S ь azərbaycan miLLİ elmlər akademiYASI YER elmləRİ BÖLMƏSİ

7 0

XƏLFƏLİ  -  Naxçıvan  əyalətinin  Qışlağat  nahiyəsində  kənd  adı.1 

Şahsevənlerin  400  alaçıqdan  ibarət  Sərxanlı  tayfasının  Xəlfəli  tirəsi­

nin adını əks etdirir.

XƏLİLLİ - Babək r-nunda kənd adı.  Kənd etnonimdir.

XƏLİLİ - Naxçıvan əyalətinin Azadciran nahiyəsində kənd adı.*

 2 

XƏLİLXARABASI  -  Naxçıvan  əyalətinin  Naxçıvan  nahiyəsində 

məzrə adı.3

XƏLİFƏ - Naxçıvan əyalətinin Qışlağat nahiyəsində kənd adı.4 

XƏLİFKƏND  -  İrəvan  əyalətinin Karbi  nahiyəsində (indi  Naxçıvan 

MR-in Şərur r-nunda) kənd adı.5

XƏLİFƏDÜZƏN  -  Naxçıvan  əyalətinin  Naxçıvan  nahiyəsində  (san­

cağında) kənd adı.6 "Hacıabad kəndi yaxınlığında yerləşir" (yenə orada). 

XƏLİCƏ  -  İrəvan  əyalətinin  Karbi  nahiyəsində (indi Naxçıvan  MR- 

in Şərur r-nunda) kənd adı.7 

XƏTAİ -  Şərur r-nunda  kənd adı.

XINCAB  -  Kəngərli  r-nunda  kənd  adı.  Mənbədə  Naxçıvan  əyaləti­

nin Qarabağ nahiyəsində  Xincab adı kimi qeyd olunur.8 

XIZIR - Naxçıvan əyalətinin Əlinco nahiyəsində məzrə adı.‘; 

XIZIRXANA -  Naxçıvan  əyalətinin  Mülki-Arslan  nahiyəsində  məz­

rə adı.10

XINZİRƏK - Naxçıvan əyalətinin Dəro-Şahbuz nahiyəsində kənd adı.11 

XOK - Kəngərli r-nunda kənd adı. Naxçıvan əyalətinin Qarabağ nahiyə­

sində  kənd  adı.12  "Əhmədağa dizəsi"  adı  ilə  tanınır (yenə orada).  Digər 

Xok adlı  kənd  İrəvan  əyalətinin  Maku nahiyəsində vardı.13  İ.Şopcnin  bu

İrəvan əyalətinin  icmal dəftəri,  s.  145.

2  Naxçıvan  sancağının  m üfəssəl  dəftəri,  s.  31.

3  İrəvan  əyalətinin  icmal dəftəri,  s.  138.

4

Naxçıvan  sancağının  m üfəssəl  dəfləri,  s.  30.

5  Yenə orada, s.  38

6  Yenə orada, s.  138.

7  Yenə  orada, s.  38.

g

Yenə orada, s.  144  .

9

Yenə orada,  182.

10  Yenə orada,  166.

11  Yenə orada.

P  ■

"  İrəvan  əyalətinin  icmal dəftəri,  s.  166.

13

'  Yenə orada, s.  41.

71

kəndin  adını  fars  dilində  xuk -   "donuz"  sözü  ilə  izah  etməsi,1 inandırıcı 

deyil.

XOK - Kəngərli  r-nunda Böyükdüz kəndinin şərqində dağ (1060 m). 

XORNİ - Naxçıvan əyalətinin Dərə-Şahbuz nahiyəsində kənd adı.2 

XORXAT - Ordubad r-nda Kilit kəndindən şimalda dağ adı. 

XOŞKEŞİN  -  Culfa  r-nunda  kənd  adı.  Mənbədə  kəndin  həm  də  Fi- 

rəng Göy adlandığı qeyd olunur.’

XOŞKEŞİN ÇAYI - Culfa r-nunda Əlincəçayın sol qolunun (uz. 16 km) adı. 

XOŞKEŞİN  - Culfa r-nunda dağ suayrıcının adı.

XOCAMVERDİ  -  Naxçıvan  əyalətinin  Qışlağat  nahiyəsində  məzrə 

adı.4  "Nehrəm kəndinin  tərəfindədir"  (yenə orada).

