Lutsiy Anney Senekaning rim adabiyotga qo’shgan xissasi
Rim stoik faylasufi, shoir va davlat arbobi.Senekaning falsafiy, axloq-odob
mavzuida yaratilgan “Muruvvat haqida”, “Baxtli hayot haqida”, “Lutsiyga
axloq haqida nomalar” kabi dunyoga mashhur risolalari hamda “Aqldan
ozgan Gerkules”, “Troyalik ayollar”, “Medeya”, “Fedra”, “Edip”,
“Agamemnon”, “Fiest”, “Gerkules Etada”, “Finikiyalik ayollar” va “Oktaviya”
kabi o‘nta tragediyasi saqlanib qolgan.
Seneca Lutsiy Anney (taxminan mil. av. 4, Kordova, Ispaniya — mil. 65, Rim)
— Rim faylasufi, yozuvchi, davlat arbobi. Rim imperatori Neronning
tarbiyachisi va maslahatchisi; unga suiqasd qilishda ayblangan va oʻzini
oʻldirgan. S. stoitsizmning yirik vakillaridan biri. U tabiat va inson mohiyati
hakida keng bilimga ega boʻlgan, adabiy uslubni juda yaxshi egallagan.
S.ning falsafiy qarashlari ziddiyatli. U falsafani hayotda axloqiy-diniy
qoʻllanma deb bilgan. "Lutsiliyga xatlar" falsafiy asari, "Himmat haqida",
"Rahmshafqat haqida", "Ruhiy xotirjamlik haqida" va boshqa risolalarida
tarkidunyo qilish, oʻlim va taqsirni nazarpisand qilmaslik, ehtiroslardan xoli
boʻlish, kishilarning axloqiy tengligi masalalari yoritilgan.
Lusius Anney Seneka (miloddan avvalgi 4-65 yillar) davlat arbobi sifatida
ham, notiq sifatida ham, taxt vorisi tarbiyachisi, serqirra yozuvchi sifatida
ham shuhrat qozondi. Uning axloqiy-falsafiy "Axloqiy mavzulardagi
maktublar", epigrammalari, satiralari (masalan, "Ilohiy Klavdiyning
qovoqchasi") ma'lum. Uning tragediyalari alohida e'tiborga loyiqdir (Edip,
Medeya, Agamemnon, Fedra, Troya ayollari va boshqalar), ularning juda
ayanchli, ritorik uslubi ular o'qish uchun drama sifatida yaratilganligini
Dostları ilə paylaş: |
