149
PFS
Perfect Forward Secrecy
Birbaşa mükəmməl məxfilik
PGP
Pretty Good Privacy
Yüks
ək gizlilik proqramı
PIN
Personal Identification Number
F
ərdi identifikasiya nömrəsi
PING
Packet Internet Groper
İnternet yoxlama paketi
PIX
1. Private Internet eXchange
M
əxfi İnternet mübadiləsi
2. Personal Information eXchange
F
ərdi informasiya mübadiləsi
PKC
Public Key Cryptography
Açıq açarlı kriptoqrafiya
PKCS
Public-Key Cryptography Standards
Açıq açarlı kriptoqrafiya standartı
PKI
Public Key Infrastructure
Açıq açar infrastrukturu
PKIX
Public Key Infrastructure X.509
Açıq açar infrastrukturu X.509
POSIX
Portable Operating System Interface uniX
Portativ UNIX
əməliyyat sistemi interfeysi
PP
Protection Profile
Mühafiz
ə profili
PPL
Preferred Products List
Üstün tutulan m
əhsullar siyahısı
PPP
Point-to-Point Protocol
Nöqt
ə nöqtə protokolu
PPTP
Point-to-Point Tunneling Protocol
Nöqt
ə-nöqtə tunel ləmə protokolu
PRNG
Pseudo Random Number Generator
Psevdot
əsadüfi ədədlər generator
PROM
Programmable Read Only Memory
Proqramla
şdırılan operativ yaddaş
PSS
Probabilistic Signature Scheme
Ehtimala
əsaslanan imza sxemi
150
PVC
Permanent Virtual Connection
Daimi virtual
əlaqə
PVLAN
Private VLAN
Öz
əl VLAN
Q
QKD
Quantum Key Distribution
Açarların kvant paylanması
QOP
Quality Of Protection
Mühafiz
ənin keyfiyyəti
QoS
Quality of Service
Xidm
ətin keyfiyyəti
R
RA
Registration Authority
Qeydiyyat m
ərkəzi
RADIUS
1. Remote Access Dial-In User Service
M
əsafədən modemlə giriş edən istifadəçi xidməti
2. Remote Authentication Dial-In User Service
M
əsafədən modemlə autentifikasiya edən istifadəçi xidməti
RAID
Recent Advances in Intrusion Detection
Müdaxil
ələrin aşkarlanmasında yeni irəliləyişlər
RAM
Random Access Memory
T
əsadüfi g
irişli yaddaş
RARP
Reverse Address Resolution Protocol
Tərs ünvanı müəyyənləşdirmə protokolu
RBAC
Role Based Access Control
Rol
əsasında girişin idarə edilməsi
RC4/RC5/RC
6
Rivest Chiper
Rayvest şifri
RFC
Request for Comment
Şərh üçün sorğu
RFI
Request For Information
Informasiya üçün sorğu
RIP
Routing Information Protocol
Marşurutlayıcı informasiya protokolu
RIPEMD
RIPE Message Digest
151
RIPE m
əlumat icmalı
ROM
Read Only Memory
Yalnız oxunan yaddaş
ROSI
Return of Security Investment
T
əhlükəsizlik investisiyasının qayıtması
RPC
Remote Procedure Call
M
əsafədən prosedur çağırışı
RSA
Rivest, Shamir, and Adleman
Rayvest, Şamir və Adleman
RSVP
Resource Reservation Setup Protocol
Resursun ehtiyat saxlanma
sı protokolu
RTCP
Real-Time Transport Control Protocol
Real zaman n
əqliyyatı idarəetmə protokolu
RTP
Real-Time Transport Protocol
Real vaxtda n
əqliyyat protokolu
RTS
Request To Send
G önd
ərmək üçün sorğu
RTSE
Reliable Transfer Service Element
Etibarl
ı ötürmə xidməti elementi
S
S\MIME
Secure/Multipurpose Internet Mail Extensions
T
əhlükəsiz /çoxməqsədli internet poçt genişlənmələri
SA
1. System Administrator
Sistem administrator
2. Security Association
T
əhlükəsizlik assosiasiyası
SACL
System Access Control List
Sistem
ə giri şi idarəetmə siyahısı
SAFE
