Radyo telev zyon s nema anab L m dali lat n amer ka
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
34 faşizminden etkilenmiştir (Hobsbawm, 1996: 159). 1970’lerdeki son dönem diktatörlükleri dünya konjonktürüne uygun olarak neo-liberalizmin yerleşmesine olanak sağlarken, aynı zamanda dünya tarihinin en kanlı diktatörlükleri arasında yer almaktadırlar. 1930 ve 1970 dönemi diktatörlüklerinin ortak özelliği ekonomik sistemi değiştirmeleridir. Bu nedenle de bu diktatörlükler uzun sürmüştür. 1930 ve 1970 diktatörlükleri arasında olan diğer askeri darbeler ise farklı amaçlara hizmet etmektedir. Askeri rekabetler, uluslararası ilişkiler, ekonomik durum, seçim sonuçları vb. birçok şey Latin Amerika’da askeri darbelere ve daha sonra diktatörlüklere yol açabilmektedir. lk dönem iktidarları arasında Brezilya’da Getulio Vargas ve Arjantin’de Juan Domingo Peron’un yönetimleri önemlidir. Her ikisi de asker kökenli olan liderlerden, Getulio Vargas Brezilya’da 1939’da başkan olmuş, 1945’e kadar olan iktidarının ilk döneminde devleti yeniden tanımlamaya çalışmıştır. ‘Estada Novo’ (Yeni Devlet) adını verdiği reformlar çerçevesinde devleti ve vatandaşla olan ilişkilerini yeniden biçimlendirmeye uğraşmıştır. 1945’te iktidardan uzaklaştıktan sonra 1951’de yeniden iktidara gelmiş ve 1954’te intihar edene kadar başkan kalmıştır. Vargas en iyi şekilde ulusalcı-popülist olarak tanımlanabilir (Hobsbawm, 1996: 161). Diğer yandan Juan Domingo Peron, Arjantin’de bir askeri darbe sonrasında iktidara gelmiş ve iktidarı kesintilere uğrayarak 1976’ya kadar devam etmiştir. Peron’un fikirlerinden yola çıkan Peronist partiler, halen Arjantin politikasının en önemli figürleridir. Juan Domingo Peron, Vargas’dan farklı olarak siyasal çerçevedeki herkesi kuşatan bir politika gütmüş ve en sağdan en sola kadar herkes için umut olurken aynı çevreler için siyasi düşman da olabilmiştir. Bu iki 35 iktidarın ortak noktası ulus kavramına yaptıkları vurgulardır. Her iki iktidar da bir ulus oluşturmaya çalışmıştır. Ulus oluşturma fikri, 20. yüzyıl boyunca Peron ve Vargas’tan etkilenen birçok yönetimde görülecektir. Latin Amerika’nın Meksika’yla birlikte en büyük ve en önemli üç ülkesinin ikisinde yaşanan bu iktidar dönemleri diğer devletleri de etkilemiştir. Bu yönetimlerin temel prensipleri, ekonomide ithal ikamecilik ile korparatizm ve politikada popülizmdir. Amaçları arasında ise ulusalcılık yer almaktadır. thal ikamecilik en basit tanımıyla toplam arz içindeki ithalatta meydana gelen değişmedir (Alpar, 1985: 42). thalat oranı azalıyorsa ithal ikamesi yapılıyor demektir. Yani, toplumda tüketilen ürünler arasında ithal ürünlerin oranının azalmasıdır. Bu azalmaya karşılık, daha önce ithal edilen ürünlerin yerine, yerli ürünler üretilir ve tüketilir. thal ikamesinin yararları ve tabii ki zararları da vardır. thal ikameci bir ekonomi doğal olarak, yabancı ürünlere olan talebi azaltmak zorundadır. Daha sonra ise yabancı ürünleri ikame edecek yerli ürünler üretmek zorunluluğu vardır. thal ikameci ekonominin uzantıları, doğal olarak politika ve kültürel ürünlerde de görülür. thal ikamesi, politik olarak ulusallaşmayı getirir. Kültürel ürünlerde ise, hem ithal ikamesinin sonucu olarak üretimini artırmak zorundadır, hem de politik olarak, ulusallığın sonucunda, kültürel ürünlerin içeriği değişmek zorundadır. Korparatizm, klasik kapitalist ilişkilerin içine devletin de müdahil olmasıyla beraber, işçiler, işverenler ve devletin oluşturduğu üçlü bir yapısı olan ekonomik sistemdir. Kuzey Avrupa ülkelerinde uygulanan ve temelde devletin işçi sınıfının çıkarlarına yaklaştığı uygulamalarından, faşist yönetimlerin uyguladığı 36 ve devletin işveren tarafında bulunarak iççi sınıfının üzerindeki baskıları artırdığı uygulamalara kadar değişik biçimleri vardır. Vargas, Peron ve onların yolundan giden diğer iktidarlar döneminde, ithal ikamecilik ve ulusal kültür yaratma çabaları popülizmle beraber varolmuş ve popülizm iktidarlarını meşrulaştırma aracı olarak kullanılmıştır. Arjantin’de, Juan Peron’un eşi Evita Peron’un kişiliğinde somutlaşan popülizm, halkın geçici ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik bir politikadır. Halkın kısa vadeli istekleri yerine getirilirken, uzun vadede bir değişim düşünülmez. Önemli olan halkın kısa vadede oyalanmasıdır. Latin Amerika’nın 20. yüzyıl tarihindeki en önemli olaylarından biri de Küba devrimidir. 1959’da Küba’da gerilla mücadelesi başarıya ulaşmış ve bugüne kadar devam eden yeni bir iktidar kurulmuştur. Küba’nın varlığı, Latin Amerika’da her zaman bir alternatifin olduğu anlamına gelmektedir. Küba devrimin sonrasında, bu devrimin bütün kıtaya yayılması fikrinde olanlar bir yandan, bu devrimden etkilenen diğer gruplar diğer yandan kendi ülkelerinde gerilla mücadelelerine başlamıştır. 1960’lardan sonraki Latin Amerika tarihi içinde gerilla mücadeleleri önemli bir yer tutar. Bu mücadeleler, özellikle yerli halk üzerinde etkili olurken diğer yandan devletin baskısını artırmasına ve yeni askeri iktidarların oluşmasına da neden olmuştur. Gerilla hareketleri, Latin Amerika’da geleneksel olarak sıkça görülen eşkıyalığın daha örgütlü ve ideolojik hale gelmesi olarak ele alınabilir. Küba devriminden başka Nikaragua’da Sandinistalar da gerilla mücadeleleri sonunda başarıya ulaşmışlar, fakat iktidarı ele geçirmelerine rağmen bu başarı uzun süreli Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|