manfaatlari uchun xizmat qilib kelgan. Òarbiya avlodlar o‘rtasidagi
aloqani ta’minlaydi. Kattalar turmush jarayonida orttirgan tajriba-
avlodga qoldiradi. Insoniyat tarixiy taraqqiyot mobaynida turli
ijtimoiy bosqichlarni bosib o‘tdi. Formatsiyalarning o‘zgarishi
natijasida ish va ishlab chiqarish munosabatlari taraqqiy etdi. Bu
hol tarbiya jarayonining takomillashib borishiga o‘z ta’sirini o‘tkazdi.
6
Agar ibtidoiy jamoa tuzumi boshlarida bolalar kattalarning
mehnati jarayonida bevosita ishtirok etish bilan malaka, ko‘nikma
va bilimlarni egallab borgan bo‘lsalar, keyinchalik ibtidoiy formatsiya-
larning tabaqalanishi natijasida mehnat turlari ham o‘zgarib bordi.
Ayrim bolalarni (qabila boshliqlarining, diniy marosimlarni
boshqaradigan shaxslarning bolalarini) diniy marosimlarni ado
etishga o‘rgatish zaruriyati tug‘ildi. Shunday qilib, ibtidoiy jamoa
tuzumidayoq bolalarni tabaqalashtirish an’anasi paydo bo‘ldi.
Quldorlik davriga kelib, bu an’ana ko‘zga yaqqol tashlandi.
Masalan, qullarning bolalari og‘ir ishlarni bajarishga o‘rgatildi.
Quldorlarning bolalari esa qullar ustidan hukmronlik qilishga tayyor-
landi. Shu bois ularga saboq berish zaruriyati tug‘ildi. Bu esa o‘qitishga
maxsus, shu sohani biladigan odamlarni jalb etishni taqozo qildi.
Bu hol maktab va o‘qituvchilarga bo‘lgan zaruratni keltirib chiqardi.
Ijtimoiy formatsiyalarning keyingi ravnaqi maktablarni rivojlan-
tirishga, jamiyat taraqqiyoti talabiga javob beradigan yangi-yangi
o‘quv yurtlarining barpo etilishiga olib keldi.
Dostları ilə paylaş: