Qafqaz müSƏlmanlari idarəSİ baki islam universiteti
Yüklə 5,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5).Peyğəmbərin (s) BəhreynməlikiMünzirbinSaviyəməktubgöndərməsi
- I. Səhabələr təbəqəsi (hicri 120) II. Tabeunlar təbəqəsi (hicri 180) III. Ətbaüt-tabeuntəbəqəsi (hicri 220)
- V. Ətbau ətbau ətbaüt-tabeuntəbəqəsi (hicri 330). 222
[52]
Mənbeləgümanedirdimki,oŞamdançıxacaqdır. Səninelçilərinəhörmətetdim. Sənə
Böyük Qibtidəxüsusiyerləriolanikicariyəvə bir də bir dəst paltargöndərdim. Sənəbirədəddədişiqatırhədiyyəetdimki, onuminəsən. Sənəsalamolsun.” 215
Onunadı Mariyadır. İkincicariyəisə MariyanınbacısıSirindirki, Peyğəmbər (s) onudaHəssanbin Vəhbəərəverdi. Peyğəmbərə(s) göndərilənqatıragəldikdəisəonaƏfir, YəfurvəyaDüldüldemişlər. Kralİslamıqəbuletməsədə,Peyğəmbər (s) onunhədiyyələriniqəbuletmişvədemişdir: “Xəbismalınaxəsisliketdisə, onunmülküəbədiolabilməz.” 216
AllahınRəsulu (s) Behreynməlikinəaşağıdakıməzmundabirməktubgöndərmişdir: “Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim. AllahınRəsuluMəhəmməddən MünzirbinSaviyəyə!Sənəsalamolsun. Həqiqətənməno Allahahəmdedirəmki, ondanbaşqa Allahyoxdur. Şəhadətverirəmki, ondanbaşqaheçbirilahyoxdur. Bundansonra, mənsəniİslamadəvətedirəm, İslamıqəbuletvəqurtul. Allahsəninəlininaltındaolanlarıdamüsəlmanetsin.” 217
BəhreynməlikiPeyğəmbərin (s) məktubunuoxuduqdansonraHəzrətəbeləbirməktubyazdı: “Bunlardansonra, Ey
AllahınRəsulu,həqiqətəndəmənsəninməktubunu Bəhreynəhlinəoxudum. Onlardanİslamısevibondanxoşugələnoldu. Həmininsanlarİslamadaxiloldu. Ondanxoşugəlməyənlərisəqəbuletmədi. Mənimtorpağımdayəhudivəməcusivardır.” 218
Ümumiyyətlə AllahınRəsulu(s) bütünqonşudövlətbaşçılarınadinədəvətməktublarıgöndərmişdir. Əllamə MəclisininverdiyiməlumatagörəPeyğəmbər (s) zilhiccəayındaaltınəfərsəhabələrindənqonşudövlətlərəgöndərmişdir. Həminşəxsləraşağıdakılardır: 1)
HatibbinƏbi Bəltəəni Miqavqisə, 2)
DihyəbinXəlifəəl-Kəlbinikral İrakliyə, 3)
AbdullahbinHüzafəniKəsraya, 4)
AmrbinÜməyyəəd-DəmiriniNəcaşiyə, 5)
ŞücabinVəhəbiHarisbinƏbiŞəmrəl-Qəsaniyə, 6)
SəltbinAmrəl-AmiriniHəvzətbinƏliən-Nəxəiyəgöndərmişdir. 219
215 həmin mənbə, c. XX, səh. 745 216 həmin mənbə, c. XX, səh. 746 217 həmin mənbə, c. XX, səh. 743 218 həmin mənbə, c. XX, səh. 744 219 həmin mənbə, c. XX, səh. 745. Daha geniş məlumat üçün bax: M. Həmdullahın əl-Vəsaiqüs-siyasiyyə, Təbərinin Tarixi-Təbəri, İbn Əsirin əl-Kamil fit-Tarix, Yəqubinin, Tarixi-Yəqubi, Beyhəqinin, əl-Bidayə və digər mənbələrə. [53]
Ravi kəlməsi “rəva”sözündən əmələ gəlib, lüğətdə “suvermək”, “axtarmaq”, “rəvayətetmək”, “nəql etmək” mənalarındadır. Həmçinin bu söz “anlatmaq”, “bir qaynaqdan xəbər almaq” mənalarında da işlədilir. 220 İstilahi mənada isə hədisi öyrənib əda terminlərinin biri ilə özündən sonrakılara söyləyən (və ya nəql edən) deməkdir. 221
