Qafqaz müSƏlmanlari idarəSİ baki islam universiteti
Yüklə 5,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.Peyğəmbərin (s) Rumkralıİrakliyəməktubgöndərməsi
[47]
buradakıbəzikəlmələrinpozulmasınıəmretmişdir. SülhmüqaviləsininmətniPeyğəmbərlə (s)
Süheylbin Əmrinarasındamünaqişəyaratmışdır. Beləki, Peyğəmbər (s) Əlini
(ə) çağırıbmüqaviləni yazdıranzamandemişdir: “Yaz! Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim”. Süheyl: “Rəhmanagəldikdəandolsunki, mənbilmirəmokimdir. Bunagörədə “Allahımsəninadınlasözünüyaz”. MüsəlmanlarbunaetirazedənzamanPeyğəmbər (s) buyurdu: “Yaz! Allahımsəninadınla.” 203 Mətndəkeçən “Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim”sözüSüheylbin ƏmrinetirazınasəbəbolduğundanPeyğəmbər (s)
onu “Allahımsəninadınla”sözüiləəvəzetmişdir. Deməli,istərHüdeybiyyəsülhmüqaviləsi, istərsədədigər müqavilələrPeyğəmbərin (s)
sözlərininhələHəzrətin(s) dövründə, xüsusilədəonungöstərişiiləyazılmasınabirdəlildir.
MədinədəyenidövlətquranPeyğəmbər (s)
şübhəsizki, müxtəlifbölgələrəvalilərtəyinetmişdir. Ərəbistan yarımadasınınhəryerinədağılmışvalilərə, qazılara, zəkattoplayanlaravədigərşəxslərəPeyğəmbər (s) tərəfindəntəlimatlarınverilməsidanılmazdır. BununbarizmisalınıbizPeyğəmbərin (s) Yəmənvalisi Əmrəyazılıolaraqverdiyiuzuntəlimatvəsiqəsinigörməkdəyik. 204
Peyğəmbərin (s) valilərəgöndərdiyibutəlimatlardaidarəçilikvəvergiməsələləriözəksinitapmışdır. Bugündəbutəlimatlardanbəziləridiplomatikməktublarlabirlikdəmühafizəedilməkdədir.
İslamıqəbuledənəcnəbiləriçərisindəSalmaniFarsidahaməşhurdur. Bildiyimizkimio, iranlıolubPeyğəmbərə (s)
imanedənkimsələrdəndir. TarixiqaynaqlarınverdikləriməlumatlaragörəiranlılarİslamıqəbuletdikdənsonraQurani -kərimiözdillərindəoxumalarıüçünSalmanabirməktubyazmışlar. BunagörədəSalmanQurani- kərimin“Fatihə”surəsinifarsdilinətərcüməedibonlaragöndərmişdir. GörkəmlifəqihŞəmsüləimməəs-Səraxsibumövzuhaqqındayazır: “Rəvayətedildiyinə görəiranlılarSalmanəl- Farsiyəbirməktubyazaraq“Fatihə”surəsinintərcüməsinionlara göndərməsiniistəmişlər.” 205
SalmaniFarsininİslamtarixindəilkdəfəolaraqQurani-kərimiqeyri- ərəbdillixalqaçatdırmasınıdeyək.
203
Əllamə Məclisi Biharül-ənvar, c. XX, səh. 715 204
əl-Vəsaiqüs-siyasiyyə, səh. 137 205
Məhəmməd Həmdullah, Həmmam bin Münəbbihin səhifəsi, səh. 30 [48]
g)Yəhudilərlədialoq AllahınRəsulu (s) hələhəyatdaolarkənözyaxınsəhabələrinəəcnəbidilləriöyrənməyitövsiyəedərdi. Onunsəhabələriiçərisindəənyaxşıkatiblərdənolan ZeydbinSabitHəzrətin(s) əmriilə ibranidiliniöyrənmişdi. ZeydbinSabitsiryanidillərinimükəmməlöyrənərəkqeyri- ərəbdilliinsanlariçərisindətəbliğetmişdi. Peyğəmbər (s)
ərəbdilliolmayaninsanlarla, xüsusiilədəyəhudilərləaparılanrəsmidialoqvəyayazışmalarda Zeydbin Sabitinəməyindənistifadəetmişdir. Bumövzuda MəhəmmədHəmdullahyazır: “ZeydbinSabit Yəhudiyazısınıöyrəndi. Peyğəmbər (s)yəhudilərəgöndərdiyiməktublarıyazdığıkimi, yəhudilərdəngələnləridəonaoxuyardı.” 206
HəzrətPeyğəmbər(s) Mədinədəqurduğudövlətinəsasınımöhkəmlətdikdənsonraqonşudövlətbaşçılarınarəsmi məktublargöndərmişdir. Həminməktublardiplomatikməktublarvəyadinədəvətməktublarıadlarıaltındatanınmaq dadır. Həminməktublaryazılıvəsiqəolaraqgünümüzədəkqorunubsaxlanmışvəİslammədəniyy ətininşahəsərlərindənhesabedilmişdir. Bildiyimizkimi Mədinədəqurulanİslamdövlətinin Bizans, İran, Bəhreyn, MisirvəHəbəşistankimiqonşudövlətlərivardır. AllahınRəsulu (s) Bizansimperatoruİrakliyə, MisirhökmdarıMiqəvqisə, İrankəsrasıXosrovPərvizə, Bəhreynməliki MünzirbinSavayavəHəbəşkralı Nəcaşiyərəsmiməktublargöndərmişdi. Şübhəsizki, bugundəbuməktublarmüsəlmanlartərəfindəndiqqətləoxunurvəyazınınPeyğəmbər (s)
dövründəolmasınıbizmüsəlmanlarasübutedir. Yuxarıdaadıkeçəndövlətbaşçılarınagöndərilənməktublarınmətniilətanışolmaqəlb əttəki, faydalıolardı.
