Reja: Til leksikasining o‘zgaruvchaligi. Leksika xalq tarixi ko‘zgusi

3. Ayiruv va chegaralov yuklamalari: -gina//-kina//-qina, faqat turli so‘z turkumlari bilan kelib, ularni chegaralab, ajratib ko‘rsatish uchun xizmat qiladi. Eski o‘zb. bugina, birgina, bir sariqqina; boshq. bil kisigina; qoz. om-gana\ Aqbutagana; tat. kecagina, barancigina “kartoshkagina'’, tiksunnan sotjgina; qoz. tek bul balanigana; o"zb. faqat u kelgandagina, faqat bu kishigina, faqatgina; ona o‘z o‘g‘lini sevadi faqat, faqat sevadi-yu ertak aytadi (H.Olimjon).
4. Aniqlov yuklamasi: xuddi, naq o!zi mansub bo‘lgan so‘zning ma’nosini aniqlab ko‘rsatish maqsadida qo‘llanadi: otgan kun kecasi xuddi suyerda katta majlis qilmdi: har basi naq bir savat bolardi kabi. Bu yuklamaning iste, tam ko‘rinishi faqat turk tilida uchraydi: iste bu sirada “ana shu vaqtda”, tam bu sirada “aynan shu paytda” singari.
5. Gumon yuklamasi: -dir barcha so‘z turkumlariga qo‘shilib kela oladi va o‘zi aloqador so‘zga gumon, noaniqlik ma’nosini beradi: boshq. bil kisi kimdir; kim oldugumuzu aqlamissindir; chuv. sin albatta uzindin qalasindi yaratahindir ‘‘sen, albatta, o‘z kelinchagingni sevarsan”, ozak yoklagansindir “uzoq uxlagandirsan” ; o‘zb. Bola uqdim, deganday boshini qimirlatib, qayergadir o‘qday uchdi. (Oybek).
Turkiy tillarda gumon ma’nosi to‘liqsiz fe’lning ekdn, emis shakllari orqali ham hosil qilinadi: turk. bu isi jiddiye almiyor mus-uz; qirg‘. okinet qarizga aqca ber erteken; turkm. omoj neme xiyali baar-ka? o‘zb. yo‘q emis, u ketgan emis kabi.
6. Inkor yuklamasi: na, tiigiil gapdan anglashilgan voqea-hodisaning amalga oshmasligini bildiradi. Masalan, ozarb. bu indi mumkun degil; no‘g‘. bu ayvon tiivil (bu hayvon emas); tat. is tan kocli narsa tabu momkin tiigil, turk. yazajak degil “uyozmaydi”; ben, degil giinde, haftada elli lira kazanamiyordum “men kunda emas, haftada 50 lira topa olmas edim”; o‘zb. buyerda na tom, na deraza bor; uning esiga na sevgi, na istirohat keldi va boshqalar.