O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta`lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi

IX BOB. TIBBIYOTDA MA’LUMOTLAR BAZASI LOYIHALASHTIRISH. MS ACCESS DASTURIY TA’MINOTIDAN FOYDALANISH.

9.1-§. Axborotni saqlash, saralash va qidirish texnologiyasi.

ATlarni asosida ma’lumotlarbazasi yotadi. Ma’lumotlar bazasi deganda, ma’lumot shunday o’zaro bog’langan to’plamini tushunamizki, u mashina xotirasida saqlanib, maxsus ma’lumotbazasini boshqarish tizimi to’ldirilishi, o’zgartirilishi, takomillashtirilishi mumkin.
Aniq ma’lumot (masalani) hal qilishda inson real dunyoni u yoki bu sohasi bilan cheklanadi. Bunday hollarda faqat ba’zibir ob’yektlarni o’rganishgina qiziqish o’yg’otadi. Bunday ob’yektlarni majmuasini predmet soxa deyiladi.
Ob’yekt – bu ixtiyoriy predmet, xodisa, tushuncha yoki jarayondir.
Ma’lumot– bu uni ma’nosiga e’tibor bermay qaraladigan ixtiyoriy simvollar to’plamidir. O’zaro bog’langan ma’lumotlarma’lumotlartizimi deyiladi. Barcha ob’yektlar atributlari orqali harakterlanadi. Masalan, ob’yekt sifatida fakulьtet, biblioteka, kompyuter va boshqalarni qarash mumkin. Jumladan, kompyuter ob’yektini atributi sifatida hisoblash tezligini, operativ xotira xajmi, o’lchamlari va boshqalarni ko’rish mumkin. Atributlarda saqlanadigan xabarlar ma’lumot qiymatlari deyiladi. Masalan, operativ xotira xajmi 128 MB, EHM hisoblash tezligi sekundiga 5 mln.ta amal. Atributning qiymatlari mavjudki, ular yordamida ob’yektlarni identifikatsiyalash mumkin. Bog’langan atributlarni qiymatlarni birlashtirsak ma’lumot yozuvlarini hosil qilamiz. Tartiblangan yozuvlarnig majmuasi ma’lumot fayli deyiladi.

Ma’lumotnomlangan eng kichik birligi ma’lumot elementidir. U ko’pincha maydon deb aytiladi va bayt va bitlardan tashkil topadi. Ma’lumotlar agregati ma’lumot elementini nomlangan to’plamidir.
MB administratori deyilganda birorta shaxs yoki bir necha shaxslardan iborat bo’lgan va MB sini loyihalash, o’zatish va samarador ishlashini ta’minlovchidir.
Ma’lumotlarbazasi tushunchasi bilan ma’lumotlarbanki tushunchasi ham mavjud (ishlatiladi). Ma’lumotlarbanki (MBn) tushunchasi ikki xil talqin etiladi.

1. 
   Hozirgi kunda ma’lumotlarmarkazlashmagan holda (ishchi o’rinlarda) SHK yordamida qayta ishlanadi. Ilgari ular alohida xonalarda joylashgan EHM larda (hisoblash markazlarida (HM)) markazlashgan holda qayta ishlangan. XM lariga axborotlar tashqi qurilmalar orqali kelib to’plangan. Ma’lumotlarbazasi markazlashgani hisobiga ularni ma’lumotlarbanki deb atashgan va Shuning uchun ma’lumotlarbanki bilan ma’lumotlarbazasi tushunchalari o’rtasida farq qilinmaydi (sinonim sifatida ishlatiladi).
   
2. 
   Ma’lumotlarbanki - ma’lumotlarbazasini boshqarish tizimi (MBBT) tuShuniladi.