O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus

Qizikishlar.
 
Qizikish-biron bir soxada tugri muljal olishga, yangi 
faktlar bilan tanishishga , vokelikni ancha tula va chukur aks 
ettirishga yordam beradigan motivdir. Individ uchun kizikish, 
sub'yektiv tarzda olinganda, bilish jarayoni tusini kashf etadigan ijobiy 
xissiy oxangda, ob'yekt bilan chukurrok tanishishga, u xakda kuprok 
bilish, uni anglab yetishga bulgan istakda namoyon buladi. 
Qizikishning faoliyat farayonlaridagi roli benixoya kattadir. 
Qizikishlar shaxsni uzida bilim olish va anglab yetish borasida xosil 
bulgan ishtiyokni kondirish yullarini va usullarini faol tarzda izlashga 
majbur etadi. Shaxsning yunaltirilganligini ifodalaydigan kizikishning 
kondirilishi, odamda, uning sunishiga olib kelmaydi, aksincha, uni 
kayta kurgan, boyitgan va chukurlashtirilgan xolda biolish 
faoliyatining yanada yuksak darajasigamos keladigan 
yangi 
qizikishlarni keltirib chikaradi. 
Shunday kilib, kizikishlar bilishning doimiy kuzgatuvchi 
mexanizmi sifatida namoyon buladi. 
Qizikishlar mazmuniga, maksadlariga, mikyosi va barkarorligiga 
kura tasnif kilinishi mumkin. 
Qizikishlarning mazmun jixatidan farki bilan extiyojlarini 
ob'yektlarini va ularning mazkur faoliyat maksadlari uchun va, 
kengrok kilib olganda, shaxs mansub bulgan jamiyat uchun real 
axamiyatini kursatadi. Kishida kuprok nimaga kizikish paydo bulishi 
va uning bilish extiyojlari ob'yektining ijtimoiy kimmati psixologik 
jixatdan muxim axamiyatga ega. Maktabning eng muxim vazifalaridan 
biri-usmirlik yoki yoshlarning faol bilish va mexnat faoliyatiga 
ragbatlantiradigan va maktabdan tashkarida xam saklanib kolishi 
mumkin bulgan jiddiy va sermazmun kizikishlarini uygotishdan 
iboratdir. 
Qizikishlarning maksad jixatidan farki bevosita va bilvosita 
namoyon buladigan qizikishlarning borligini aniklaydi. Bilvosita 
qizikishlar axamiyatga molik ob'yektning xissiy jixatdan jozibaliligi 
tufayli yuzaga keladi. ("Buni bilish, kurish, anglab yetish men uchun 
kizikarli"-deydi kishi.) Bilvosita kizikishlar biron bir narsa (masalan, 

---

193 
ta'lim olish)ning real ijtimoiy axamiyati bilan uning shaxs uchun 
subektiv axamiyati bir-biriga mos kelgan. (Bunday xolda kishi: "Bu 
meni kiziktirgani uchun xam kizikarlidir!"-deydi) takdirda paydo buladi 
Mexnat va ukish faoliyatida xamma odam xam bevosita xissiy jozibaga 
ega bulavermaydi. Shuning uchun xam mexnat jarayonini ongli tashkil 
etishda yetakchi rol uynaydigan bilvosita kizikishlarni tarkib toptirish 
muximdir. 
Qizikishlar uzining kengligi buyicha xam fark kiladi. Bir xil 
odamlarda qizikishlar bir soaga karatilgan bulishm mumkin, 
boshkalarda esa barkaror aamiyatga ega bulgan kuplab ob'yektlarga 
bulingan buladi. Qizikishlarning tarkokligi kupincha shaxsning salbiy 
xislati sifatida yuzaga keladi, lekin ayni chogda qizikishlarning keng 
mikyosliligini kamchilik tarikasida talkin kilish notugri bulur edi. 
Shaxsning kungildagidek rivojlanishi, kuzatishlar kursatganidek, 
kizikishlar mikyosini tor emas, aksincha keng bulishini takozo etadi. 
Qizikishlar barkarorligi darajasiga kura xam xar xil bulishi 
mumkin. Qizikishning barkarorligi uning nisbatan jadal tarzda 
namoyon bulishi uzok davom etishi bilan ifodalanadi. Shaxsning 
asosiy extiyojlarini eng kuprok darajada namoyon kiladigan va shu 
boisdan xam uning psixologik tuzilishiga xos xislatlarga aylanib 
koladigan kizikishlari barkaror xisoblanadi. Barkaror kizikish kabi 
kobiliyatlari uygonishining bir kurinishi bulib, shu jixatdan xam 
muayyan darajada muxim kimmatga egadir. 
Qizikishlar-shaxs faoliyatini asoslashning birdan-yuir emas, lekin 
muxim jixatidir. Xulk-atvorning muxim motivlaridan biri e'tikoddir.