Qafqaz müSƏlmanlari idarəSİ baki islam universiteti

Görk
əmli hədis alimi Yaqub Küleyni rəvayət edir: “Hələbi deyir: Əbu Abdullah 
Sadiqd
ən (ə) soruşdum: Nə üçün Qara daşa əl sürtülür? İmam dedi: həqiqətən Allah 
Ad
əm övladından  möhkəm  əhd alanda Cənnətdən  daşı  çağırdı  və  ona  əmr etdi ki, 
əhdə şahid olsun. O da kimin vəfalı olacağına şahidlik edir”
1
.  
Bukeyr bin Əyən deyir: “Əbu Abdullahdan (ə) sual etdim: Allahın Daşı Rüknə 
qoymasının səbəbi nədir?  Niyə onu başqa yerə qoymadı? Nə üçün onu öpürlər? Niyə 
onu C
ənnətdən götürdü? Nə  üçün bəndələrin  əhdini onda qərar verdi? Bunların 
s
əbəbləri nədir?  Bunları  mənə  xəbər ver, Allah məni sənə  fəda etsin. Mən  onların 
haqqında  fikirləşərkən təəccüb edirəm.  İmam  buyrdu:  sən  müşkülə  düşdüyün 
m
əsələlər haqqında soruşdun və məsələləri sonunadək incələdin. İndi cavabları dinlə 
v
ə başa düş, qəlbini boşalt, diqqət et, inşallah ki, səni bunlardan xəbərdar edəcəm. 
H
əqiqətən Allah təala Həcəril-Əsvədi qoydu, o Cənnətdən Adəm  (ə)  üçün 
çıxarılmışdır. Onu Rüknə qoymasının səbəbi əhdə görədir. Allah Adəm övladından 
z
ərr aləmində  əhd  aldıqda  bu  məkanda  əhd  aldı.  Bu  məkanda bir birləri ilə 
görüşdülər... 
Daşın öpülməsinin və ona əl sürtülməsinin səbəbi əhdi təzələmək üçündür.  
Onun C
ənnətdən çıxarılmasının səbəbi isə bilirsənmi daş orada nə idi?  Dedim: 
yox. O, dedi: Daş Allah yanında ən əzəmətli mələklərdən idi. Allah mələklərdən əhd 
alan  zaman  o  hamıdan  əvvəl iman  etdi.  Allah  da  onu  bütün  yaratdıqları  üzərinə 
əmanətdar etdi ki, əhdi qəbul etsin, onu oraya əmanət qoydu ki, insanlar hər il gəlib 
onunla 
əhdi təzələsinlər ...”
2
.  
Görk
əmli alim Süyuti (vəf. 1505 miladi) yazırdı: “Həcərül-əsvədin qar kimi ağ 
olmasından sonra qaralmasının hikməti nədir? Bunun səbəbi ümməti xəbərdar etmək 
üçündür ki, h
əqiqətən gunah insan qəlbini  qaraldır.  Kəbənin  soldan  sağa  təvaf 
edilm
əsinin hikməti isə insan qəlbinin solda olmasına görədir”
3
. 
Şeyx Səduq rəvayət 
edir:  “H
əcərül-əsvədə ona görə əl sürtülür ki, insanların əhdi oradadır. O süddən də 
ağ idi. lakin Adəm övladının günahından qaraldı”
4
  
H
əmçinin,  digər məşhur  alimlərdən olan Mubarəkfuru  “Tühfətül-əhvazi” 
əsərində  deyir:  “Adəm övladı  günahkar  olduqlarına  görə  Qara  daşa  əl sürtdükcə 
qaralmağa başlamışdi”.  
Əl-Cundi isə  “Fəzailu-Məkkə”  əsərində  yazırdı:  “İbn  Abbas  rəvayət edir ki, 
Qara  daş  yer üzərində  Allahın  sağ  əlidir.  İnsanlar  ona  əl sürtməklə  bir-birləri ilə 
görüşdükləri  kimi  sanki  Allahla  görüşürlər”.  Bu hədisi  Əllamə  Məclisi “Biharül-
ənvar” əsərində də rəvayət etmişdir
5
. 
Tirmizi Peyğəmbərdən rəvayət edir: “Qiyamət günü Allah Qara daşı iki gözlü 
şəkildə dirildəcəkdir”
6
. H
əmçinin, məşhur hədis alimləri Buxari, Müslüm, Tirmizi və 
N
əsai Ömər bin Xəttabdan rəvayət edirlər: “Sənin ziyan və xeyir verə bilməyəcəyini 
bilir
əm. Əgər Peyğəmbəri (s) səni öpən görməsəydim, səni heç vaxt öpməzdim”.  
1
 Üsuli-kafi, kitabül-h
əcc, c. IV, səh. 397, hədis № 2893  
2
 
əl-Kafi, c. IV, səh. 397-398  
3
 
əl-Kənz, səh. 99 
4
 M
ən la yəhzuruhül-fəqih, c. II, səh. 255, hədis № 2115      
5
 
Əllamə Məclisi, Biharül-ənvar, c. VI, səh. 97   
6
 Sün
ən, kitabül-həcc, hədis № 961  
28 
 
                                                      

