Reja: Til leksikasining o‘zgaruvchaligi. Leksika xalq tarixi ko‘zgusi



Yüklə 460,5 Kb.
səhifə11/45
tarix20.04.2023
ölçüsü460,5 Kb.
#106554
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   45
Reja Til leksikasining o‘zgaruvchaligi. Leksika xalq tarixi ko‘

I. Teng bog‘lovchilar. Teng bbog‘lovchilar gap bo‘laklari va ayrim sodda gaplar orasidagi teng munosabatlarni ifodalaydi. Teng bog‘lovchilar grammatik jihatdan teng bo‘lgan gap bo‘laklarini, teng munosabatli sodda gaplami bog‘laydi. Teng bbog‘lovchilar a) uyushiq bo‘laklarni b) qo‘shma gap tarkibidagi sodda gaplarni bog‘lash uchun xizmat qiladi.
Teng bog‘lovchilar quyidagicha:
l. Biriktiruv bbog‘lovchilari: ve, hem-hem.hem, de ki, ve hem de, ne... ne, ne de ki, da // de, hemcinin, hetta, habele. Biriktiruv bog‘ lovchilari murakkab tarkibli gaplaming oddiy bo‘laklari va qismlarini bog‘laydi, gaplar, gap bo‘laklari o‘rtasidagi mantiqiy-grammatik munosabatni ifodalashga xizmat qiladi.
2. Zidlov bbog‘lovchilari: amrno, lekin, biraq, balki, halbuki (-u,-yu), valekin.
3. Ayiruv bog‘lovchilari: ya, yaxud, yaki, yainki, gah..., gah, ba'zan...,ba’zan, xoh...,xoh, dam..., dam, bir..., bir: azu /aju “yoki”: iizum yegil azu qagun yegil “uzum yoki qovun yegin”.
va (-u//-vu//-yu) bog‘lovchisi: eski o‘zb. Dard va gamim ol biru bir; ozarb. sanin xalgin hisabsiz Rum va Rus va Afganistan va Hindiston va Turkistan va Arabistan va Farayistan mamlakatlarini..:,
ham, hamda bog‘lovchisi: boshq. min uqizim, ham yazam; ozarb. uzun ham enli; eski o‘zb. konul berdi soz hamyurutti tilitj;
ta ki/ta// da bog‘lovchisi: qadimgi turk. uc yuz taqi sekiz altmis; kun togus indan da kun batusigaca; turk. bumi alsm da oqusun, beni gordii de salam verdi; o‘zb. kitobni oldi-da ketdi;
basa//baza bog‘lovchisi: olt. bistirj derde mes qaragay cibi baza tit ozup d’at; tuv. xat xadan baza cas caggan “shamol turdi va yomg‘ir yog‘di”; xak. anirj pu sarinda kider tirekter sotter paza tittar tulgapcatxannar “uning bu tomonida qator teraklar o‘sgan va tutlar tebranadi”.

Yüklə 460,5 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   45




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə