Qafqaz müSƏlmanlari idarəSİ baki islam universiteti
Yüklə 5,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 6).Əbu Hatim və “Kitabüz-zinət” əsəri
- 7). Abdullah bin Amr bin As “əs-Səhifətüs-sədiqa” əsəri
[37]
O, Peyğəmbərin (s) əmisi Abbasın qulu olmuş, sonralar isə Peyğəmbərə (s) bir qul kimibağışlanmış,daha sonradan isə Həzrətin (s) göstərişi ilə qulluğundan azad edilmişdir. Əbu Rafe hədis yazmaq üçün Peyğəmbərdən (s) izn istəmiş və həzrət ona izn vermişdir. 140
Əbu Rafe Peyğəmbərin (s) vəfatından sonra da Əlinin (ə) ən yaxın tərəfdarlarından olmuşdur. Onun Peyğəmbərdən (s) izn alaraq yazıb ərsəyə gətirdiyi kitabın adı “Kitabüs-sünən vəl-əhkam vəl-qəzaya”dır. O, bu əsərində ilk dəfə olaraq hədisləri tədvin edib toplamışdır. 141 Görkəmli rical alimi Nəcaşi “Fihrist” əsərində onun haqqında yazır: “Əbu Rafe adı çəkilən əsərini fəsillərə ayırmış, namaz, oruc, həcc, cihad və s. bu kimi fəsillər açaraq aidiyyatı hədisləri həmin bablar altında toplamışdır. O, İslamı ilk qəbul edənlərdən və Peyğəmbərlə (s) birlikdə Mədinəyə hicrət edənlərdəndir. Peyğəmbəri (s) bütün ömrü boyu müşahidə edən Əbu Rafe onun vəfatından sonra da Əlinin (ə) yanında olmuşdur.” 142
Bəzi məlumatlara görə Əbu Rafe əl-Qibtinin yazdığı həmin kitab London kitabxanasında saxlanılır. 143
4) Salman əl-Farisi və “Kitabi-hədisi casəlik” əsəri Əbu Abdullah Salman əslən iranlıdır və Peyğəmbərin (s) ən yaxın səhabələrindəndir. 144
Bəzi rəvayətlərə görə onun nəsli İsa Peyğəmbərin (ə) vəsilərindən birinə çatır. O, İslamdan əvvəl Zərdüşt dinində olmuş, souncu Peyğəmbər(s) yaxın zamanlarda olacaqdır deyə zərdüştülük dininin ayinlərinə əməl etməmişdir. Salman bir hadisə zamanı əsir düşmüş, mədinəli bir yolçuya satılaraq sonradan azad edilmişdir. 145
Peyğəmbərə (s) rast gələn Salman onun dinini qəbul etmiş, Peyğəmbər (s) də ona “Əbu Abdullah” künyəsni verərək, ona “Salmanül- xeyr”, “Salmanu-Məhəmmədi” ləqəblərini vermişdir. Peyğəmbər(s) onun haqqında “Salman bizdəndir, əhli-beytdəndir”, “Salman Fars elinin İslamda birincisidir” hədislərini demişdir. 146
Tarixi məlumatlara görə İslamda baş verən böyük müharibələrdən biri də Xəndək müharibəsidir. Mədinəyə həzrət Peyğəmbərin (s) üstünə böyük bir ordu ilə hücum edən müşriklər Salmanın məşvərət zamanı irəli sürdüyü təklif nəticəsində məhv oldular. Salmanın irəli sürdüyü təklif belə idi: “Mühasirə döyüşündə ən əmin vasitə şəhərin ətrafına dəyirmi xəndəklər qazaraq düşmənin keçməsinə mane olmaqdır. Bu vasitə ilə qüvvələr hərb meydanına dağıdılmadan bir yerə toplanır, içəridən müdafiə asanlaşır.” Həzrət Peyğəmbərin (s) yanında böyük nüfuz qazanmış Salman o həzrətdən eşitdiyi hədisləri bir araya toplayaraq “Kitabi-hədisi casəlik” adı altında bir əsər meydana gətirmişdir. 147
140 M. Həmdullah, Həmmam bin Münəbbihin səhifəsi, səh. 34 141 Türkiyə Diyanət Vakfı İslam Ensiklopediyası, c. XV, səh. 39 142 Nəcaşi, Ricali-Nəcaşi, c. I, səh. 62 143 S. S. Rəşadi, Hədis elmi, səh. 21 144 Salmani Farsın həyatı haqqında Tusinin Rical, səh. 20, Fihrist, 142, Tehraninin Məalimül-üləma, səh. 57, İbn Davudun Rical, səh. 105, Xoinin Möcəmi-rical, c. IX, səh. 194, Xətib Bağdadinin Tarixül-Bağdad, c. I, səh. 163, Möhsün Əminin Əyanüş-şiə, c. VII, səh. 279, İbn Həcərin Təhzib, c. IV, səh. 121 və s. qaynaqlara baxa bilərsiniz. 145 Nəhcül-bəlağə, Tehran, 1995, səh. 287 146 həmin mənbə, səh. 287 147 Şeyx Tusi, əl-Fihrist, səh. 142, Şəhr Aşub, Məalimül-üləma, səh. 57, rəqəm-382 [38]
