S ь azərbaycan miLLİ elmlər akademiYASI YER elmləRİ BÖLMƏSİ
Yüklə 1,01 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s. 37. 2 Yenə orada. 3 Yenə orada, s. 168. 4 Y enə orada, s. 73.
- Naxçıvan sancağının müfossəl dəftəri, s. 27. 2 Древнетюркский - русский словарь. M., 1969. 3 Баранов X.K.
- Баранов X.K Арабско-русский словарь, с. 342. 6 İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s. 38.
- DƏRƏKƏND
- DƏRƏŞAM
- DƏSTƏ
- DİBİ
- Puqiryev D.D. Göstərilən əsəri, s. 16. 57 DİBKƏND
- Puqiryev D.O Göstorilən əsəri, s. 145. 2 Yetıo orada, s. 85. 3 İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s. 146.
- Грантовский Э.
54 in Şərur r-nunda) kənd adı.1 Digər adı Məlikkənddir (yenə orada). Bu məlumatdan aydın olur ki, Daşarx yerin adı, Məlikkənd isə həmin yerdə yaranmış məntəqədir. • DAŞARX - Naxçıvan əyalətinin Şərur nahiyəsində kənd adı.2 "Digər adı Əmətli" (yenə orada). Daşarx yerin adı, Əmətli isə orada məskun laşmış nəsil, ya da tayfa adıdır. DAŞARX - Şərur r-nunda, Bakıdan 596 km məsafədə dəmiryol stan siyası əsasında yaranmış qəsəbə adı. DAŞBAŞI - Ordubad r-nun Çənnəb kəndinin şimal-qərbində dağ (hünd. 1707 m) adı. Zirvəsi (başı) daş (qaya) olan dağ mənasındadır. DAŞDUZ - Naxçıvan şəhər inzibati ərazi vahidi. DAŞQAYA - Naxçıvan əyalətinin Şərur nahiyəsində yaylaq adı.3 DAŞBURUN - Sədərək kəndindən şimalda dağ (hünd. 1240 m.) adı. "Dağın düzənə girmiş burun formalı qurtaracağı" mənasındadır. Bey ləqan r-nunda Daşburun dağ adı ilə mənaca eynidir. DAŞQIŞLAQ - İrəvan əyalətinin Şərur nahiyəsində kənd adı.4 Daş lıq yerdə qışlaq mənasındadır. DAŞQALA - Babək r-nunda təbii mərz adı. Daş (qaya) üzərində ti kilmiş qala mənasındadır. DAŞQALA - Sirab kəndi ərazisində karst mağarasından axan yeraltı çaydır.
DEKİN - Naxçıvan əyalətinin Məvaziyi Xatun nahiyəsində kənd adı.5 Türk dillərində teqin "şahzadə" sözündəndir. Ağdaş r-nunda Qa- radeyin kənd adı ilə mənşəcə eynidir. DENDABAD - Mənbədə Naxçıvan əyalətinin Qışlağat nahiyəsində kənd adı.6 Digər adı Dendivar.7 *
DƏVƏBOYNU - Ordubad r-nunda dağ adı. DƏVƏBOYNU - Ordubad r-nunda Nürgüt kəndinin şimal- şərqində dağ adı.
DƏVƏÖLƏN - Şərur r-nunda Gümüşlü kəndinin şimalında xaraba kənd.
İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s. 37. 2 Yenə orada. 3 Yenə orada, s. 168. 4 Y enə orada, s. 73. 5 Y enə orada. 6 Naxçıvan sancağının m üfəssəl dəftəri, s. 27. 7 Yenə orada, s. 57. 55 DƏDYAN - Naxçıvan sancağının Sair-Məvazi nahiyəsində məzrə.1 DƏLİKDAŞ - Ordubad r-nunda Urmis kəndinin cənub-qərbində dağ adı. DƏMİ - Culfa r-nunda yer adı. Dəmyə - yer deməkdir. DƏMLƏRDAĞI - Şərur r-nunda dağ adı. Qədim türk dillərində dam, şam, qala, qala divarı2 sözündəndir. DƏM İRLİ BULAQ - Əlincə çayının yuxarı axınında bulaq. DƏMİRDAĞ - Culfa r-nunda Nəhəcir kəndinin şimalında təbii mərz. DƏMİRLİDAĞ - Ordubad r-nunda Nürgüt kəndinin şimal-şərqində Zəngəzur silsiləsinin zirvəsi(yüksəkliyi 3364 m). DƏMİRLİSU -Culfa r-nunda Ərəfsə kəndinin şərqində çay. DƏMİRÇİ - Şərur r-nunda kənd adı. DƏR - Ordubad r-nunda kənd adı. Ərəb dilində deyr "kilsə", "monas tır"3 sözünün təhrif formasıdır. DƏR-ABBAS GƏDİYİ - Naxçıvan əyalətinin Dərə-Şahbuz nahiyə sində yaylaq adı.4 Toponim ərəb dilində deyr "kilsə", "monastır" sözündən5 və "Abbas gədiyi" adından ibarətdir. "Kilsə yerləşən Ab bas gədiyi" mənasındadır. DƏRVİŞLƏR - Şərur r-nunda kənd adı. "Qazıxan kəndinin yaxın lığında yerləşir"6. Sofəvilər dövləti vaxtında təkyələrdə və zaviyə- lərdə məskunlaşmış dərvişlərə müəyyən torpaq sahələri bağışlanırdı. Kənd dərvişlərə məxsus ərazidə yaranmışdır. DƏRVİŞLƏR - Şərur r-nunda Dərvişlər kəndinin şimalında xaraba kənd adı (bax: Dərvişlər - Şərur r-nu). DƏRƏBƏY - İrəvan əyalətinin Sədərək nahiyəsində kənd adı.7 Mənbədə kəndin Dünbili tayfasının məskunlaşması nəticəsində ya randığı qeyd olunmuşdur.* DƏRƏKƏND - Şərur r-nunda kənd adı. DƏRƏ NÜRGÜT - Naxçıvan əyalətinin Dərə Kürqüm nahiyəsində kənd adı.9 Azərbaycan dilində Dərə və Nürgüt toponimindən ibarətdir. Bax: Nürgüt.
g
9
56 DƏRƏKƏND - Şərur r-nunda kənd adı DƏRƏŞAM - Babək r-nunda kənd adı. Qədim yaşayış məntəqəsi kimi məlumdur. Azərbaycan dilində dərə və şam (əsli sami mənşəli ak- kadca şam "qamış", "qamışlıq" sözlərindən ibarətdir.1
siyasının adı. Bax: Dərəşam k. DƏRƏŞAM MİNERAL BULAQLARI - Culfa r-nunda Dərəşam dəmiryol stansiyası yaxınlığında bulaqların adı. DƏRƏ ŞAHBUZ - Orta əsrlərdə Naxçıvan əyalətinin nahiyələrin dən birinin adı. Dərə-Şahbuz yaşayış məntəqəsinin adı ilə adlanmış dır. Bax: Şahbuz.
kənd adı.* 2 İran dillərində dər - "keçid" və türk dillərində marak - "gözətçi məntəqəsi"1 sözlərindəndir. DƏSTƏ - Ordubad r-nunda kənd adı. Vənənd çayının kənarında yer ləşir. Qədim farsca dasta "kənd", "mülk", "malikanə" sözündəndir. Müasir farsca dəstə -" tə rə f', "yer" mənasındadır.
nahiyəsində Dəstək kimi qeyd olunmuşdur.4 DƏSTƏBAŞI - Ordubad r-nunda Dəstə kəndinin şimalında dağ adı. DƏSTƏ MİNERAL BULAQLARI - Ordubad r-nunda Dostə kən dindən 2 km qərbdə, Arazın sol sahilində iki qrup bulaq adı. DƏHNƏ - Sədərək r-nunda Sədərək kəndinin cənub-qərbində dağ (hünd. 1152 m) adı. Fars dilində dəhnə - "ağız", "keçid", "başlanğıc" sözündəndir. Dağlardan axıb gələn çayın düzənə, ovalığa çıxan yeri dəhnə adlanır.