yetirib öyrəndikləri bir sahədir. Çünki ravilər təbəqəsini tanımadan həzrət Peyğəmbərdən (s) gələn hədislərin doğru olub-olmadığını bilmək mümkün deyildir. Buna görə də hədis elmləri içərisində raviləri tapımaq üçün xüsusi bir elm vardır ki, bu elmin də əsas vəzifəsi və predmeti Məsumlardan (ə) nəql olunan hədislərin kimlər tərəfindən nəql edildiyini və hədisi nəql edən şəxsin kimliyini öyrənməkdir. Bu elm “Rical elmi” adlanır və İslam elmləri içərisində çox böyük əhəmiyyət kəsb edir. Hədis alimləri raviləri tanımaq, onların şəxsiyyətlərinə daha yaxından bələd olmaq üçün onları müxtəlif təbəqələrə bölmüşlər. Ravilərin təbəqələrə bölünməsi hədis elmində istilahidir. Müxtəlif təbəqədə yer alan ravilərin doğum və vəfatı, ləqəb, nəsəb, künyə və isimləri, doğulub böyüdükləri yerlər, tələbələri və ustadları, haqlarında deyilən hər hansı bir məsumun sözü və s. tam dəqiqləşdirilir və müsbət məlumatlar əldə edildikdən sonra onların nəql etdikləri hədislər məqbul hesab edilir. Ravilər qrupu hədisşünaslar tərəfindən aşağıdakı təbəqələrə bölünür:
220 Arapca-türcə sözlük, səh. 350 221 İ. Canan, Hədis üsulu, səh. 77 [54]
222 İslam alimləri Məsumlardan (ə) gələn hədisləri gələcək nəsillərə çatdıran təbəqələri tam diqqət mərkəzində tutaraq yuxarıdakı təbəqələrə ayırmışlar. Bu təbəqələr içərisində ən önəmlisi isə şübhəsiz ki, səhabələr və tabeunlar təbəqəsidir. Birinci təbəqəni təşkil edən səhabələr hədis alimləri tərəfindən müxtəlif təbəqələrə ayrılmışlar: a)Səhabələr təbəqəsi Səhabə kəlməsi“söhbət” sözündən əmələ gəlib, lüğətdə “dostu olmaq”, “yoldaşı olmaq”, “səmimi olmaq” mənalarındadır. 223
Hədis elmindəki mənasına gəldikdə isə hədis alimləri ona müxtəlif təriflər vermişlər. Əsrimizin böyük alimlərindən olan Cəfər Sübhani səhabə kəlməsini belə tərif edir: “Peyğəmbəri görən hər bir müsəlmansəhabədir.” 224
Digər alimlər isə səhabəni aşağıdakı kimi tərif etmişlər: “SəhabəPeyğəmbərin(s) məclisində çox olan, ona tabe olan və ondan hədis rəvayət edən kimsədir.” 225
“Səhabə həzrət Peyğəmbərə (s) iman gətirən, onunla qarşılaşıb İslam üzrə ölən kimsədir.” 226 Həmçinin alim tərifin davamında yazır: “bu tərifə Peyğəmbər (s) bir yerdə çox olan da daxildir, az olan da, onunla müharibədə olan da daxildir, olmayan da, ondan hədis rəvayətedən də daxildir, etməyən də, onu bir dəfə görmüş ammaonunla oturmamış da daxildir.” 227
Digər bir alim ət-Təhanəvi isə səhabəyə aşağıdakı tərifi vermişdir: “Səhabə həzrət Peyğəmbərin (s) risalətinə inanaraq onu görən və İslam üzrə ölən kimsəyə deyilir, araya irtidad da girərsə, səhabə sayılmasına mane deyildir. Həzrət Peyğəmbər (s) ölümündən sonra və dəfnindən öncə mömin olaraq görüb mömin olaraq ölən kimsə səhabə sayılmaz. Həmçinin həzrət Peyğəmbərlə (s) kafir olaraq qarşıdığı halda sonradan müsəlman olan kimsə və ya mömin olaraq qarşılaşdığı halda sonradan irtidad edən kimsə səhabə deyildir.” 228
yüksəlməsindən etibarən, onun vəfatına qədər keçən vaxt içərisində müsəlman olaraq onu görə bilən şəxslərə aiddir. Buna görə də səhabəni “müsəlman olaraq həzrət Peyğəmbəri (s) görən və bu imanla yaşayıb dünyadan gedən kimsədir” kimi tərif etmək daha doğru olardı. Bildiyimiz kimi səhabələr haqqında dəyərli əsərlər meydana gətirən alimlər səhabələrin müxtəlif yönlərinə də diqqət yetirmişlər. Məsələn,səhabədən bəhs edən
222
həmin mənbə, səh. 80 223
Arapça-türkcə sözlük, səh. 471 224
Üsulul-Hədis və əhkamuhu, səh. 125 225
Haris Süleyman əd-Dari, Muhadarat fi ülumil-hədis,səh. 167 226
əl-İsabə fi təmyizis-səhabə, müqəddimə fəsli 227
həmin mənbə, müqəddimə fəsli 228
Yeni üsuli hədis, səh. 49, tərc: İ. Canan Yüklə 5,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|