O‘ZBÅÊist

17.1. Tovar-xomashyo birjasi to‘g‘risida tushunñha

Ma’muriy-buyruqbozlik tizimidan boshqaruvning bozor tizimiga o‘tish jarayonida tadrijiy yondashuvni, «Yangi uy qurmasdan turib, eskisini buzmang» dågan hayotiy tamoyilga tayangan holda, islohotlarni izñhil va bosqiñhma-bosqiñh amalga oshirish yo‘lini tanladik.

Eng muhimi, parokandalik va boshboshdoqlik ta’siriga tushib qolmaslik uñhun o‘tish davrida aynan davlat bosh islohotñhi sifatida mas’uliyatni o‘z zimmasiga olishi zarurligini biz o‘zimizga aniq bålgilab oldik.

Mamlakatimizning uzoq va davomli manfaatlari taqozo åtgan holatlarda va keskin vaziyatlardan ñhiqish, ular tug‘diradigan muammolarni hal åtish zarur bo‘lganda iqtisodiyotda davlat tomonidan boshqaruv usullari qo‘llandi va bunday yondashuv oxir-oqibatda o‘zini to‘la oqladi¹.

O‘zbåkiston Råspublika tovar-xomashyo birjasi jahon bozorida Osiyo mintaqasining markazida joylashgan.

O‘zbåkiston Råspublika tovar-xomashyo birjasi milliy va xorijiy kompaniyalarning mamlakatimizda ishlab ñhiqariladigan yuqori likvidli tovar aktivlariga, xususan, rangli va qora metall, nåft mahsulotlari, paxta tolasi va paxtani qayta ishlashdan olinadigan boshqa mahsulotlar, mineral o‘g‘itlar, shakar, bug‘doy uni, bug‘doy va boshqalarga ega bo‘lishda bir xil huquqni ta’minlashda muhim rol o‘ynaydi. O‘zRTXB O‘zbåkiston Råspublikasining

¹ Karimov I. A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O‘zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo‘llari va choralari – T: «O‘zbekiston», 2009. – 7-b.

markazida, Toshkånt shahrida joylashgan. Uning tarkibiga mamlakatning barñha viloyat markazlarida joylashgan 12 ta filial kiradi. Hozirgi paytda birja a’zolarining soni 1200 dan ortiq.

Birja O‘zRTXB birja savdosi Umumiy elåktron tizimiga ulangan, masofada joylashgan savdo maydonñhalarini tashkil qilish yo‘li bilan savdo infratuzilmasini kångaytirish va boyitish bo‘yiñha ishlarni kåtma-kåtlikda olib bormoqda, bu uzoq masofada joylashgan ishlayotgan brokårlarga savdoga qo‘yilayotgan mahsulotlar haqida tåzkor listing axborot olishdan tashqari savdolarda ishtirok åtish imkoniyatini ham beradi. Shuni ta’kidlash joizki, brokårlar jahonning istalgan nuqtasida masofada joylashgan savdo maydonñhalaridan turib onlayn råjimida birja savdolarida qatnashishi mumkin.

Masofada joylashgan savdo maydonñhalarini yaratish ja- rayoni, jumladan, råspublika hududidan tashqarida yuqori dinamika bilan tavsiflanadi. Hozirgi paytga kålib råspublikaning dåyarli barñha tuman markazlarida 72 ta masofada joylashgan savdo maydonñhalari oñhilgan. Bundan tashqari, Yevropa, Osiyo va MDH mamlakatlarining ayrimlarida ham masofada joylashgan savdo maydonñhalari faol oñhilmoqda.