nin hərəkəti ilə əlaqədar olaraq Şərqi Türkiyənin Diyadin mahalın dan6 gələn ailələrin verdiyi addır.
yeri) adı.7 Həsnnov A. Dərəşam toponimi haqqında. ADU-nun "Himi osorləri", Dil və ədəbiyyat ser., 1976, № 4 , s. 60-67. 2 İrəvan əyalətinin icmal dəlləri, s. 149. 1 Radlov V. V. Göstərilən lüğəti, IV, 2, s. 2025. 4
Персидско-русский словарь. M , 1960, с. 217. 5 İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s. 147. 6 Yenə orada, səh. 39. 7 Puqiryev D.D. Göstərilən əsəri, s. 16. 57
DİBƏKLİ - Culfa r-nunda Köynük kəndinin şimal-şərqində dağ adı. XIX əsrdə İrəvan quberniyasının Eçmiadzin qəzasında bir kənd Di- bəkli adlanırdı. Ehtimal ki, oradakı əhalinin hərəkəti ilə gətirilmə addır. Kor Cəlallı tayfasının Dibənli nəslinin adını əks etdirir. DİDABAD - Naxçıvan əyalətinin Qışlağat nahiyəsində kənd adı.2 Qədim fars dilində dida - "qüvvətləndirilmiş şəhər", "qala divarı"3 və farsca abad "kənd", "yaşayış məntəqəsi" sözlərindən ibarətdir. XIX əsrdə İrəvan quberniyasının Şərur-Dərələyəz qəzasında Did- vəng adlı kəndi vardı.4
din adı Diduvar kimi yazılmışdır.5 XVIII əsrdə İrəvan əyalətinin Sisyan nahiyəsində də bir kənd Didvar adlanırdı. Qədim fars dilində dida - "qala" və var - "yer" sözlərindən ibarətdir. DİZƏ - Ordubad r-nunda kənd adı. Naxçıvan əyalətinin Azadciran əyalətinin nahiyəsində kənd kimi qeyd olunmuşdur.6 Keçmiş tam adı Düylüm Dizə olmuş, lakin sonralar danışıqda "Düylün" sözü düşmüşdür. Düylün Dizə kəndinin əsl adı isə Dizə-Mirhəsən olmuş dur.7 Çünki Düylün-Dizə kəndin Düylün çayının kənarında yerləşdiy ini bildirir. İran dillərində dizə - "qala", "kənd", "istehkam" mənala- rındadır. Qədim fars dilində dida (Dəvəçi r-nunda Didəvar, Qazax r- nunda Didvandidə və ban - "gözətçi" sözlərindən) toponimlərində qalır, müasir fars dilində "qala" sözünün formasıdır.8 9 "Dizə" sözü qədim İran dillerindəki dida sözünün d-z fonetik keçidi sahəsində məhz Azərbaycan dilində tələffüz formasıdır. Naxçıvan MR-in ərazi sində bir sıra kənd adlarında əksini tapmış dizə sözü əsas etibarilə "kənd", "məntəqə" mənasındadır." Puqiryev D.O Göstorilən əsəri, s. 145. 2 Yetıo orada, s. 85. 3 İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s. 146. 4 Yetıo orada. 5 Yetıo orada. 6 Yenə orada, s. 179. 7 Azərbaycan Mərkəzi Dövlət Tarix Arxivi, f. 12, siy. I I, vər. 47. g
Раняя история иранских племен Персидской Алии. М., 1970, с. 184. 9 Савина В.И. Словарь географических терминов и других слов, формирующих топонимы Ирана. М., 1971, с. 66. Yüklə 1,01 Mb. Dostları ilə paylaş:
|