P a ris nüsxəsi azərbaycan respubükast prezidentiNİN

gəlib  gördü  ki,  K eçəl  H əm zə  dul  arvadlar  kimi  dizlərini  qucaqlayıb 
ağlayır.  Dəli  M ehtər soruşdu:
-  H əm zə,  n iy ə  ağlayırsan?
K eçəl dedi:
-  A y ağa,  sən özün h ər gecə gedib Koroğlunun m əclisində qırm ızı 
şərab  içirsən,  heç  dem irsən bir az  da H əm zəyə  aparım.
D əli  M ehtər dedi:
-  S ən deyirdin şərab içm irəm , heç bilm irəm  ki,  şərab turşdu, şirin- 
di,  nədi.
D əli  M ehtər  atı  minib  K oroğlunun  m eyxanasına  gəldi.  B ir  qab 
şərab  doldurub  K eçəl  H əm zəyə  gətirdi.  K eçəl  kasanı  doldurub  Dəli 
M ehtərə  dedi:
-  A y  ağa,  iç  görüm necə  içirsən?
D əli  M ehtər kasam   alıb başına çəkdi,  sonra keçələ  dedi:
-  B ax belə  içərlər.
K eçəl  H əm zə  kasanı  doldurub  başm a  çəkm ək  əv əzin ə  çiyninin 
üstündən  arxasına  atırdı.  V ələdüzna  keçəl  Dəli  M ehtərin  q am m a  o 
qədər  şərab  doldurdu  ki,  D əli  M ehtər  ölü  kimi  düşüb  qaldı.  Keçəl 
H əm zə  fikirləşdi  ki,  m ənim   bu paltarda  getm əyim   düzgün  deyil.  Dəli 
M ehtərin paltarlarm ı  soyundurub  əyninə  geydi,  öz paltarlarm ı  da Dəli 
M ehtərə  geyindirdi.  Düratm  buxovunu  açıb  yəhər-yüyənini  bərkitdi. 
M inib yola düzəldi.
K oroğlu  səh ə r  tezdən  hərəm xanadan  çıxıb  Q ırata  baş  çəkm ək 
üçün tövləyə gəldi.  Gördü Q ırat ordadı, am m a Dürat yoxdu. Dedi yəqin 
keçəl  aparıbdı.  D əli  M ehtəri  səsləyib  yuxudan  oyatdı.  Dəli  M ehtər 
Koroğlunu  görən  kimi  baş  əydi.  Koroğlu  D əli  M ehtərin  geyim inə,  si- 
fətinin  görkəm inə  baxıb  gördü ki,  təlx əy ə  oxşayır.  Q eyzlə  dedi:
-  A y  alçaq,  bu  nədi geym isən? Bəs  öz paltarların  hanı?
D əli  M ehtər  baxıb  gördü  ki,  öz  paltarları  əynində  deyil.  Koroğlu 
ondan Düratı  soruşdu.  Dəli  M ehtər dedi:
-  Ağa,  əlbət,  keçəl  gəzdirm əyə,  ya  da  su  içirm əyə  aparıb.
K oroğlu dedi:
-  K eçəl Düratı  qaçırdıb.  Qurum saq,  sən ə  dem ədim ,  keçəl at oğru- 
sudu?  T ez  ol,  Q ıratın  yəhər-yüyənini  bərkit.
K oroğlu  dərhal  yaraq-yasağım   bağlayıb  Qıratı  m inib  yola  çıxdı. 
Koroğlu dağın başına çıxıb  gözətçixanadan baxıb gördü ki,  H əm zə  il- 
dırım  sürətilə  gedir.  Koroğlu qeyzlə  səslədi:
-  Ey ananı...  hara qaçırsan?  İstanbula getsən də,  dalınca gələcəyom .
Koroğlu  qeyzlə  norə  çə k ən d ə  bir ağaclıqdan  eşidilirdi.  Qırat  güllo
kim i  uçurdu.  K eçəl  H əm zə  uzaqdan  Koroğlunun  səsini  eşidib  dcdi:
-   D ədəm  yandı,  K oroğludu dalım ca gələn,  ölən  günümdü.
