S ь azərbaycan miLLİ elmlər akademiYASI YER elmləRİ BÖLMƏSİ
Yüklə 1,01 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- QABAQYAL
- QABILLI
- Radlov V. V. Göstərilən əsəri, 11,1, s. 747. İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s. 143. 3 Radlov V. V.
- Göstərilən lüğəti, II с, I h., s. 551. 6 Şopen İ. Göstərilən əsəri. 1 Гейбуллаев Г. А.
- QAZANÇI
- QAZİYİ-CAHAN
- QAİBQULU QARXIN QIŞLAĞI
- QALA
- Гейбуллаев ГА Словарь географических терминов Азербайджана. Ичвеаия АН Атерб ССР, серия истории, философии и права, 1973, № 2, с. 121-122
- İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s. 37 5 Yenə orada, s. 37. ° Yenə orada, s, 139. 7 Yenə orada, s. 19.
- QALACIQ
- QANDAQ
- QANLIGÖL
- QAPI QABAĞI
- İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s. 186. 2 Naxçıvan sancağının m üfəssəl dəftəri, s. 30. 3 Qeybullayev Q.
- 5 Naxçıvan sancağının m üfəssəl dəftəri, s. 165.
- İrəvan əyalatiııin icmal dəftəri, s. 144. 2 Cəmşidin’ Ş.
- Юзбашов P. О некоторых чертах топонимики Азербайджана. И т е с т я АН Азербай джанской ССР. Серия наука о Земле, 1968. № 3, № 1, с. 135.
- Экономический быт гос. крестьян Клизаветпольского уезда Ьлизавегполь- ской губернии, с. 11 7 İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s. 141.
7 8 lardan ibarət dağ qarıncı"’ və fars dilində zar - "yer" (gülzar, laləzar, çəmənzar və s. sözlərdə olduğu kimi) sözlərindən ibarətdir.
adı.*
2 Türk dillərində kora - "qışlaqda mal-qara üçün tövlələr"3 və düz (düzən yer) sözlərindən ibarətdir. Toponim Düzən yerdə kora (mal dar elin qışda mal-qara salmaq üçün tövlələri) mənasındadır. Füzuli r-nunda Qoradiz "Horadiz" toponimi ile eynidir. KÜRƏKÜS YER - Naxçıvan əyalətinin Əlincə nahiyəsində kənd adı.4 Türk dillərində kora - "qışlaqda mal-qara üçün tövlələr", küz - "payız otlağı"5 və yer sözlərindən ibarətdir.
mənşəli çullu etnonimindən ibarətdir. XIX əsrdə qurd Kəngərlərin tayfalarından birinin adı idi.6 Adın ikinci hissəsi isə qədim türk mən şəli çul tayfasının adını əks etdirir.7 QABAQYAL - Şərur r-nunda Mahmudkənd kəndinin şimal-şərqində dağ adı. Qabaq-mövqe (ön yal) bildirir. QABAQLIÇAY - Şərur r-nunda Arpaçayın sol qolunun adı. Həm də Axuraçay adlanır. QABAQLISU - Culfa r-nunda çay adı. QABAQTƏPƏ - Şahbuz r-nunda, Qızıl Qışlaq kəndinin cənub- şərqində dağ adı. QABAQDAĞ - Şərur r-nunda Danzik kəndinin qərbində dağ adı (hünd. 1718 m). QABILLI - Kəngərli r-nunda kənd adı. Qabullu tayfasının adı ilə adlanmışdır. QARABÜRC - Şərur r-nunda kənd adı. QARĞALIQ - Naxçıvan şəhər inzibati ərazi vahidi. QAVAXLIDAĞ - Culfa r-nunda dağ adı. Ehtimal ki, dağ orada bitən qovaq ağacının adı ilə əlaqədar belə adlanmışdır. QAVAXSU - Culfa r-nunda çay adı. Radlov V. V. Göstərilən əsəri, 11,1, s. 747. İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s. 143. 3 Radlov V. V. Gösterilən lüğəti, II, 1, s. 55 I. 4 İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s. 139. 5 Radlov V.V. Göstərilən lüğəti, II с, I h., s. 551. 6 Şopen İ. Göstərilən əsəri. 1 Гейбуллаев Г. А. К этногенезу азербайджанцев, т. I. Баку, 1991. 7 9
QAZANYAYLA - Babək r-nunda Yuxarı Buzqov kəndinin şimal- şərqində yayla adı. Yayla Qazan xanın ("Kitabi-Dədə Qorqud") adı ilə adlanmışdır. Bulağın adındakı "qazan" (çökək) sözü bulağın qazan (qab) formalı olduğunu da bildirə bilər. QAZANGÖLDAG - Ordubad r-nunda Nəsirvaz kəndinin şimal- şərqində dağ adı. Zəngəzur silsiləsinin suayrıcındadır (3814 m). Dağ Qazan xanın adı ilə adlanmışdır.
