Orxan pamuk məNİm adim qirmizi
Yüklə 3,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
127 Qəzvindən Çinə sürgün edilir. Beləcə, o biri iki nəqqaĢ arasında yenidən yarıĢ təĢkil olunur. Bu dəfə ikisi də gözəl bir qızı möcüzəli bağda at belində göstərən Ģeir qədər gözəl rəsm çəkiblər. NəqqaĢlardan biri fırçasının sürüĢməsi üzündənmi, yoxsa qəsdənmi, bilinmir, çinli kimi qıyıq gözlü, qabarıq almacıq sümüklü qızın ağ atının burnunu bir az qəribə cızır: bu, dərhal ata və qız tərəfindən nöqsan kimi qəbul olunur. Əslində, həmin nəqqaĢ imza atmayıbmıĢ, amma çox gözəl rəsmində atın burnuna ustalıqla bir nöqsan yerləĢdirir ki, seçilsin. ġah: «Nöqsan – üslubun anasıdır», – deyib həmin nəqqaĢı da Bizansa sürgün eləyir. Heç bir imzasız, heç bir nöqsansız, eynilə qədim ustalar kimi çəkən bacarıqlı nəqqaĢın Ģahın qızı ilə toyunun hazırlıqları görüləndə, RəĢidəddin Qəzvininin o qalın tarixinə görə, daha bir son əhvalat baĢ verir: toydan bir gün qabaq Ģahın qızı ertəsi gün əri olacaq gənc və yaraĢıqlı böyük ustadın çəkdiyi rəsmə bütün günü kədərlə baxır. AxĢam qaranlığı çökəndə atasının yanına
gedib: «Qədim
ustadlar möcüzəli rəsmlərində gözəl qızları çinlilər kimi çəkərdilər, bu da, əlbəttə, Doğudan gələn doğru-düzgün qaydadır», – deyir. «Amma birini sevəndə bu gözəlin qaĢına, gözünə, dodağına, saçına, gülüĢünə, hətta kirpiyinə sevdikləri gözəldən azacıq bir Ģey əlavə eləyirdilər. Rəsmlərinə yerləĢdirdikləri həmin downloaded from KitabYurdu.org
128 gizli qüsur onların eĢqlərini ancaq özlərinin və sevgililərinin baĢa düĢəcəyinə iĢarə olurdu. Ata minən gözəl qızın rəsminə bütün günü baxdım, atacan, onda məndən heç bir iz yoxdu! Bu nəqqaĢ bəlkə böyük ustadı, həm də gənc və yaraĢıqlıdı, amma məni sevmir». Beləcə, Ģah toyu dərhal ləğv eləyir, ata-qız da ömürlərinin sonuna qədər birgə yaĢayırlar.
*** «Onda üslub deyilən Ģeyin əsasını qoyan nöqsan bu üçüncü hekayəyə görə, – Qara xeyli kübar, xeyli hörmətli ədayla dilləndi, – nəqqaĢın aĢiq olduğu gözəlin üzünün, gözünün, gülüĢünün gizli iĢarəsindənmi aĢkar olur?» «Xeyr, – özümdən əmin və məğrur ədayla dedim, – ustad nəqqaşın sevdiyi qızdan rəsminə keçən şey axırda nöqsan yox, qayda olur. Çünki bir müddət sonra hamısı ustadı təqlid eləməklə qızların üzünü o gözəl qızın üzü kimi rəsm eləməyə baĢlayır». Bir az susduq. DanıĢdığım üç hekayəni çox diqqətlə dinləyən Qaranın dəhlizdə, yan otaqda gəzinən gözəl arvadımın ayaq səslərinə diqqət kəsildiyini görəndə gözlərimi gözlərinin içinə dikdim. downloaded from KitabYurdu.org
129 «Birinci hekayə üslubun nöqsan olduğunu göstərir, – dedim, – ikinci hekayə nöqsansız rəsmin imza istəmədiyini göstərir. Üçüncü hekayə də birinciylə ikincinin məğzini birləĢdirir, o halda imza və üslubun nöqsanla ədəbsizcəsinə və səfehcəsinə qürrələnməkdən başqa bir şey olmadığını göstərir». Dərs verdiyim bu adam naxıĢı nə qədər baĢa düĢüb dərk eləyirdi? Dedim ki: «Hekayələrimdən mənim kim olduğumu baĢa düĢdünmü?» «BaĢa düĢdüm», – dedi, amma heç inandırıcı deyildi. Onun baxıĢı və idrakıyla kifayətlənib məni dərk eləməyə çalıĢmamağınıza görə sizə, əslində, kim olduğumu mən söyləyim. Əlimdən hər Ģey gəlir. Əylənə-gülə qəzvinli qədim ustadlar kimi çəkir,
rəngləyirəm. Gülümsəyə-gülümsəyə danıĢıram: hamıdan yaxĢıyam. Həm də əgər sezdiklərim doğrudusa, Qaranın bura gəliĢinə səbəb olan müzəhhib Zərif əfəndinin yoxa çıxmasıyla mənim heç bir əlaqəm yoxdu. Qara məndən evliliklə sənətin birgə necə yola getdiklərini soruĢdu. Çox çalıĢıram, həm də sevə-sevə çalıĢıram. Məhəllənin ən gözəl qızıyla evlənmiĢəm. NəqĢ eləməyəndə onunla dəlilər kimi seviĢirik. Sonra yenə iĢləyirəm. Bunları demədim. Böyük məsələdi, downloaded from KitabYurdu.org
130 dedim. Əgər nəqqaĢın fırçası kağızın üzərində möcüzələr yaradırsa, arvadına girəndə eyni sevinci qopardammaz, dedim. Tam tərsi də düz olub – nəqqaĢın qamıĢı arvadı xoĢbəxt eləyirsə, kağızın üzərində o biri qamıĢ sönük qalır, əlavə elədim. NəqqaĢın bacarığını qısqanan hər kəs kimi, Qara da bu yalanlara inanıb sevindi. Ən çox nəqĢ elədiyim səhifələri görmək istədiyini söylədi. Onu iĢ taxtamın yanında, boyaların, hoqqaların, möhrələrin 1 , fırça, qələm və kəsiklərin arasında oturtdum. Qara Ģahzadəmizin sünnət toyu mərasimlərini göstərən «Surnamə» üçün çəkdiyim ikisəhifəlik rəsmə tamaĢa eləyəndə yanındakı qırmızı döĢəkcənin üstündə oturdum, döĢəkcənin istiliyindən bir az əvvəl orada gözəl əndamlı gözəl arvadımın əyləĢdiyini xatırladım. Mən qamıĢ qələmimlə PadĢahımızın qarĢısındakı bəxtsiz məhkumların kədərini çəkəndə ağıllı arvadım mənim qamıĢımı tutardı. Rəsm elədiyim ikisəhifəlik məclis, borc alıb ödəyə bilmədikləri üçün həbsə düĢən məhkumların və ailələrinin padĢahın əfviylə qurtarmalarını göstərirdi. Hünkarı eynilə mərasim zamanı gördüyüm kimi, üzəri torba-torba ağcalarla dolu
1 Kağıza yumĢaqlıq və parlaqlıq vermək üçün istifadə olunan alət downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 3,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|