---

Dig
ər bir rəvayətdə  Peyğəmbərin  (s)  belə  buyurduğu  nəql edilir:  “Həqiqətən 
Rüknul-
Əsvəddə (Qara daş qoyulan yerdə) yetmiş mələk vardır ki, orada ruku, səcdə 
v
ə təvaf edən müsəlmanlara Allahdan məğfirət diləyirlər”
1
.  
Başqa  bir  rəvayətdə  isə  deyilir:  “Qara  daşa  toxunmaq,  Rüknu Yəmaniyə 
toxunmaq gunahları aradan aparar”
2
.  
Şeyx  Səduq rəvayət edir:  “İnsanlar digər iki Rüknə  deyil,  Həcərül-əsvədə  və 
Rükni-Y
əmaniyə ona görə əl sürtürlər ki, Həcərül-əsvəd və Rükni-Yəmani Ərşin sağ 
t
ərəfindəndir. Allah da Ərşin sağ tərəfinə toxunmağı əmr etmişdir”
3
.  
Şeyx Tusi rəvayət edir: “İbrahim bin Əbu Məhəmməd deyir: İmam Rzaya (ə) 
dedim:  Rükni-Y
əmaniyə,  Rükni-Şamiyə  və  Rükni-Ğərbiyyə  əl  sürtümmü?  İmam 
buyrdu: B
əli”
4
. H
əmçinin, o, rəvayət edir: “İmam Baqir (ə) buyurub: “Allahın Rəsulu 
R
əsulu (s) yalnız Rükni-Əsvədlə, Rükni-Yəmaniyə toxunardı, onların ikisini də öpər 
v
ə üzünü onların üzərinə qoyardı”
5
.  
Şeyx  Səduq rəvayət edir:  İmam  Sadiq  (ə) buyurub:  “Rükni-Yəmani bizim 
qapımızdır, hansı ki, biz oradan keçərək Cənnətə daxil olarıq”
6
. H
əmçinin, buyurub: 
“
Allahın yer üzündə əli vardır, onun yaratdıqları Allahla onunla görüşərlər”
7
.   
Abdullah bin Öm
ər belə  nəql edir:  “Həqiqətən  Rükn  və  Məqam Cənnətdən 
g
ətirilən yaqutdur.  Allah  onların  nurunu  almasaydı  bütün    şərq və  qərb  işığa  qərq 
olardı”
8
.  H
ədisdə  keçən  Rükn  sözündə  məqsəd  Həcərül-əsvəddir.  Onun nurunun 
alınmasının  səbəbi isə  Əli  əl-Qariyə  görə  müşrüklərin  ona  toxunmasına  görə 
olmuşdur.  
Dig
ər bir hədisdə isə İmam Məhəmməd Baqirdən (ə) nəql olunur: “Uca Allah 
h
əzrət  İbrahimə  (ə)  Kəbəni tikməsini, təməllərini yüksəltməsini və  insanlara nə 
şəkildə ibadət edəcəklərini göstərməsini əmr etdi. İbrahim (ə) və İsmail (ə) Kəbənin 
divarını  hər gün bir diz boyu yüksəltdilər.  Sıra  Həcərül-əsvədin  qoyulacağı  yerə 
g
əldikdə  Əbu  Qubeys  dağı  İbrahimə  (ə) dedi: məndə  sənə  aid  əmanət  vardır.  Ona 
H
əcərül-əsvədi verdi”
9
.  “T
əfsiru-Əyyaşi”  əsərində  deyilir: “Səvri  deyir:  İmam 
M
əhəmməd  Baqirdən (ə)  Həcərül-əsvədin  mahiyyəti  haqqında  soruşdum.  O, 
buyurdu: C
ənnətdən  üç  daş  endirilmişdir.  Biri  İbrahimin  (ə) Kəbənin  divarına 
qoyduğu Həcərül-əsvəd, biri Məqami-İbrahim, digəri isə Bəni-İsrailin daşıdır”.          
Do
ğrudan da bu kimi mötəbər hədislərlə yanaşı muasir elmi nailiyyətlər də Qara 
daşın yer üzərindəki daşlardan olmadığını sübut etməkdədir. Belə ki, bir qrup alimlər  
Qara-
Daşdan  bir  hissə  götürərək onun üzərində  təcrübə  aparmış  və  onun  adi  daş 
olmadığına yer üzərindəki daşlardan tamam fərqli xususiyyətə malik olduğunu etiraf 
etmişlər. Bu da onu göstərir ki, peyğəmbərimizin buyurduğu bu və ya digər hədislər 
doğrudan doğrudur.  
1
 H
əmzə bin Yusif Curcani, Tarixi-Curcan, c. I, səh. 368; Fəqihi, Əxbaru-Məkkə, hədis № 4 
2
 
Şeyx Albani, Səhihül-Cami, hədis № 2194 
3
 M
ən la yəhzuruhül-fəqih, c. II, səh. 255, hədis № 2116  
4
 
əl-İstibsar fi ma uxtulifə minəl-əxbar, c. II, səh. 370, hədis № 2632 
5
 
əl-İstibsar, c. II, səh. 370, hədis № 2633        
6
 
Şeyx Səduq, əl-Fəqih, c. II, səh. 260, hədis № 2161 
7
 
Şeyx Səduq, əl-Fəqih, c. II, səh. 260 , hədis № 2164 
8
 Tirmizi, Sün
ən, həcc-49 
9
 
Əllamə Təbatəbai, Təfsirül-mizan, c. I, səh. 410; Küleyni, əl-Kafi, IV cild.    
29 
 
                                                      

---