Radyo telev zyon s nema anab L m dali lat n amer ka

 
 
100 
bulmak  zorunda  kalmıştır.  Marjinal  Sinema  yönetmenleri  ise  alternatif  sinema 
arayışlarını günümüze kadar devam ettirmeye çalışmaktadır. 
 
 
2.4.3-) ARJANT N’DE ÜÇÜNCÜ S NEMA 
 
Arjantin’de “üçüncü sinema” fikri, Fernando Solanas ve Octavio Getino’nun 
1968 tarihli “Üçüncü Sinema Manifestosu” adlı makaleyi yayınlamaları ve manifesto 
filmleri olan Fırınların Saati (La Hora De Los Hornos
13
, Arjantin, 1968) ile ortaya 
çıkmıştır.  Bu  makalede  Solanas  ve  Getino  bir  yandan  sinema  eylemini  yeniden 
tanımlarken,  diğer  yandan  sinema-seyirci  ilişkisini  yeniden  betimlemeye  çalışırlar, 
aynı zamanda militan ve gerilla sinemasının nasıl olması ve yapılması gerektiğini de 
açıklamaya  çalışırlar.  Sinemanın  halkı  harekete  geçirme  gücü  olduğuna  inanırlar. 
Sinema  emperyalizm  ve  sömürgeciliğe  karşı  koymanın  en  önemli  mecralarından 
birisidir.  Sinema  politik  olmalıdır.  Filmlerin  dünyayı  değiştirme  yetisi  vardır 
(Mestman, 2003: 119). 
 
‘Üçüncü  Sinema  Manifestosu’,  ideolojik  olarak  Marksizm’den  yola 
çıkmaktadır.  Arjantin’in,  diğer  Latin  Amerika  ülkelerinin  ve  genel  olarak  bütün 
Üçüncü Dünya ülkelerinin, sömürgeciliği atlatmış olsalar dahi, kültürel ve ekonomik 
olarak  yeni-sömürgeciliğin  etkisi  altında  olduğunu  savunurlar.  Dünya  çapında  bir 
özgürleşme  hareketi  Üçüncü  Dünya’da  şekillenecek,  kültürün  sömürgecilikten 
                                                 
13
 Yüzyıllar boyunca la hora de los hornos (fırınların [yemek ateşlerinin yakılma] saati) ifadesi Latin 
Amerika  tarihçileri  ve  şairleri  tarafından  kullanılmış  ve  son  olarak  Che  Guevara  tarafından  anti-
emperyalist bir çığlık haline getirilmiştir (MacBean, 2006: 171) 

---

 
 
101 
kurtulması Ernesto Che Guevara’nın sembolü olduğu yeni insan sayesinde olacaktır.( 
Solanas, Getino, 1968) 
  
Sömürgecilik ve yeni sömürgeciliğin biçimlendirdiği eski sinema biçimlerinin 
yıkılması ve yeni sinemanın yaratılması, doğrunun her biçimini yakalayan, yaşayan 
gerçekçiliğin  oluşturulması  gereklidir  (Armes,  1987:  99).  Sanatın  mükemmel 
sunumları burjuva kültürü tarafından belirlenmiş olduğundan, bağımlı bir ülkede bu 
sanatı  yapmaya  çalışırsan  kültür,  teknik  ve  başarının  en  temel  unsurları  eksik  kalır 
(Armes, 1987: 99). Devrimci sinemanın temeli belgeseldir. Gerçekçi bakış ilk politik 
adımdır (Armes, 1987: 83).       
 
Üçüncü  sinemacılar  bu  kavramı  kullanırken  siyaset  bilimindeki  Üçüncü 
Dünya ülkeleri kavramından ayrılırlar. Ekonomik ve ideolojik tabanlı Üçüncü Dünya 
ülkeleri  kavramsallaştırmasını  sinemasal  alana  uyarlarken,  Solanas  ve  Getino 
sinemasal biçimleri de göz önünde tutar. Solanas ve Getino’ya göre, “birinci sinema” 
Hollywood  merkezli,  ticari  sinemadır.  Birinci  sinema  bütün  dünyadaki  gösteri 
sinemasını kapsar, Üçüncü Dünya ülkeleri dâhil her tarafta ortaya çıkabilir. “Birinci 
sinema”da  önemli  olan  ürün  değeri  ve  elde  ettiği  ticari  başarıdır.  Seyirci 
memnuniyeti ve ticari başarı en önemli veri kaynağıdır (Solanas, Getino, 1968). 
 
“ kinci  sinema”,  Avrupa  merkezli  auteur  sinemasıdır.  Yabancılaştırmaya 
dayalı ikinci sinema da aynı şekilde Kuzey Amerika’da, Üçüncü Dünya ülkelerinde 
ve her yerde görülebilir. Latin Amerika’daki Cinema Novo hareketi gibi, temsilcileri 

---

 
 
102 
de  vardır.  Solanas  ve  Getino,  Cinema  Novo’yu  da  “ikinci  sinema”nın  içinde  sayar. 
Bu sinema yönetmene bağlı bir sinemadır (Solanas, Getino, 1968). 
 