K eçəl  baxıb  gördii  qarşıda  böyük  bir  kənd  var.  Öz-öziino  dcdi:
“k ən d ə  çata  bilsəm ,  bir  tə h ə r  ölüm dən  can  qurtara  bılərəm ” .  K əndə 
bir  az  qalmış  bir  dərə,  d ərənin  ortasında  da  işdən  düşmüş  köhno  bir 
dəyirm an  var  idi.  Keçəl  fıkirləşdi  ki,  kən d ə  yetişənə  qədər  Koroğlu 
m ə n ə   çatıb  atam ı  yandıracaq.  K eçəl  tez  atdan  düşdü,  Düratı  dəyirına- 
nın  qapısına  bağlayıb  içəri  girdi.  G ördü  dəyirm ançı  yerində  yoxdu. 
D əyirm ançının  bir  köhnə  kürkü  var  idi.  K eçəl  kürkü  götürdü  una  bu- 
layıb  əyninə  geydi.  Ü z-gözünü  də  unnuyub  dəyirm anın  qapısında 
dayandı.  K oroğlu  qəzəblə  Qıratı  çapa-çapa  gəlib  keçələ  çatdı.  O,  on 
b eş-iy irm i  ağaclıq  yolu  bir  n əfəsə  gəlm işdi.  G özləri  acışıb  qaralırdı. 
O na görə  d ə  K cçəl  H əm zəni  tam m adı,  Düratı  göstərib  dedi:
Bu  atın  sahibi  hara  getdi?
K eçəl  H əm zə  dedi:
-  A y ağa,  atı necə gətirib bura bağladığını bilm irəm , özii gedib do- 
yirm anm   donuzluğunda  gizləndi.
K oroğlu  K eçəl  H əm zəyə:
-  D əyirm ançı, bu  atı  tut -   dedi.
Q ıratın bir xasiyyoti var idi.  Koroğlu öz əlilə onu başqa adam a tap- 
şırdıqda Q ırat ayaqlarını yere döym ədən sakitcə dayanardı.  Koroğlu öz 
olilə  Qıratı  K eçəl  H om zoyə  tapşırıb,  qılıncını  çokib  doyirm ana  girdi. 
K eçəl H əm zə bir göz qırpım m da kürkü çiynindən ycro atıb Qıratın b c- 
linə  qalxdı.  D əyinnandan bir at meydanı uzaqlaşıb h ər yandan  arxayın 
olduqdan  sonra  dayandı.  Koroğlu  dəyirm am n  donuzluğunu,  biitiin 
d əlm ə-deşiklorini  o lək -v ə lək   eloyib  heç  kimi  tapm adı.  A cıqlı—
acıqlı 
dəyirm andan  çıxanda gördü  ki,  Qırat yoxdu.  Dürat  dayanmışdı,  doyir- 
m ançının  unlu  kürkü  do  yerdə  idi.  K oroğlu  gördü  ki,  bir  at  meydanı 
uzaqlıqda Keçəl  H əm zə Qıratın  üstündə ollorini bclino qoyub m oğrur- 
m oğrur ona baxır.  Koroğlu ü rəyində dcdi:  “Q əribə  sövdə  ctdim,  AUah 
axırını  saxlasın” .  Koroğlu  onu  səsləyib  dedi:  -   Hom zo  boy!
H əm zə  bəy  dedi:
-  N ədi,  m onim   ağam?
K oroğlu  dedi:
-   H əm zo  bəy,  bilirom   m əndən  incim ison,  m ondon  başqa  kimso 
sənin  könlünü  alm ayacaq,  gəl  Ç əm libelə  qayıdaq.

---

H əm zə  dedi:
-   Ay  Koroğlu,  zarafat,  edirsən,  yoxsa,  dəli  olubsan.  Q ıratı  m ən  
göydə  axtarırdım , yerdə  əlim ə  düşüb.  Qıratı öz əlinlə  m ənə  verdiyinə 
görə  çox  sağ  ol.
Koroğlu  dedi:
-   H əm zə  bəy,  başına  dolanım,  m al-dövlət,  at,  qadm,  nə  istəsən, 
sənə  verərəm .  Eyvazın  canına and  olsun ki,  bütün  var-dövlətim i  sənə 
bağışlayıram .
K eçəl dedi:
-   Ey  Koroğlu,  m əni  aldada  bilm əzsən.  Sən  istədiyim i  m ən ə  verə 
bilməzsən. M ən Həsən paşanın qızını sevirəm. H əsən paşa şərt qoyub ki, 
Q ıratı  gətir,  qızı  sənə  verim.  Altı  aydı  ki,  Qıratı  qaçırm aq  istəyirdim  
m üm kün  olm urdu.  Axır  əlacsız  qalıb  Düratı  götürüb  qaçdım.  A llah 
sənə uzun öm ür versin,  dövlətini  çox yaşatsın ki,  m əhəbbət eyləyib öz 
əlin lə Qıratı m ən ə bağışladın.  İndi Q ıratı  aparıb paşanın qızını  alaram.
