Poyraz tacoglu tugca

 

 

 

 

 

 

129 

koymaktadır.  S.T’nin annesi H.I kızının yapmı  oldu u iki evlili i ve ikinci 

evlili in nedenlerini  u  ekilde de erlendirmektedir:  

“S.T çok çekmi  bir insan, sevdi i vardı. Onunla evlendi, çocuk kaçırdı 

bunu.  ki  tane  çocu u  oldu.  Sonra  kocası  trafik  kazası  geçirdi.  Kız 

ortada  kaldı  tabii  ki,  en  sonunda  getirdim  yanıma.  Eski  damadın  en 

küçük karde i geldi, ona verdik. Kim ona bakacak de il mi mecbur kaldı 

yani.  Biz  de  mecbur  kaldık.  Mardin’e  götürdüler.  ki  sene  bizim 

yanımızda  kaldı.  Çok  üzüldü  kaynanası,  hepsi  üzüldüler.  Allah  var 

kaynanası  kayınpederi  kızı  çok  sevdi.  En  sonunda  imdi  onlar 

Mardin’de oturuyorlar. Kocası çocuklara iyi bakıyor, onlar mutludur, 

rahattır.  Allah’a  ükür.  Namuslu  gururlu  bir  ailedir.  Ama  dul  bir 

kadın kocası öldü. Götürmek zorundayım di mi? O benim hakkımdır. 

Ben de götürdüm. Onlarda soruyorlar. Kendi çocukları için soruyorlar. 

Senin  karde in  öldü  yengenle  evlen.  Biz  de  dü ündük,  ta ındık  nasıl 

olsun?  Amcasıdır.  Çocukların  amcası,  bakmak  zorundadır.  Kimse 

onlara bakamaz. Çok insan da geldi bizim üstümüze. Dediler ‘Bu kız 

onların  hakkıdır,  onların  gelinidir’.  Biz  onlara  hak  verdik  artık.  Kızı 

onlara verdik. S.T evlenmek zorunda çünkü bizim törenimiz böyledir. 

Karde i dururken ba ka bir yere gitmek için izin vermiyorlar. Bunlar 

da  onların  namusu  oldu.  ‘Bekârımız  vardır,  gene  bizim  gelinimiz 

olsun’.  Bizim  törenimiz  öyledir.  Güneydo uda  herkes  yapar.  Namus 

meselesi  için  ben  çok  dü künüm  ondan  verdim  kızı.  Namusuyla 

erefiyle bir aile tanıdık.” 

S.T’nin dayısı M.Y ise  unları belirtmi tir:  

“S.T ilk e ine kaçtı ında, ben bir gün aradım ‘S.T nasıl’ diye sordum. 

Karde imin  e i  bana  dedi  ki  ‘ba ın  sa olsun’.  Ben  de  dedim  ki 

‘Hayırdır’? Onun için ölmü tü babası için. Çünkü örf ve adetlerimizde 

kocaya  kaçmak  son  derece  sakıncalı  ve  tehlikeli  bir  durum.  Örf  ve 

adetlerimizde  kaçan  bir  kızın  davasını  yaparlar  ama  biz  o  davaya 

gitmek istemedik ne karde leri ne annesi ne babası. S.T’nin hayatında 

iki  tane  ba sa lı ı  aldım.  Bir  tanesi  kaçı ında,  bir  tanesi  kocası 

öldü ünde.  Kocası  ölünce,  kız  güzel  insanlar  istemek  için  cesaret 

arıyordu.  Yıkılması  gereken  çok  a ır  bir  kural:  töre  kuralı  biz  S.T’yi 

evlendirecektik.  ki tane çocu u vardı. Ben bizzat törelerin uyguladı ı 

bu  kurallara  çok  kar ı  olmama  ra men  maalesef  ben  de  boyun  e mek 

zorunda  kaldım.  ‘S.T’yi  kaynına  verece iz’.  Bizim  için  bir  ölümdü. 

S.T’nin  tekrar  kaçı ına  benzer  bir  durumdu  ve  biz  AB’ye  müracaat 

etmi  bir ülkeyiz. Biz iki tane ülke ya ıyoruz bu ülkede: Biri do u ve 

güneydo u’nun a alık devri ve bir tanesi de normal kültürlü okumu  

bir Türkiye.  lk önce bizim yapmamız gereken bazı  eyler var. Do u ve 

---

 

 

 

 

 

 

130 

Güneydo uda  ya anan  töre  cinayetlerini,  insanlı a  aykırı  örf  ve 

adetleri ortadan kaldırmamız gerekir. Bu karar verildikten sonra, yani 

S.T kaynı ile evlenecek kararı, ben ve ailesi oturduk dü ündük. Dayısı 

olarak,  annesi  ve  babası  çıkı   yolunu  bulamadık  muhakkak  bu  i in 

gerçekle mesi  lazımdı.  Çünkü  hem  çocukları  kendi  amcalarının 

yanında  olacak  korunacaklar  hem  de  S.T  ayrıldı ı  eve  tekrar  geri 

gidecek. O da diyor ki dayı, ben çocuklarımı çok seviyorum. Kocamı da 

çok seviyordum kocam öldü ama bunun bir çıkı ı vardır. Ben kaynımla 

evlenmek  zorundayım  çocuklarım  adına.  Ben  bunu  kabul  etmek 

zorundayım.  Bu  ekil  bir  baskı  sonucu  biz  S.T’yi  vermek  zorunda 

kaldık.”  

Levirat  evlili inin  ekonomik  nedenlerine  baktı ımızda  ise  taygeldi 

ile  benzer  özellikler  kar ımıza  çıkmaktadır.  Levirat  tipi  evlilik,  aileye  ait 

toprak ve malın bölünmemesi, aile içinde kalmasını sa lamakta; aile i gücü 

kaybı  ya amamakta,  aileyi  bekâr  o ulları  için  yeniden  ba lık  parası 

vermekten  kurtarmakta  ve  böylece  geline  verilen  ba lıkta  bo   yere 

gitmemektedir.   

3.3. Kan Bedeli Evlili i 

Kan  bedeli  evlili i,  levirat  gibi  törenin  ekillendirdi i  evlilik 

çe itlerinden  birisidir.  Ülkemizde  daha  çok  Do u  ve  Güneydo u 

bölgemizde uygulanmaktadır. Kan davası evlili i için Urfa’dan seçti imiz 

örne imizde, iki aileyi de yakından tanıyan bir ki inin araya girerek aileleri 

barı tırmak  istemesiyle  birlikte,  çiftimiz  evlenmi ,  böylece  aileler  arası 

devam eden kan davası sonlanmı tır. Kan bedeli evlili i yapan H.K, iki aile 

arasında kan davasını ba latan olayı  u  ekilde anlatmaktadır: 

“1950’de  babam  arkada larıyla  bizim  çiftli imizde  oturup  sohbet 

ederken  biti ik  köydeki  bir  kom umuzla  aralarında  bir  hayvandan 

dolayı bir olay çıkmı . Babam vuruluyor o köyde. Olay olduktan sonra 

en büyük a abeyimiz babamızın intikamı olarak kan davasına ba lıyor 

ve  kan  davasıyla  8,5  sene  mahkûm  geziyor  da larda,  ta larda.  Kar ı 

tarafımızda kan davası olanlardan intikam almak için. Burada 5-10 ki i 

derken adam ölüyor, 8,5 sene sonra abim 1960’da idam oldu Adana’da. 

Ondan  sonra  25-30  sene  bizim  davamız  devam  etti.  Bizim  aile 

büyüklerimizden  3  tane  karde im  vefat  etmi ,  biri  idam  olmu ,  bir 

karde im  sürgün  olmu .  Bunu  bitirmek  kolay  bir  ey  de il.  Urfa’nın 

ileri  gelen  adamları  bu  olaya  artık  bir  son  verilmesi  gerekti ini 

söylediler ve ailemizin büyükleri bunun ileri gidip daha kötü neticeler 

vermemesi için böyle bir barı  kararı aldılar. Barı ımız araya girenlerle 

sa landı.” 

---