PüSTƏ oruc qizi fərhadi

 
150 
məqsədə  doğru    hərəkətin  ümumi  istiqaməti  ilə  bağlı 
nəticələrdir.  Məhz  buna  görə,  məqsəd  inteqrasiyalı 
amildir.  Məqsədin  real  olması  və  öz  inteqrasiyalı 
təyinatını  yerinə  yetirməsi  üçün onu müəyyən metodika 
üzrə  işləyib  hazırlamaq,  intuisiyaya  az  istinad  etmək 
lazımdır,  baxmayaraq  ki,  o,  burada  zəruridir.  Məqsədli 
analitik  şəkildə  işləyib  hazırlamaq,  bütün  amillərini, 
nəticələrini,  tərkibi  və  mahiyyətini  yoxlamaq  və 
qiymətləndirmək lazımdır. Məqsəd –  arzu olunan, zəruri 
və  mümkün  vəziyyətin  ideal  obrazı,  bizim  nəyə  nail 
olmaq istədiyimiz haqqında təsəvvürdür. 
Ticarət 
firması  qarşısında  duran  məqsədlər 
göstərilmişdir.  Ticarət  müəssisəsinin  əsas  məqsədi  – 
ticarət sisteminin optimal fəaliyyətinin təmin edilməsi və 
deməli, təşkilatın mürəkkəb inkişaf şəraitlərində rəqabətə 
davamlı olmasını təmin etməkdir. 
 
  Ədəbiyyat 
1.
 
Ağamalıyev  M.Q.  Kommersiya  fəaliyyətinin 
təşkili. Bakı, 2004. 
2.
 
Коммерческое дело. М.: Экономика. Учебник, 
1992. 
3.
 
F.Fotler. Marketinqin əsasları. 1992. 
4.
 
Novikov  P.S.  Mal  hərəkəti  və  xalq  istehlakı 
mallarının  satışı.  Proqress  nəşriyyatı.  Krasnodar. 
1988. 
5.
 
Коговкин 
Г.Н. 
Совершенствование 
товародвижение  на  индустриальной  основе. 
М. «Знание», 1987. 
6.
 
Məmmədov  T.S.,  Ələkbərob  Ə.Ə.,  Məmmədov 
M.Q.  Ərzaq  malları  ticarətinin  təşkili.  Bakı, 
“Maarif”, 1991. 

---

 
151 
MÖVZU 10.  
BİRJA, YARMARKA –SƏRGİ VƏ HƏRRAC 
(AUKSİON) TİCARƏTİNİN SPESFİK 
XÜSUSİYYƏTLƏRİ 
Açar sözlər 
 
Əmtəə birjaları, birja sövdələşmələri,  birja ticarəti, 
birjalar,  birja  komitəsi,  xüsusi  birjalar,  kütləvi  birjalar, 
varrant, fyucers əməliyyatlar, makler, agent, broker, fond 
birjası,  auksion,  sazişlər,  kompaniyalar,  sığorta,  
yarımfabrikatlar,  hesablaşmalar,  kontor,  dividentlər, 
yarmarkalar,  reklam,  informasiya,  kontrakt,  qiymətli 
kağızlar,  kotirovka  tender,  auksion,  auksion  ticarət, 
auksion  direktoru,  kommersant  hüquq  məsləhətçisi, 
ekspert, mühasib, açıq və qapalı müsabiqələr, auksionlar, 
beynəlxalq  torqlar,  tender  komitəsi,  məcburi  auksionlar, 
könüllü auksionlar və s. 
 
Mövzunun proqram sualları 
Bilməli 
-
 
Birja ticarətinin mahiyyətinin rolu; 
-
 
Birja ticarətinin inkişaf tarixini; 
-
 
Birjaların növlərini; 
-
 
Mal birjalarının quruluşunu; 
-
 
Mal birjalarının yaradılması qaydasını; 
-
 
Birjaların funksiyalarını; 
-
 
Kütləvi birjaların xüsusiyyətlərini; 
-
 
Birja  üzvlərinin  və  yaradıcıllarının  ümumi 
yığıncağının tabeçiliyini; 
-
 
Xüsusi birjaların xüsusiyyətini; 

---

 
152 
-
 
Birja əməliyyatlarının növlərini; 
-
 
Fyuçers əməliyyatları; 
-
 
Birjalarda ticarət əməliyyatlarının təşkilini; 
-
 
İlk auksionların keçirilməsi tarixini; 
-
 
Auksion  ticarətinin  digər  ticarət  növlərindən 
fərqini; 
-
 
Açıq və qapalı auksionların xüsusiyyətlərini; 
-
 
auksionların keçirilməsi qaydasını; 
-
 
Auksion ticarətinin beynəlxalq təcrübəsi; 
-
 
Beynəlxalq torqların (tenderlərin) mahiyyətini; 
-
 
Müsabiqənin (tender) mahiyyətini. 
 
Bacarmalı 
-
 
Birjaları digər ticarət  növlərindən fərqləndirməyi; 
-
 
Mal  birjasının  təşkilinin  dünya  təcrübəsinin 
respublikadakı 
birja 
fəaliyyəti 
ilə 
əlaqələndirməyi; 
-
 
Birjaların formalarını, funksiyalarını, növlərini 
iza etməyi ; 
-
 
Auksion 
ticarətinin 
birja 
ticarətindən 
fərqləndirməyi; 
-
 
qapalı və açıq torqların fərqini izah etməyi; 
-
 
Auksionların,  tenderlərin  keçirilməsi  qaydasını, 
onun əsas xüsusiyyətlərini; 
-
 
Respublikada  hərrac  ticarətinin  keçirilməsi  və 
onun xarici ölkə təcrübəsindən bəhrələnməsini; 
-
 
Tender komitələrinin gördüyü işlərin mahiyyətini 
izah etməyi; 
-
 
Tenderlər,  auksionlar  haqqında  məlumatların 
verilməsi qaydalarını açıqlamağı. 
 
 

---

 
153 
Test  sualları 
1)
 
Birja ticarətinin inkişafı, rolu, mahiyyəti. 
2)
 
Mal  birjalarının,  onun  strukturlarının  yaradılması 
qaydası. 
3)
 
Birja əməliyyatlarının növləri. 
4)
 
Birjaların ticarət əməliyyatlarının təşkili. 
5) “Birja” sözünün mənası 
6)Birja ticarətinin mahiyyəti. 
7)Mal birjasının yaradılması qaydası. 
8)Mal birjasının strukturu. 
9)Kütləvi birja nədir. 
10)Xüsusi birja nədir. 
11)Varrant nədir. 
12)Fyucers əlaqələri, onun mahiyyəti. 
13)Makler kimdir. 
14)Brokerin xüsusiyyətləri hansılardır 
15)Torqların növləri (auksionlar tenderlər); 
16)Auksionların mahiyyəti və təşkili xüsusiyyətləri; 
 17)Auksionların keçirilməsi qaydası;  
18)Tenderlərin keçirilməsinin təşkili; 
19)Auksionların 
tenderlərdən 
fərqli 
cəhədləri  
hansılardır; 
20)Birjaların auksionlardan fərqli cəhədləri  hansılardır; 
21)Tenderlərin keçirilməsi   qaydası neçədir; 
22)Məcburi auksionlar nə vaxt keçirilir; 
23)Beynəlxalq torqların mahiyyəti nədən ibarətdir; 
24)Qapalı auksionların xüsusiyyətləri hansılardır; 
25)Açıq auksionların xüsusiyyətləri hansılardır; 
 
 
 

---