Security Architecture for the Enterprise
M ü
əssisə üçün təhlükəsizlik arxitekturası
SAFER
Secure And Fast Encryption Routine
T
əhlükəsiz və sürətli şifrləmə alqoritmi
SAM
Security Access Monitor
T
əhlükəsizlik giriş monitoru
SAML
Security Assertion Markup Language
T
əhlükəsizlik funksiyalarını nişanlama dili
SAMP
Suspicious Activity Monitoring Protocol
152
Şübhəli fəaliyyətin monitorinqi protokolu
SANS Institute
System Administration, Networking, and Security Institute
Sistem inzibatçılığı , Şəbəkə və Təhlükəsizlik İnsititutu
SATAN
System Administrator Tool for Analyzing Networks
Şəbəkə analizi üçün sistem administratoru aləti
SBU
Sensitive but Unclassified
H
əssas, lakin məxfi olmayan
SCEP
Simple Certificate Enrollment Protocol
Sad
ə sertifikat qeydiyyatı protokolu
SD
Security Descriptor
T
əhlükəsizlik təsviri
SDLC
Synchronous Data Link Control
Sinxron veril
ənlərin əlaqə kanalının idarə edilməsi
SDLS
Single-Line Digital Subscriber Line
Simmetrik r
əqəmsal abunə xətti
SEAL
Software-optimized Encryption Algorithm
Proqram t
əminatına optimallaşdırılmış şifrləmə alqoritmi
SEI
CarnegieMellonUniversity's Software Engineering Institute
Karneqi-Mellon Universiteti Proqram T
əminatı Mühəndisliyi
İnstitutu
SERT
Security Emergency Response Team
T
əhlükəsizlik insidentlərinin emalı komandası
SET
Secure Electronic Transaction
T
əhlükəsiz elektron tranzaksiya
SF
Security Function
T
əhlükəsizlik funksiyası
S-FTP
Secure File Transfer Protocol
T
əhlükəsiz fayl ötürmə protokolu
S-HTTP
Secure HyperText Transfer Protocol
T
əhlükəsiz hipermətn ötürməsi protokolu
SHA
Secure Hash Algorithm
T
əhlükəsiz heş alqoritmi
SHS
Secure Hash Standard
T
əhlükəsiz heş standartı
SID
Security ID
T
əhlükəsiz ID
SIM
Subscriber Identity Module
Abun
əçini identifikasiya modulu
153
SIEM
Security Information and Event Management
İnformasiya təhlükəsizliyi məlumatlarının və hadisələrinin
idar
ə edilməsi
SKIP
Simple Key-management for Internet Protocols
Internet protokolu üçün sad
ə açar idarəetməsi
SLA
Service Level Agreement
Xidm
ət səviyyəsi razılaşması
SLIP
Serial Line Internet Protocol
Ard
ıcıl kanal üçün İnternet protokolu
SMB
Server Message Block
Server m
əlumatı bloku
SMIB
Security Management Information Base
T
əhlükəsizliyi idarəetmə məlumatları bazası
SMTP
Simple Mail Transfer Protocol
Sad
ə poçt ötürmə protokolu
SNMP
Simple Network Management Protocol
Sad
ə şəbəkə idarəetməsi protokolu
SOAP
Simple Object Access Protocol
Sad
ə obyekt girişi protokolu
SOF
Strength of Function
T
əhlükəsizlik funksiyasın ın dayanıqlığı
SPC
Software Publisher Certificate
Proqram t
əminatı istehsalçısının sertifikatı
SPI
Security Parameters Index
T
əhlükəsizlik parametrləri indeksi
SPIM
SPam through Instant Messaging
Ani ismarıclarla spam
SPIT
SPam over Internet Telephony
Internet telefon üz
ərindən spam
SPKI
Simple Public Key Infrastructure
Sad
ə açıq açar infrastrukturu
SQL
Structured Query Language
Strukturla
şdırılmış sorğu dili
SSL
Secure Socket Layer
T
əhlükəsiz soket səviyyəsi
SSM
System Security Manager
