ildə)