K oroğlu  dedi:
-  H əm zə bəy, Qıratı qaytar, m ən paşanm  qızını sənə qılınc  gücüne 
alaram.
K eçəl  dedi:
-  Yox,  Qıratı  qaçırmaqla kişiliyim i  paşanın  qızına göstərəcəm .
Koroğlu  K eçələ  nə  q ədər  yalvardısa,  xeyri  olmadı.  K eçəl  H əm zə
dedi:
-  And  olsun  Allaha ki,  daha Qıratm   üzünü  görm əyəcəksən.
K oroğlu  dərindən bir ah  çəkib  dedi:
Q ıratsız  dünyalar  sənə,
H aram dı,  inan,  Koroğlu.
Q ırat ki,  əlin d ən   getdi,
V ur başına yan,  Koroğlu.
K eçəl  dayanıb  Koroğluya tam aşa edirdi.
Koroğlu  dedi:
Q ıratın quyruğu  d əstə,
Qıratı  A llahdan  istə,
Yetirsin,  xudam ,  K oroğlu.1
1  Bənd  əlyazm ada  üç  misradır (İ.A.)
D ərin  dəryalara  daldum ,
Q ırat  dərdin  canə  saldum ,
Ç ünki  doyirm ançı  oldum,
Ç ağır  gəlsin dən,  Koroğlu.
Koroğlu K eçəl  H əm zəyə  dedi:
-  Daha m ən Qıratsız p əh ləvanhq edə bilm ənəm .  Bundan sonra d ə - 
yirm ançıhq edəcəyəm .  Sonra  dedi:
Ç əm libeldən  durub  gəldim ,
G ah  ağladım ,  gahi  güldüm ,
Q ırat  verdim ,  D ürat aldım,
G əl  olm a  peşm an,  Koroğlu.
K oroğlu  sözünü qurtardıqda,  K eçəl  H əm zə  dedi:
-   Ey  Koroğlu,  bu  sözün  m ənim   ürəyim i  dağladı.  Get  Ç əm libelə 
evində otu, altı ay eşiyə çıxm a.  M ən Q ıratı aparıb toyum u eləyim .  Altı 
aydan  sonra aşıq paltarı  geyib Xunis  ellərinə  gəl,  sən Qıratın cilovunu 
m ən ə  verdiyin kim i,  m ən də  Qıratm  cilovunu  sənə  verəcəm.
Koroğlu dedi:
-  H əm zə,  bu  sözü  doğru  deyirsən,  yoxsa  yalan?
K eçəl dedi:
-   Ey  Koroğlu,  bir A llaha  and  olsun  ki,  m ən m ərdəm ,  nam ərd  de- 
yiləm .  Sənə  kişi  kim i  söz  deyirəm ,  altı  aydan  sonra  gəl,  Qıratı  özünə 
qaytarım.
K eçəl  H əm zə  bunu  deyib  Qıratın  başını  döndərib  Xunis  ellərino 
doğru yol aldı.  Q ırat gözdən  itənə kimi K oroğlu onun arxasınca baxdı. 
Q ırat  görünm əz  olduqda  Düratı  minib  boynu  çiynində  m əlul-m olul 
Ç əm libelə  yollandı.
D əlilər Ç əm libelin  girəcəyində  dayanıb  tam aşa  edirdilər,  görsün- 
lər K oroğlu K eçəli necə gətirir.  D əlilərdən  biri  gördü ki,  Koroğlu D ü- 
ratın belindədi,  Q ıratdan  isə  x əb ə r yoxdu.  Qayıdıb  dəliləro  dcdi:
-  Allah evinizi yıxsın,  K oroğlu Düratın bclinə  m inib,  görəsən,  Q ı- 
ratm  başm a nə  iş gəlib?
Eyvaz dedi: -  Uşaqlar,  deyəsən,  Keçol  Hom zo  Koroğlunu  aldadıb, 
əlinə  xm a qoyub.
D əlilər  K oroğlunu  qəzəbli  görüb,  siçan  deşiyini  satın  aldılar. 
Eyvaz yerindən  tərpənm ədi,  K oroğluya  dedi:
-  Ay ağa,  yaxşı  sövda eləm isən,  xərcsiz  oynam ısan.

---