Salman xəlifə Ömərin zamanında (634-644) Mədainə vali təyin edilmiş və hicrətin 31-ci ilində həmin yerdə vəfat etmşdir. 148
5) Əbu Zər əl-Qəffari və “Kitabül-xütbə” əsəri Künyəsi Əbu Zər, adı isə Cündəb bin Cünadədir. O, Qifar qəbiləsinə mənsub olub, Kinanə oğullarındandır. O, İslamdan əvvəl Allahın birliyinə inanmış və ibadətlə məşğul olmuşdur. Peyğəmbər(s) onun haqqında buyurmuşdur: “Allah mənə dörd adamı sevməyi əmr etmişdir və onları sevdiyini mənə bildirmişdir. Onlardan biri Əlidir. Qalanları isə Əbu Zər, Miqdad və Salmandır.” Əbu Zər də Peyğəmbərdən (s) eşitdikləri hədisləri yazmış və kitab halına salmışdır. Onun əsərinin adı “Kitabül-xütbə”dir. 149 O, bu əsərində Peyğəmbərdən (s) sonra baş vermiş hadisələri şərh etmişdir. 150
Hədisşünas alimlər Salmanın, yoxsa Əbu Zərin hansının əvvəl hədis əsəri təsnif etdiklərini dəqiqləşdirə bilməmişlər. Bu haqda Seyid Həsən əs-Sədr yazır: “Onların hər ikisi bir dövrdə yaşayıblar. Bu işdə onların hansının ilk addım atdığını bilmirik.” 151
Seyid Xonsari “Rövzatül-cənnat” əsərində Əbu Hatimin “Zinət” kitabı haqqında məlumat verir. 152 Bundan başqa Katib Çələbi də Əbu Hatimin adı çəkilən əsəri haqqında məlumat verməkdədir. 153
Məkkəli olan Abdullah bin Amr bin As Peyğəmbərin (s) izni ilə həzrətdən eşitdiyi hədisləri yazmışdır. Bəzi səhabələr ondan hədis yazmamasını tələb etmiş və demişlər: “Peyğəmbər (s) nəhayət riza və qəzəb hallarına məruz qalan bir insandır və onun tərəfindən söylənilən hər şeyin fərqinə varmadan yazmaq döğru deyildir.” Abdullah Peyğəmbərin (s) yanına getmiş və belə soruşmuşdur: “Səndən eşitdiklərimi yaza bilərəmmi?” Həzrət Peyğəmbər (s) “Bəli” demişdir. Abdullah ehtiyatən yenidən soruşmuş və belə demişdir: “Riza və qəzəb hallarında söylədiklərini də yazımmı?” Bunun üzərinə həzrət Peyğəmbər (s) ağzını göstərərk bu cavabı vermişdir: “Allaha and içirəm ki, bundan nə çıxarsa, doğru və gerçəkdir.” 154
Hədisləri yazı ilə təsbit edən ən məşhur səhabələrdən olan Abdullah bin Amr Peyğəmbərdən (s) eşidib yazdığı hədisləri “əs-Səhifətüs-sədiqa” adlandırmışdır. O, bu barədə belə demişdir: “Bu mənim Rəsulallahdan (s) eşitdiyim “əs-Səhifətüs- sədiqadır.” 155
148 Nəhcül-bəlağə, Tehran-1995, səh. 288 149 Şeyx Tusi, əl-Fihrist, səh. 142, rəqəm-338 və səh. 95, rəqəm-160, O, hicrətin 31-ci ilində vəfat etmişdir. S. S. Rəşadi, Hədis elmi, səh. 21 150
Seyid Həsən əs-Sədr, əş-Şiə və fünunil-islamiyyə, səh. 157 151
həmin mənbə, səh. 159 152
Seyid əl-Xonsari, Rövzatül-cənnat, c. I, səh. 323 153
Katib Çələbi, Kəşfüz-zünun, c. II, səh. 1423 154
M. Həmdullah, Həmmam bin Münəbbihin səhifəsi, səh. 33, həmçinin bax: Səhihi-Buxari, elm fəslinə 155
Hədis ədəbiyyatı, səh. 16-17, T. Koçyigit, Hədis tarixi, səh. 199-200 Yüklə 5,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|