Prof. ġərifov Famil Həsən
Yüklə 4,4 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Üzüm bitkisində calaqaltı və calaqüstününbir-birinə qarşılıqlı təsiri
- Calaq emalatxanası və istixana
194
8. Calaq yeri buğuma yaxın olduqca kallyusun və birləşmənin keyfiyyəti yaxşılaşır, eləcə də gözcüyün altında kallyus tez əmələ gəlir. 9. Calaqaltı və calaqüstündə kəsiklərin təzə olması, eləcə də onlarda nəmliyin normal olması qaynaq əmələ gəlməsində vacib rol oynayır. Bu baxımdan hər iki komponent kəsilən anda birləşdirilməlidir. 10. Mühitin kompleks şəraiti kallyus əmələ gəlməsinə şərait yaradır. Oksigen çatışmazlığı kallyus əmələ gəlməsini ləngidir. Ona görə də calağı bərk materiala ( hava keçirməyən materiala) qablaşdırmaq və calaq yerini dərinə əkmək olmaz. Calağı çox havalandırmaq da ziyandır, belə ki, çox havalananda nəmlik azaldığına görə kallyusun üst qatı quruyur və bərkiyir. Bu vəziyyət qaynaq əmələ gəlməsini ləngidir. Kifayət qədər aerasiyadan başqa nəmliyin də rolu qeyd olunmalıdır. Calaqaltı və calaqüstündə kəsiklərin azca quruması fizioloji nəmliyi azaldır və kallyusun əmələ gəlməsi çətinləşir.Ona görə də calaqaltı və calaqüstü calaqdan əvvəl suda isladılmalıdır. Kallyusun əmələ gəlməsində temperatur rejimini sonrakı bəhslərdə izah edəcəyik.
Calanan komponentlərin qarşılıqlı əlaqələri qədimdən məlumdur. Üzüm bitkisində calaqaltı ilə calaqüstünün bir-birinə qarşılıqlı təsiri XIX əsrin ortalarından geniş miqyasda öyrənilməyə başlamışdır. Fillokseranın üzüm bitkisinə vurduğu böyük ziyandan sonra calaq işinin bu kimi məsələləri dərindən öyrənilmişdir. Əlbəttə bu öyrənmələr geniş vüsət almış, ancaq tam öyrənilib başa çatdırılmamışdır. Bu məsələnin ilk öyrənilməyə başlandığı vaxtdan bəri müəyyən edilmişdir ki, calaqdan sonra calaqaltı ilə calaqüstü arasında ciddi dəyişkənliklər baş verir.Bir çox tədqiqatçılar tərəfindən sübut olunmuşdur ki, calaqaltının düzgün seçilməsi ilə nəinki məhsuldarlığı, həm də məhsulun keyfiyyətini artırmaq mümkündür.Bəzi hallarda avropa üzümləri calaqaltı üstündə fillokseradan azad rayonlarda da müsbət nəticə verir. Calaqaltının təsiri ilə calaqüstünün xloroza, quraqlığa, şaxtaya və digər əlverişsiz mühit şəraitinə davamlılığı artır. Bir çox tədqiqatçılar müşahidə etmişlər ki, calaqaltının təsirindən calaqüstündə morfoloji dəyişkənliklər baş verir. Bu dəyişkənliklər əsaslı deyildir və calaqüstündə işçi xarakter daşımasa da hər halda dəyişkənlik baş verir. Ona görə də tinglik işində calaqaltının seçilməsinə və tinglikdə tinglərin istiqamətli becərilməsinə diqqət yetirilməlidir. Bir və bir neçə bitki fərdlərinin calağında onlar təbiəti etibarı ilə onlar bir- birinə yaxın olsalar birləşmə bir o qədər müvəffəqiyyətli olar. Üzüm bitkisinin bir cinsi daxilində birləşmə yaxşı olduğu halda bunu cins daxilində növlərin 195
hamısına aid etmək olmur. Vitis Vinifera ilə Vitis Rotundifoliya arasında calaq işi mümkün olmamışdır. Bundan başqa bir növ daxilində, hətta müxtəlif ekoloji şəraitdə eyni sortlar arasında calaq işinin müvəffəqiyyətsiz halları olmuşdur. Fillokseranın meydana gəlməsində və calaqaltı bitkilərə keçiləndən sonra affinitetlik məsələsinə daha çox tədqiqatlar həsr edilmiş və bu məsələ axıra çatdırılmamışdır. Tədqiqatçılar müxtəlif calaqaltılarında zoğları təhlil edərək belə nəticəyə gəlmişlər ki, zoğun kimyəvi tərkibi ilə affinitetlik arasında sıx əlaqə vardır. Fransız alimi L.Daniyel müxtəlif ekoloji tələbatı olan bitkilərin calağının və onların birləşməsinin mümkünlüyünü demişdir. Çox nəmlik tələb edən bitkiləri tədricən az nəmliyə uyğunlaşdırmışdır. A.Q.Mişurenko bu məsələ ilə əlaqədar fikirlərini yekunlaşdıraraq bildirir ki, ədəbiyyat ümumiləşdirmələrinə və bizim tədqiqaların nəticələrinə görə calanan komronentlərin birləşməsi və gələcək talei mürəkkəb kompleks daxili və xarici amillərdən asılıdır. Affinitetlik geniş mənada calaqaltı ilə calaqüstünün qohumluq dərəcəsi olmayıb, eyni zamanda yeni orqanizmin (calağın) mühit amillərinə reaksiyası ilə müəyyən edilir.
kamerası ixtisaslaşmış tinglik təsərrüfatının ayrılmaz tərkib hissəsidir. Calaq emalatxanasının ölçüsü calaq istehsalından asılıdır. Calaq emalatxanasının və istixananın aşağıdakı otaqları vardır: 1.ting və çubuq saxlayıcısı,2. calaqaltı və calaqüstünün calağa hazırlayan otaq, 3.calaqaltı və calaqüstünün isladılması üçün hovuz, 4. calaq aparılan otaq (emalatxana), 5. ağac kəpəyinin buxar və qaynar su ilə dezinfeksiya edildiyi otaq, 6.calaqların qablaşdırılması, 7. stratifikasiya otağı (istixana), 8. calaqların möhkəmləndirilməsi. Bunlarla yanaşı ağac kəpəyini və qabqarma qutularının saxlandığı otaqlar və yaxud çardaqlar. Mütəxəssislər və briqadir üçün otaq, eləcə də alət və materialların saxlandığı otaq. Calaq emalatxanası və istixana buxarla isidilməlidir. Su və kanalizasiya ilə təchiz edilməlidir. Otaqlarda, çardaq və meydançalarda işlər maksimum dərəcədə mexanikləşdirilməlidir. Emalatxananın bölmə və otaqları 2,5-3 ay müddətində calaq işlərinə istifadə edilir, qalan aylarda aşağıdakı məqsədlərlə istifadə etmək olar: tut ipək qurdunun yemləndirilməsi, tütün qurudulması, meyvə və üzüm saxlanması və s. Calaq emalatxanası və istixana tamamilə elektrikləşdirilməlidir. Calaq materialı hazırlanan otaq yaxşı işıqlandırılmalı, isdilməli və havalandırılmalıdır. Pəncərələrin sahəsi otağın 1/8 hissəsini tutmalıdır. Bu otaqda işlərin yerinə yetirilməsi üçün hər işçiyə 2m² sahə düşməlidir. Bu sahənin üstünə nəqliyyat vasitəsinin hərəkəti üçün əlavə olaraq 30% sahə gəlməlidir. Calaqaltı Yüklə 4,4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|