O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti neft va gaz fakulteti
Yüklə 1,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
51
Mamlakatimiz Prezidenti I.A.Karimov tashabbusi bilan tabiiy gaz tarkibidan suyuq uglevodorodlarni ajratib oluvchi yangi texnologiyalarga asoslangan yirik korxonalar barpo etish ilgari surilmoqda va gazkimyo majmualari va GTL texnologiyalari hamda slanets gazni qayta ishlash texnologiyalarini barpo etish ishlari olib borishni jadallashtirish masalasini kо‘ndalang qilib qо‘ygan. Neftni tayyorlash qurilmasida neftli yо‘ldosh gazlarini ajratib olish, utilizatsiya qilish, yig‘ish, uni siquv kompressor yordamida bosimini oshirish va qayta tayyorlash borish bо‘yicha ilmiy-amaliy ma’lumotlar о‘rganilgan va tahlil qilingan. PHAQsini mо‘ljallanishi–ingibitorni gidratlanishidan foydalanib gaz past haroratli ajratish usulida aniq kondensatsiyagacha quritilish texnologiyasi, GKTQsida talab qilingan kо‘rsatgichgacha kondensatsiyalangan gazkondensatni neftni qayta ishlash zavodining xom – ashyosi darajasida tayyorlash hamda kondensatni tayyorlash qurilmasida (KTQ) tovar xom-ashyoga aylantirish ishlari kо‘rib chiqilgan. “Shо‘rtanneftgaz” MChJ dagi past bosimli konlarda neft gazlaridan suyultirilgan uglevodorodlarni ishlab chiqarish texnologiyasi asoslangan, gazni konda tayyorlash – ajratish, filtratsiya, absorbsiya, adsorbsiya, rektifikatsiya va ekstraksiya usullaridan foydalanish, kо‘p komponentli gazsimon yoki suyuqlik aralashmalariga bо‘linish texnologiyalari, neft qatlamdan quduq tubiga, quduqning stvoli bо‘ylab quduq ustiga va quduq ustidan tovar neftni olguncha harakatlanganda termobarik sharoitning о‘zgarish jarayonlari bayon qilingan. Neftning tarkibidan gazni va suvni ajratib olishda ajratgichlarning qо‘llanilishi, gazga tо‘yingan neftning tarkibidan suyuq uglevodorodlarni kо‘proq chiqishini saqlab qolish uchun kо‘p bosqichli ajratish usuli qо‘llanilishi (3-4 bosqichli) va neftdagi bosimni bir meyorda pasaytirish hisobiga og‘ir uglevodorodlarning S 5 + yuqori
katta miqdori ushlab qolish texnologik jarayonlarini olib borish “Shо‘rtanneftgaz” MChJ misolida kо‘rib chiqilgan. Neftni kо‘p bosqichli ajratishda germetik bо‘lmagan tizimlar yig‘ish va tashishda qо‘llanilganda neftning 52
tarkibida qolgan hamma og‘ir uglevodorodlar sekinlik bilan atmosferaga bug‘lanib ketadi va uning samarasi nolga teng bо‘ladi. Shuning uchun neftni yig‘ish va tashishda NQIZlarida va kon sharoitida yig‘ish va tashish tizimlarida kо‘p pog‘onali ajratishning yopiq germetik tizimdan foydalanish ishlari kо‘rib chiqilgan. Konlarda neftni ajratish bosqichlarini soni tanlashda va SKSning loyihasida ularni utilizatsiya qilish bir qator shartlar bilan bog‘langan. Tabiiy gazning oltingugurtli komponentlari birinchi navbatda H 2 S
vodorod sulfidi birikmasidan eng toza va arzon olitingugurt olinishi (“Shо‘rtanneftgaz” MChJ va “Muborakneftgaz” MChJ konlaridagi H 2 S ning
miqdori keltiriladi) tahlil qilingan. Gazni oltingugurtdan tozalik darajasi 99,9 %ni tashkil qiladi, bu juda yuqori kо‘rsatgich hisoblanadi. Hozirgi vaqtda qо‘llaniladigan “Shо‘rtanneftgaz” MChJ va Muborak gazni qayta ishlash zavodlaridagi yangi texnologiyalar asosida oltingugurtni ishlab chiqarish va atmosfera bosimini tozaligini ta’minlash ishlari yuqori kо‘rsatgichda olib borilmoqda. Quduqlardan xom gaz gazni kompleks tayyorlash qurilmasiga (GKTQ) kiradi, u yerda drossellangandan keyin birinchi pog‘onali ajratishga yо‘naltiriladi va u yerda suyuqlik tomchilardan ajratiladi. Past haroratli ajratgichning oraliq fazasiga tо‘plangan gaz va undan keyin esa sovutish uchun issiqlik almashtirgichga yо‘naltiriladi. PHAQning samaradorlik kо‘rsatkichi har qanday turda quduqlarni ishlatishning texnologik rejimlariga bog‘liqligi va bir fazali gazni gaz uzatmalar orqali harakatlanishida ajralish harorati gaz uzatma ishining issiqlik rejimini hisobga olib borilish texnologiyalari asoslangan. Yüklə 1,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|