“Üçüncü  sinema”  ise,  tanımı  gereği  Üçüncü  Dünya  ülkelerinde  ortaya 
çıkacaktır, ama diğerleri gibi Avrupa’da ve Kuzey Amerika’daki yeraltı sinemacıları 
da dâhil olmak üzere birçok yerde temsilcileri bulunabilir. “Üçüncü sinema” politik 
bir  sinemadır.  Amaçları  arasında,  halkı  bilgilendirmek  ve  emperyalizme  karşı 
bilinçlendirmek  vardır.  Bunu  yaparken  ülkedeki  gerçeklerden  hareket  ederler. 
zleyici  ise  aynı  zamanda  filmin  içine  katılır.  Filmde  aralar  verilerek  izleyicinin 
fikirlerini  söylemesi,  film  üzerine  düşünmesi  ve  film  eylemine  katılması  istenir. 
Sonuçta, sinemanın amacı halkın devrimine yardım etmektir. Sinema, halk üzerinde 
en fazla etkili olabilecek sanat dalıdır ve sinemanın bu özelliği toplumun değişimine 
öncülük  etmelidir.  Sinemanın  halkı  hareketlendirmek  gibi  bir  misyonu  olduğundan 
dolayı  halkın  anlaması  gerekmektedir  ve  bunun  içinse  sinema  yalın  olmalıdır. 
“Üçüncü  sinema”nın  ikinci  sinemadan  en  fazla  ayrıldığı  noktalardan  biri  burasıdır, 
sinema herkesin anlayabilmesi için alt metinlerden ve göndermelerden uzak durmalı, 
söyleyeceğini doğrudan söylemelidir. 
“Üçüncü  Dünya’daki  anti-emperyalist  mücadele  ve  emperyalist  ülkelerdeki 
onların  eşdeğerleri  bugün  dünya  devriminin  eksenini  oluşturuyor.  “Üçüncü 
sinema”, bize göre, zamanımızın en büyük bilimsel ve sanatsal manifestosunu 
sağlayan  sinemadır.  Başlangıç  noktasında  özgürleşmiş  kişilikleri  oluşturma 
olanağı  olan  “üçüncü  sinema”,  toplumsal  adalet,  sınıf  farklılığı,  etnisite  ve 
ulusal kimlik peşinde olmalıdır” (Solanas, Getino, 1968). 
 
“Üçüncü sinema” sosyal değişimlerin ve yeni bir kültürün dile getirilmesidir. Genel 
olarak, “üçüncü sinema” gerçekliğin ve tarihin bir tanımını verir. “Üçüncü sinema” 

---

 
 
103 
filmleri Nillson’dan daha Arjantinli ve Birri’nin sosyal taahhütlerine uygun olmalıdır 
(Armes, 1987: 179). Fernando Birri, üçüncü sinemacılar üzerinde en fazla etki yapan 
sinemacıdır.  1960’lardan  önce  belgeseller  çekmeye  başlayan  ve  bir  sinema  okulu 
kıran Fernando Birri, özellikle Arjantin sinemasının şekillenmesinde önemli bir yer 
tutmaktadır.  Yaptığı  filmlerden  çok,  bir  öğretmen  olarak  Latin  Amerikalı  genç 
belgeselciler  üzerinde  etkisi  fazladır  (Armes,  1987:  76).  Santa  Fe’de  bir  sinema 
okulu kurmuş (Elena, Lopes, 2003: 4) ve bu okul bünyesinde filmler çekmiş ve genç 
sinemacıların  yetişmesini  sağlamıştır.  Birri  sinema  anlayışını,  “gerçekle  yüzleşmek 
ve  bunu  bir  kamerayla  belgelemek,  gerçekçi,  eleştirel  ve  halkın  açısından 
azgelişmişliği filme çekmek”, diye tanımlar (Armes, 1987: 80).   
 
Avrupa  ve  ABD  dışından  çıkan  tek  sinema  teorisi  olan  “üçüncü  sinema”, 
Brezilya’nın  toplumsal  bilinçli  Cinema  Novo’su,  Küba  devrimi,  Afrika  nüfusunun 
soykırımı  ve Peronist  sosyalizm gibi  birçok şeyden  etkilenmiştir  (Guneratne, 2003: 
4). Teorik olarak ise Frantz Fanon, Che Guevara, Ho Chi Minh, Amilcar Cabral’ın 
teorileri  önemlidir  (Guneratne,  2003:  4).  Sinemasal  olarak,  “üçüncü  sinemanın” 
erken örnekleri saydıkları Cezayir Savaşı (La Battaglia di Algeri, Gillo Pontecorvo, 
talya, 1966) ve Ben Küba gibi filmler esin kaynakları olmuştur. (Guneratne, 2003: 
15).  
 
Fırınların  Saati
,  “üçüncü  sinemanın”  manifesto  filmidir.  Bu  film  üç 
bölümden  oluşmaktadır.  Filmde,  daha  önceden  Fernando  Birri  gibi  yönetmenlerin 
çektikleri  görüntüler  de  kullanılmaktadır.  Film  daha  çok  eski  görüntülerin  yeni  bir 
kolajı  görünümündedir.  Haber  görüntüleri,  görüşmeler,  belgesel  malzemesi, 

---