O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`limi vazirligi

Gimnastika - uyinlar, sport, turizm katori u xam jismoniy tarbiya vositasidir. Asosiy vazifasi turli xaetiy faoliyat uchun umumiy jismoniy tayergarlikni berishdir. Bundan tashkari, uzining gavdasini tuta bilish eki tananing a’zolari xarakatini boshkara olish, tanadagi jismoniy kamchiliklarni tugrilashdek maxsus vazifalarni xam xal kila oladi. Xozirgi kunda jaxon xalklari gimnastikasi tizimini tankidiy urganilib, keraksizlarini uloktirib, foydali tomonini uzida ilmiy mujassamlashtirilgan xolda jismoniy tarbiya sharoitida ijobiy foydalanilmokda.

Gimnastikada barcha jismoniy mashklar kullanilishi mumkin. Aslida kuyidagi mashklar kurinishida kullaniladi.

a) saflanish va kayta saflanish mashklari: bu mashklar saflanishning ratsional yullari, gavdani tugri tutish, komandalarga buysunish, kaddi-komatni rostlash va boshka vazifalarni xal kiladi;

b) asosiy jismoniy mashklar: bu mashklar tananing xamma kismlariga umumiy eki ayrim ajratib olingan kismlarini rivojlantirishda kullaniladi, xarakat malakalarining tez shakillanishi uchun kulay;

v) erkin mashklar: bu nom orkali musika ostida bajariladigan xarakatlar kombinatsiyasi tarzida tuzilgan mashklar tushuniladi. Erkin mashklar bilan shugullanuvchilarning xarakatini kuzatsak, biz xarakatlarni musika ritmi, tempiga tushaetganligini eki uning nafosatli, guzalligini kurib, inson xarakatlari zaxirasining juda betakror ekan ligini shoxidi bulamiz;

g) zaruriy xaetiy-amaliy mashklar: yurish, yugurish, sakrash, uloktirish, tirmashib chikish, yuk kutarish va boshka kator mashklar majmui. Bular jismoniy sifatlarni rivojlantirishdagi asosiy vositalar sanaladi;

d) maxsus gimnastika snaryadlarida bajariladigan mashklar: perekladinada, brusyada, kon, xalkada, yakkachupda va boshkalarda bajariladigan mashklar. Ular kuch, chakkonlik, buginlar xarakatchanligi, muskullar elastikasi, ruxiy va boshka sifatlarni tarbiyalaydi;

e) akrobatika mashklari: kulda turish, enbosh tomonga tanani bukmay aylanish, “randat”, “flyag” va boshka kator yakka juft, gurux bulib bajariladigan mashklar kiradi.

Ular asosiy zaruriy xaetiy xarakat va kunikmalarni tarbiyalaydi. Sport maxoratini oshirishda va umumjismoniy tayergarlik uchun etakchi vositadir;

j) badiiy gimnastika: raks tarzidagi, jismsiz, jismlar bilan bajariladigan mashklar bulib, uz ichiga yurish, sakrash, egaluvchanlik talab kiladigan kator mashklarni oladi va ularni musika bilan kushib bajarish tushuniladi, va u sportning aloxida turidir.

Gimnastika mashklari tizimi doimo rivojlanishda va usishdadir. Ilmiy tadkikot ishlari va kuzatishlar ayrim mashklarning kaytadan tuzilaetganligi, yangilanaetganligi, ayrimlari mustaxkamlanaetganligi va takomillashaetganligini kursatmokda.

1948 yili bulib utgan sobik Ittifok gimnastikachilari konferentsiyasida gimnastikaning amaliy xaetda kullanishiga karab kuyidagi turga buldilar: Asosiy gimnastika – vazifasi umumjismoniy tayergarlikni yulga kuyishdir. Asosiy gimnastika mashgulotlari xartomonlama jismoniy kobiliyatlarni rivojlantirib, sport maxoratini oshirishga imkoniyat yaratadi. Asosiy gimnastikaga saflanish va kayta saflanish, umumjismoniy mashklar, xaetiy mashklar, akrobatika, badiiy gimnastika va boshka mashklar xamda ayrim gimnastik jixozlarda bajariladigan mashklar kiradi.