XOŞLUQIŞLAĞI - Naxçıvan əyalətinin Qarabağ nahiyəsində kənd adı.5 

XOŞLUDAĞ  -  Ordubad  r-nunda  dağ  adı.  Qədim  türk  dillərində  xoş 

"kəcəbə yeri”, "maldar elin yaylaq yerində düşərgə yeri" sözündəndir. 

XUNUT -  Şərur r-nunda  Künnüt kəndinin  şimalında dağ adı.  Eramızın 

əvvəllərində  şimaldan  gəlib  məskunlaşmış  hun  etnonimi  ilə  bağlıdır. 

Qədim  hun  etnoniminin  əsl  forması  məhz  Xun  olmuşdur."  Erkən  orta 

əsrlərdə Albaniyada,  indiki  Tovuz r-nun ərazisində,  Kürün  sol  sahilin­

də Xunan  qalasının  adı  (V  əsrdən  məlumdur),  Gürcüstanda  keçən  əsr­

də  əhalisi  azərbaycanlılardan  ibarət  Xunevi,  Xundisubani,7  Gədəbəy 

r-nunda  Xunus  (Novo  Spaskoe)  adları  ilə  mənşəcə  eynidir.  Dağın  adı 

Xun  etnonimindən  və  qədim  türk  dillərində  cəm  bildirən  -  ut  şəkilçi­

sindən  ibarətdir.  Həmin  dağın  adı  təhrif olunmuş  şəkildə  Künnüt kən­

dinin adında əksini tapmışdır.  Bax: Künnüt.

XURS  - Ordubad  r-nunda  kənd adı.  Qədim  türk  mənşəli  Qorus tayfa­

sının  adını  əks  etdirir.  Dağıstanın  Axtı  rayonundakı  Quruş  kəndinin 

adı  da  türk  mənşəli  Qorus  etnonimindəndir.  Ermənistanda  Sisyan 

r-nunda Gorus və Qarabağda Xoruzlu toponimləri ilə mənşəcə eynidir. 

XOŞLUYER -  Naxçıvan  əyalətinin Qarabağ nahiyəsində qışlaq  adı.8 

Bu toponim  "Xoşlu yer",  "xoşa gələn yer",  "gözəl yer" mənasındadır.

Şopen

  /.  Göstərilən  osan.  s.  330.

2  .

İrəvan  əyalətinin  icmal  dəftəri,  s.  166. 

Yenə orada, s.  1.39.

4

Y enə orada, s.  145.

5  Naxçvan sancağının  m üfəssəl  dəftəri,  s.  29.

6 

Qumilynv L.N.

  Xuntu.  M.,  I960, s. 48.

7 

Paqityev D.O.

  Göstərilən  əsəri.

8 •

İrəvan  əyalətinin  icmal  dəftəri,  145.

---

7 2

XUZMƏRƏK  -  1590-cı  ildə  Naxçıvan  şeherinin  məhəllələrindən 

birinin  adı.'  Qədim  türk  dillərində  küz  -   "dağın  gündüşən  tərəfi", 

"payız  otlağı",  "qoyunların payızda olarıldığı  yer"  və  mərək -   "nəza­

rət məntəqəsi"*

 2 sözlərindən  ibarətdir,

İBADULLA -  Şərur r-nunda kənd adı.  Kəndin əsasını qoymuş şəxsin 

adındandır.

İQAN-KİT - Ordubad r-nunda çay adı.

İKİNCİ  QARAXANBƏYLİ  -  Naxçıvan  əyalətinin  Naxçıvan  şəhə­

rinin yaxınlığında kənd (dizə  ) adı.3

İK İNCİ  DƏRƏŞAM  -  Babək  r-nunda  İkinci  dünya  müharibəsindən 

sonrakı  illərdə yaranmış qəsəbənin adı.  Bax:  Dərəşam.

İLANDAĞ  -  Culfa  r-nunda  dağ  adı.  Mütləq  yüksəkliyi  2412  m.-dir. 

Kəlbəcər r-nunda İlandağ,  Şamxor r-nunda İlancadağ adları ilə mənaca 

eynidir.

İLƏXBAŞI -  Şahbuz r-nunda  dağ suayrıcının  adı.

İLƏ Çİ - Naxçıvan əyalətinin  Azadciran nahiyəsində kənd adı.4 

İMAMQULU  QIŞLAĞ I  -  Naxçıvan  əyalətinin  Şərur  nahiyəsində 

qışlaq adı.  İmamqulu şəxs adındandır.