Sistem t
əhlükəsizliyi meneceri
154
SSO
1. Special Security Officer
Xüsusi t
əhlükəsizlik meneceri
2. System Security Officer
Sistem t
əhlükəsizliyi meneceri
SSPI
Security Support Provider Interface
T
əhlükəsizliyə dəstək provayderi üçün interfeys
ST
Security Target
T
əhlükəsizlik hədəfi
STAT
State Transition Analysis Tool
V
əziyyət keçidi analizi aləti
STP
Shielded Twisted Pairs
Qorunan dolama naqill
ər
STU
Secure Telephone Unit
T
əhlükəsiz telefon vahidi
STU III
Secure Telephone Unit Third Generation
Üçüncü n
əsil Təhlükəsiz telefon bloku
S/WAN
Secure Wide Area Network
T
əhlükəsiz qlobal şəbəkə
T
TACACS
Terminal Access Controller Access Control System
Terminal giri
ş dispetçeri girişi idarəetmə sistemi
TAXII
Trusted Automated Exchange of Indicator Information
Kiber-t
əhdid məlumatlarının avtomatlaşdırılmış etibarlı
mübadil
əsi
TCB
Trusted Computing Base
Etibarlı Hesablama Bazası
TCP/IP
Transmission Control Protocol/Internet Protocol
Ötürm
əyə nəzarət protokolu/ internet protokolu
TCSEC
Trusted Computer System Evaluation Criteria
Etibar edil
ən kompüter sistemini qiymətləndirməsi meyarları
TDMA
Time Division Multiple Access
Vaxt bölgülü çoxsayl
ı giriş
TFS
Traffic Flow Security
Trafik ax
ınının təhlükəsizliyi
TFTP
Trivial File Transfer Protocol
Trivial fayl ötürm
əsi protokolu
TKIP
Temporal Key Integrity Protocol
155
Müv
əqqəti açarın tamlığı protokolu
TLP
Traffic Light Protocol
Svetofor protokolu
TLS
Transport Layer Security
N
əqliyyat səviyyəsinin təhlükəsizliyi
TNI
Trusted Network Interpretation
Etibar edil
ən şəbəkə interpretasiyası
TOC/TOU
Time Of Check versus Time Of Use
İstifadə vaxtı ilə yoxlama vaxtının müqayisəsi
TOE
Target of Evaluation
Qiym
ətləndirmə hədəfi
TPEP
Trusted Products Evaluation Program
Etibar edil
ən məhsulların qiymətləndirilməsi proqramı
TRA
Threat and Risk Assessment
T
əhdidin və riskin qiymətləndirilməsi
Triple-DES
Triple Data Encryption Standard
Üç qat m
əlumat şifrləməsi standartı
TS
Top Secret
Tam m
əxfi
TSA
Time-Stamping Authority
Vaxt möhürü m
ərkəzi (xidməti)
TSF
TOE Security Functions
TOE t
əhlükəsizlik funksiyası
TSP
TOE Security Policy
TOE t
əhlükəsizlik siyasəti
TTP
Trusted third party
Etibar edil
ən üçüncü tərəf
U
UART
Universal Asynchronous Receiver Transmitter
Universal asinxron q
əbuledici-ötürücü aparat
UDP
User Datagram Protocol
İstifadəçi dataqram protokolu
UID
User ID
İstifadəçi identifikatoru
UKAS
United Kingdom Accredited Service
Birl
əşmiş Krallıq Akkreditasiya Xidməti
UPS
UninterruptiblePowerSupply
156
Fasil
əsiz elektrik enerjisi təchizatı
URL
Universal Resource Locator
Universal resurs ünvanı
UTC
UniversalTimeCoordinated
Razılaşdırılmış universal vaxt
UUCP
UNIX to UNIX Copy Program
UNIX-d
ən UNIX-ə surətçıxarma proqramı
V
VBA
Visual BASIC Application
T
ətbiqi proqramlar üçün vizual BASIC
VDL
Vulnerability Descriptive Language
Boşluqları təsvir dili
VDSL
Very High Bit-Rate Digital Subscriber Line
Çox yüks
ək bit sürətli rəqəmsal abunə xətti
VEL
Vulnerability Exploit Language
Boşluqları istismar dili
VLAN