MəhəmmədPeyğəmbər (s)Rumkralıİrakliyə Dihyətül- Kəlbivasitəsiləbirməktubgöndərmişdir. Dihyətül-Kəlbirəvayətedir: “Peyğəmbər (s) mənibirməktublakralınyanınagöndərdi. Kral
məktubu oxumaq
üçün yepiskopagöndərdivəonuPeyğəmbərin (s) məktubuiləxəbərdaretdi. Yepiskopdedi: bu,bizimgözlədiyimizpeyğəmbərdir. Kral: Sənmənənətövsiyyəedirsən? Yepiskop: Mənonutəsdiqedirvəonatabeoluram. Kral: Əgərmənbuişigörsəmkrallığım aradangedər.
206
həmin mənbə, səh. 30 [49]
BuaradaƏbuSüfyanqureyşdənolanbirdəstəcamaatlaŞamadaxilolmuşduvəonlarınh üzurundaidi. KralƏbuSüfyanıyanınaçağırıbdedi: “Peyğəmbərinsoy-kökünecədir?”. ƏbuSüfyancavabverdi: “Onunsoy-kökühamımızınkındanüstündür. Kral: Onutəkzibedənoldumu? ƏbuSüfyan: Xeyr! Kral: Onuheçyalançılıqdaittihametməmisinizmi? ƏbuSüfyan: Yalansöyləməsigörünməmişdir. Kral: İnsanlarıngüclülərionatabeolur, yoxsagücsüzləri? ƏbuSüfyan: Gücsüzləri. Kral: Onlarınsayı artıryoxsaazalır? ƏbuSüfyan: artırlar. Kral: Onunsəhabələrindənonundininiburaxıbmürtədolanı varmı? ƏbuSüfyan:Xeyr! Kral: Savaşdığızamanməğlubolurmu? ƏbuSüfyan: Xeyir! Kral: Onunlamücadiləedirlərmi? ƏbuSüfyan: Bəli. Kral: Onlarınmüharibələrinecəolur? ƏbuSüfyan: Birqövmonunlasavaşdı, oonlarıməğlubetdi. Dahasonraonlardaonuməğlubetdilər. Kral: Bupeyğəmbərlikəlamətidir. Kralyenədəsoruşdu: O, sizənəəmredir? ƏbuSüfyandedi: Bzə Allahıtəkbilibonaibadətetməyi, onaheçbirşeyişərikqoşmamağı, ata-babalarımızınibadətetdiklərindənçəkinməyi, namazqılmağı, oructutmağı, iffətliolmağı, doğrudanışmağı, əmanətisahibinəqaytarmağı, əhdəvəfaetməyiəmredir. Kraldedi: Bunlarpeyğəmbərliyinsifətlərindəndir. Artıqmənbilirəmki, ozühuretmişdirvəgümanetmirdimki, osizdəndir (ərəblərdəndir). Əgərbusöylədiklərindoğrudursao, buikiayağımınaltındakıtorpaqlaradahakimolacaqdır. Onunyanınasağ- salamatvaracağımıbilsəydimgörüşünəcanatardım. Əgərmənonunyanındaolsaydımonunayaqlarınıyuyardım. Bu arada xiristiyanlarisə yepiskopunyanınatoplaşdılarki, onuöldürsünlər. O, dedi: “getsahibinə (peyğəmbərə) de: İslamıqəbuletdim, onaxəbərverki, şəhadətedirəm Allahdanbaşqa Allahyoxdur, Məhəmmədonunrəsuludur.”Xristianlaronuinkaretdilər. 207
Peyğəmbərin (s) Rumimperatoruİrakliyəgöndərdiyiməktubunmətnindəbusözləryazılmışdır: “Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim. AllahınquluvəRəsuluMəhəmməddənRumunböyüyüİrakliyə! 208
Bunlardansonra,
207 Birahül-ənvar, c. XX, səh. 743 208 hakimiyyət illəri 610-641-ci illər Yüklə 5,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|