mahalında Qazançı kənd adı2 ilə mənşəcə eynidir. Qədim türk mən şəli bulqarların Kazan tayfasının3 məskunlaşması nəticəsində yaran mışdır.
QAZANÇI - Culfa r-nunda Əlincə çayının "Daşarası" adlı dar dərə sində bir neçə bulaq adı. QAZANÇILAR - İrəvan əyalətini Karbi nahiyəsində (indi Naxçıvan MR-in Şorur r-nunda) kənd adı.4 İndiki adı Ycngicədir. Bax: Ycngicə. QAZİYİ-CAHAN - Naxçıvan şəhəri məhəllələrindən birinin adı.5 Mənbədə məhəllənin həm də Xacə Mirixli adlandığı qeyl olunmuş dur (yenə orada).
Şorur r-nunda) kənd adı. Qazıxan şəxs adıdır. QAİBQULU QARXIN QIŞLAĞI - İrəvan əyalətinin Şərur nahiyə sində kənd adı.6 Qarxın Naxçıvan MR ərazisində qədim türk mənşəli Qarxın tayfasının adını əks etdirən bir neçə kəndin adıdır. Bax: "Aşağı Qarxın". Bu kəndlər mülkədarlara mənsub mülklər və əhalisi orta əsrlərdə maldarlıqla məşğul olduğuna görə mülkədarların adı ilə adlanırdı. Kəndin adı Qaibqulu adlı şəxsə (mülkədara) mənsub "qar- xınların qışlaq yeri" mənasındadır. Bax: həm də Qaxıcan Qarxın qış lağı.
QALA - Ordubad r-nunda Biləv kəndinin qərbində dağ adı. QALA - Naxçıvan şəhərinin məhəllələrindən birinin adı.7 Şəhərin qədim qala hissəsinin adını əks etdirir. İrəvan əyalətinin icmal dəfləri, s. 139. 2 Şopen İ. Göstərilən əsəri. 3 Гейбуллаев ГА Словарь географических терминов Азербайджана. Ичвеаия АН Атерб ССР, серия истории, философии и права, 1973, № 2, с. 121-122 4 ■ İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s. 37 5 Yenə orada, s. 37. ° Yenə orada, s, 139. 7 Yenə orada, s. 19. 8 0 QALACIQ - Naxçıvan qəzasının Şərur nahiyəsində kənd adı.1 QALACIQ - Ordubad r-nun Nəsirvaz kəndinin şərqində dağ adı. QALACIQ - Şərur r-nunda Qarabağlar kəndinin şimal-şərqində 30 hektarlıq qədim qala xarabalığının adı. QALACIQ - Naxçıvan əyalətinin Qışlağat nahiyəsində kənd adı.* 2
QAMIRQALA - Ordubad r-nunda Çənənəb kəndinin cənub-qərbin də təbii mərz adı. QAMIRQALA - Ordubad r-nunda Çənənəb kəndinin cənub-qərbin də qala adı. Eradan əvvəl VIII əsrdə şimaldan Cənubi Qafqaza gəl miş qedim türk mənşəli Qamar (Qəmər, Kəmər) tayfasının3 adını əks etdirir.