Virtual Local Area Network
Virtual lokal
şəbəkə
VM
Virtual Machine
Virtual maşın
VoIP
Voice over Internet Protocol
Internet protokolu üz
ərindən səs
VPN
Virtual Private Network
Virtual xüsus
i şəbəkə
W
WAN
Wide-Area Network
Qlobal
şəbəkə
WAP
Wireless Application Protocol
Simsiz t
ətbiqi proqram protokolu
WEP
Wired Equivalent Privacy
Naqilli şəbəkəyə ekvivalent gizlilik
WIDS
Wireless IDS
Simsiz IDS
WINS
Windows Internet Naming Service
Windows
İnternet adları xidmət
157
WLAN
Wireless Local Area Network
Simsiz lokal
şəbəkə
WPA
Wi-Fi Protected Access
T
əhlükəsiz Wi-Fi girişi
WSH
Windows Script Host
Windows skript hostu
WTLS
Wireless Transport Layer Security
Simsiz n
əqliyyat səviyyəsi təhlükəsizliyi
WWW
World Wide Web
Ümumdünya hörümç
ək toru
X
XACML
XML Access Control Markup Language
Giri
şi idarəetmə üçün XML nişanlama dili
XAUTH
Extended Authentication
Geniş autentifikasiya
XKMS
XML Key Management Service/Specification
XML açar idar
əetmə xidməti/spesifikasiyası
XSS
Cross-site scripting
Saytlararası skript
0-9
3A
Authentication, authorization and accounting
Autentifikasiya, avtorizasiya v
ə audit
3DES
Triple DES
Üçqat DES
8lgm
8 Little Green Men
8 kiçik ya
şıl adam
158
Ədəbiyyat
1.
Az
ərbaycan dilinin qloballaşma şəraitində zamanın
t
ələblərinə uyğun istifadəsinə və ölkədə dilçiliyin inkişafına
dair Dövl
ət Proqramı. 9 aprel 2013-cü il.
2.
Y.N.İmamverdiyev,
İnformasiya
təhlükəsizliyinin
terminoloji probleml
əri. İnformasiya cəmiyyəti problemləri,
2014, No. 1, s
əh. 43-49.
3.
Əliquliyev R.M., İmamverdiyev Y.N., İnformasiya
t
əhlükəsizliyi insidentləri.
Bakı:
“İnformasiya
Texnologiyaları” nəşriyyatı, 2012, 219 səh.
4.
V.
Qasımov, İnformasiya təhlükəsizliyinin əsasları. Dərslik.
2009.
5.
AZS 420-2010 (ISO/IEC 2382-
8)
“İnformasiya
Texnologiyaları – Hissə 8 – Təhlükəsizlik”.
6.
AZS 493-2010 (ISO/IEC TR 18044-
2007) İnformasiya
texnologiyası – Təhlükəsizliyin təmin edilməsinin metod və
vasit
ələri – İnformasiya təhlükəsizliyi insidentlərinin idarə
olunması”.
7.
AZS 494-2010 (ISO/IEC
27001-
2005) İnformasiya
T
əhlükəsizliyi. Təhlükəsizlik metodları. İnformasiya
t
əhlükəsizliyinin idarə edilməsi sistemləri. Tələblər.
8.
С. Мак-Клар, Дж. Скембрей, Дж. Курц, Секреты хакеров.
Безопасность сетей - готовые решения. 4-е издание. М.:
ТД Вильямс, 2004. 656 c.
9.
В. Ярочкин, Информационная безопасность. Учебник
для вузов. М.: Академический Проект, Мир, 2008. 544 c.
10.
Н. Г. Милославская, М. Ю. Сенаторов, А. И. Толстой,
Управление рисками информационной безопасности. 2-
е изд. 2014. 130 c.
11.
А. А. Бирюков, Информационная безопасность: Защита
и нападение. М.: ДМК Пресс, 2012. - 474 с.
12.
NCSC-TG-004 Glossary of Computer Security Terms,
National Computer Security Center, 1988.
159
13.
R. Kissel (ed.) NIST IR 7298, Glossary of Key Information
Security Terms. Revision 2. May 2013.
14.
B. Schell, C. Martin, Webster's New World Hacker
Dictionary. Wiley Publishing. 2006.
15.
Glossary of Security Terms. http://www.sans.org/security-
resources/glossary-of-terms/
Dostları ilə paylaş: |