İMAMQULUÇAY  -  Şahbuz  r-nunda  Keç i 1 i  kəndinin  cənubundan 

axan çay adı.

İM ƏŞCƏ  - Naxçıvan əyalətinin Qışlağat nahiyəsində kənd adı.5 

ISAXAN  -  İrəvan  əyalətinin  Sədərək  nahiyəsində  kənd  adı.6  Mən­

bədə  kəndin  Dünbili  tayfasının  məskunlaşması  nəticəsində yarandığı 

qeyd olunmuşdur.7

İSACAN - Naxçıvan əyalətinin  Şərur nahiyəsində kənd adı.R

1  İrəvan  əyalətinin  icmal  dəftəri,  s.  19.

2 

Raıllov  V. V.

  Göstərilən  lüğəti,  IV,  2.  s.  2025. 

Naxçıvan  sancağının  m üfəssəl  dəftəri,  s.  49.

4

Yenə orada,  s.  168.

5  Yenə orada,  s.  145.

6  Yenə orada,  s.  324.

7  İrəvan  əyalətinin  icmal  dəftəri,  s.  20.

g

Yenə orada, s.  140.

7 3

İSLAM  KEÇİDİ  -  1728-ci  ildə  Naxçıvan  əyalətinin  Sair-Məvazi 

nahiyəsində kənd adı.1 İslam şəxs adındandır.

İSLAMİ - Naxçıvan əyalətinin Qışlağat nahiyəsində kənd adı.2 

İSHAQLI  YÜZBAŞI  QIŞLAĞI  -  Naxçıvan  əyalətinin  Şərur  nahiy­

əsində qışlaq adı.3 İshaq şəxs (mülkədar) adındandır.

İSFƏNDİYAR  ZAVİYASI  -  Naxçıvan  əyalətinin  Mülki-Arslan  na­

hiyəsində zaviya adı.4

İTQIRAN  -  Şərur  r-nunda  Malxan  dağında  xaraba  kənd  adı.  XIX 

əsrdə  İrəvan  quberniyasının  Dorələyəz  qəzasındakı  İtqıran  kənd  adı 

ilə  eyni  mənşəlidir.  Qıpçaqların  Ete  tayfasının adından5 və  türk dillə­

rində  kuran,  kuren  -   "hərbi  düşərgə",  "maldar  elin  müvəqqəti  daya­

nacaq yeri"  sözündən  ibarətdir.

HUŞTƏRƏNGƏ - Ordubad şəhərində bir məhəllənin adı.6 

KABUDLAR  -  Naxçıvan  əyalətinin  Əlincə  nahiyəsində  kənd  adı.7 

Mənası məlum deyil.

KAHAÇAY  -  Babək  r-nunda  Nəcəfqulu-Dizə  kəndinin  şimalından 

axan çayın (uzunluğu 21  km) adı.

KAZIMBULAQ  -  Şahbuz r-nunda  Nurs  kəndinin  şimal-şərqində göl 

adı.

KAZIMDƏHNƏ  -  Ordubad  r-nunda  çaylardan  birinin  sol  qolunun 

adı.

KARAMOLIX - Şahbuz r-nunda təbii  mərz adı.

KARVANSARAY  -  Şahbuz  r-nunda  Keçiii  kəndinin  şimal-şərqində 

təbii  mərz adı.

KAHALAR - Naxçıvan əyalətinin Mülki-Arslan nahiyəsində məzrə adı.R 

KEVtKSU  -  Culfa  r-nunda  Qavaxsu  çayının  sol  qolu.  Türk  dillərində 

keyik,  kcvik  ("Kitabi-Dədə  Qorqud"  eposunda  -  Kcyik)  "ceyran"  və  su 

sözlərindən ibarətdir. "Ceyranların su içdiyi çay" mənasındadır.

KELA QEYMAR - Culfa r-nunda kənd adı. Ərəb dilində kelye müqəd­

dəslərin məbəddə evi, "ziyarətgah" və Qeymar toponimindən ibarətdir.

İrəvan  əyalətinin  icmal  dəftəri,  s.  129.

2  Naxçıvan  saııcağınn  m üfəssəl  dəftəri,  s.  30.

Y enə orada, s.  129.

4  Yenə  orada, s.  28.

5 

Поппе А И.

  Начпания  народов  СССР,  Л.,  1973,  с.  129.

6  İrəvan  əyalətinin  icmal  dəftəri,  s,  20.

7  Yenə orada.

g

Yenə orada, s.  165.

---