QANDAQ - Şərur r-nunda dağ adı. Ehtimal ki, Səlcuq oğuzlarının Qandal (xandal) tayfasının adını əks etdirir. QANLIQUZEY - Babək r-nunda Sirab kəndinin şərqində dağ adı. Dağ oradakı quzey (şimal) yamac adı ilə adlanmışdır. Oronimdəki "qanlı" sözü yerində bədbəxt hadisənin baş verdiyini bildirir.
dağın yamacında göl adı. QAPI DAŞQARA - Şahbuz r-nunda dağ belinin adı. Dağın adı türk dillərində qapı - "keçid" vo Daşqara ("qara rəngli qaya" mənasında) sözlərindən ibarətdir.
- "keçid" və "qabağı" sözlərindən ibarətdir. QAPIÇIQ - Ordubad r-nunda Nəsirvaz kəndinin şərqində, Zəngəzur silsiləsinin suayrıcında dağ adı. Digər adı Gəmiqaya (3906 m). Dağın adı qədim türk dillərində qapı "keçid", "aşırım" sözlərindən ibarətdir. Bax: Gəmiqaya. QARAAĞAC - Naxçıvan əyalətinin Qışlağat nahiyəsində kənd adı.4 Kənd oradakı qarağac ağacının adı ilə adlanmışdır. "Kəndin əhalisi Salman camaatındandır".5 6
məlumata görə kəndin hakimi Hümmət bəyin atası əvvəlcə Qara bağda yaşamış, sonra xanla mübahisə etmiş və ona görə də rəiyyəti
4 • İrəvan əyalətinin icmal dəftəri, s. 145. 5 Naxçıvan sancağının m üfəssəl dəftəri, s. 165. 81 ilə buraya köçərək "Qarababa" adlı yerdə kəndin əsasını qoymuşdur. Bu toponim Zəngilan r-nunda da vardır. QARABAĞLAR - Kəngərli r-nunda kənd adı. Orta əsrlərdə adı Qa rabağ. Bu kəndin adı ilə Naxçıvan əyalətinin bir nahiyəsi Qarabağ adlanırdı.' Orta əsrlərdə iri yaşayış məntəqəsi idi. Azərbaycanın Qa rabağ bölgəsinin adı ilə mənşəcə eynidir. Qarabağ adının guya "şi- mal-qərb bağı",2 "sıx, qalın, çoxlu bağ"3 və b. mənalarda olması fikir ləri inandırıcı deyil. Ona görə ki, Qarabağ qədim türk mənşəli peçe neqlərin Qarabağ tayfasının adını əks etdirir. X əsr müəllifi Konstan tin Baqryanorod Cənub-şərqi Avropa çöllərində yaşayan peçeneqlə rin bir tayfasının Qarabay adlandığını yazmışdır.4 Türkoloqlar müəyyən etmişlər ki, qədim peçeneqlərin dilindəki "y" səsi başqa türk dillərində "q" səsini əvəz edirdi.5 Ona görə də Qarabay etnonimi "Qarabağ" kimi oxunmalıdır. Yuxarıda "Biçənək" toponimi ilə əlaqədar peçeneqlərin və Kəngərlərin Azərbaycan ərazisinə gəlib məskunlaşması məsələsi nəzərdən keçirildikdə qeyd edildi ki, peçeneqlər buraya iki vaxtda gəlmişlər: birinci, eranın əvvəllərində, ikinci X1I-X111 əsrlərdə. Qa rabağ tayfasının məhz hansı vaxtda gəldiyi hələlik aydınlaşdırılma mışdır.
Göyçay və Xanlar r-nlarında iki kəndin Qarabağlar adlanması da Qarabağ sözünün tayfa adı olduğunu göstərir. Qarabağlar Naxçı vanda yaşayan Kəngərlərin bir tirəsinin adıdır/’ Gəncə qəzasında maldar həyat keçirən bir el Qarabağlar adlanırdı.7 QARABAĞL1ÇAY - Şərur r-nunda Axura kəndinin cənubundan axan çay adı. Kəngərlərin Qarabağ tayfasına mənsub ailələrin adı ilə bağlıdır. Bax: Qarabağlar.
Yüklə 1,01 Mb. Dostları ilə paylaş:
|