Şahdəniz 2 İnfrastruktur Layihəsi Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin

 

 

Şahdəniz 2 infrastruktur Layihəsi 

Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 

Qiymətləndirilməsi 

Əlavə 9E 

 

 

Sentyabr 2011 

 

9E/21 

İlkin layihə variant 

 

hadisəsi zamanı su altında qalacaq və suyun maksimum dərinliyi 0,05m – 0,10m 

təşkil edəcək. Bu ssenaridə, çöküntülərlə dolu su axını yol səthini yuyub dağıdacaq 

və  şosenin fiziki zədələnməsinə  səbəb olacaq. Müfəssəl topoqrafik tədqiqat 

göstəriciləri olmadığından, yuyulub dağılacaq sahənin dəqiq yerini proqnozlaşdırmaq 

çətindir. ŞD2 İnfrastruktur Layihəsi şosedə daşqının xarakteri ilə bağlı riski hər hansı 

əhəmiyyətli şəkildə artırmayacaq. 

Böyük daşqın hadisəsi nəticəsində “B6” suötürücü borusunda sahilyanı  şose üçün 

gələcəkdə daşqın riski ŞD2  İnfrastruktur Layihəsi nəticəsində azca artacaq, çünki 

“B3”-dən “B4”-ə daha çox axınlar istiqamətlənəcək ki, sonda da həmin axınlar 

buradan “B6”-ya axacaq. Lakin, “B3” körpüsündən yuxarıda dəmir yolu üçün daşqın 

riski əhəmiyyətli dərəcədə azalmış olacaq. Yeni ŞD2 giriş yolunun tikintisindən sonra, 

bu marşruta giriş rampaları təmin edə bilər ki, bu cür nadir daşqın hadisələri zamanı 

nəqliyyatın hərəkəti üçün təhlükəsiz alternativ marşrut yaransın. Nəticə etibarilə, “B6” 

suötürücü borusunun dolub daşma riskinin artması  və bunun da şosenin su altında 

qalması hər hansı böyük daşqın hadisəsi zamanı yeni ŞD2 giriş yolunun rampalarının 

təmin etdiyi alternativ marşrut vasitəsilə kompensasiya ediləcək. 

3.2.4 Nəzərdə Tutulan Qızıldaş Sement Zavodunun və Suyığıcı Ərazinin 

Axın üzrə Yuxarı Hissəsində Tikintinin Təsiri 

Terminalın  şimalında  Şahqaya vadisinin suyığıcı  ərazisinin axın üzrə yuxarısında 

xam materialların qazılıb çıxarılması  məqsədilə  gələcəkdə karxana fəaliyyətlərinin 

həyata keçirilməsini nəzərdə tuta biləcək Qızıldaş Sement Zavodunun tikintisi axın 

üzrə yuxarıda oxşar sənaye tikintiləri ilə müşayiət oluna bilər. Bu fəaliyyətlər axıntı 

həcmlərini dəyişdirmək və  aşağı “Tp” qiymətlərini  əks etdirməklə suyığıcı  ərazinin 

yağıntı hadisələrinə reaksiya vaxtını azaltmaq (yəni, vahid hidroqrafın pik göstəricisi 

üzrə vaxt qısalacaq) potensialına malikdir. 

Qızıldaş Sement Zavodu ilə bağlı hidroloji dəyişiklikləri araşdırmaq məqsədilə, 

hidroloji model artırılmış CN qiymətləri (yağıntı  və axıntı arasındakı  əlaqə) və 

azaldılmış “Tp” qiymətləri ilə  təkrar icra olundu ki, Şahqaya vadisinin əsas suyığıcı 

ərazisinin (“Gz1”, “Gz2” və “Gz3”-dən gələn axıntılar ilə birləşdirilmiş “s1”, “s2”, “s3”, 

“s4” və “s5”) axın üzrə yuxarı hissəsində  və Cexamud qolunun “s7” yuxarı 

hissələrində aparıla biləcək tikintilərlə  əlaqəli ola biləcək mümkün dəyişikliklər  əks 

etdirilsin. Nəticələr göstərir ki, böyük daşqın hadisəsindən meydana çıxan pik axıntı 

göstəriciləri  Şahqaya vadisi üçün 60,9 m

3

/san.-dən 80,0 m

3

/san.-dək və digər yer 

üçün isə 22,8 m

3

/san-dən 29,9 m

3

/san.-dək artır. “s7”-də cəmi axıntı qiymətləri 0.88 

Mm

3

 artır. Şəkil 3.4-də düzəliş edilmiş 10 illik hidroqraflar təsvir olunub. 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

 

Şahdəniz 2 infrastruktur Layihəsi 

Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 

Qiymətləndirilməsi 

Əlavə 9E 

 

 

Sentyabr 2011 

 

9E/22 

İlkin layihə variant 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Şəkil 3.2 Suyığıcı Ərazinin Axın üzrə Yuxarı Hissəsindəki Tikintilərlə bağlı 100 illik 

hidroqraflar 

Axın üzrə yuxarıda yerləşən tikililərin mühüm yerlərə  təsiri Cədvəl 3.2-də xülasə 

şəklində verilir və pik daşqın səviyyələri axın üzrə yuxarıda tikililər nəzərə alınmaqla 

və tikililər nəzərə alınmadan qeyd edilir. 

Cədvəl 3.2   Axın üzrə Yuxarıda Yerləşən “Tikilinin” Mühüm Yerlərdə 100 ildə bir dəfə 

baş verən 18 saatlıq daşqın səviyyələrinə təsiri  

Mühüm yerlər 

100 ildə bir dəfə baş 

verən daşqın 

səviyyəsi (m) - Tikili 

Olmadan 

100 ildə bir dəfə baş 

verən daşqın 

səviyyəsi (m) - Tikili 

olmaqla 

Suötürücü boru ‘B5’ 

-18.98 

-17.55 

Dəmir yolu körpüsü ‘B4’ 

-20.95 

-20.48 

Sahilyanı şosenin suötürücü borusu ‘B6’ 

-23.70 

-23.14 

Yeni giriş yolunun altında suötürücü boru B8  

-18.94 

-18.94 

Dəmir yolunun mərkəzi körpüsü ‘B3’ 

-21.79 

-21.79 

Sahilyanı şosenin mərkəzi suötürücü borusu ‘B9’ 

-23.27 

-23.27 

Hidroloji modelləşdirmənin nəticələri göstərir ki, böyük daşqın hadisəsindən meydana 

çıxan su səviyyələri daha böyük axıntının birbaşa təsiri nəticəsində ‘B4’, ‘B5’ və ‘B6’ 

körpülərində/suötürücü borularında artacaq. ‘B4’, ‘B5’ və ‘B6’ körpülərinə/suötürücü 

borularına təsirlər təsirə  məruz qalmır, bu da onu təsdiqləyir ki, Şahqaya vadisinin 

əsas sistemi ilə mərkəzi saxlama sahəsi “RES2” arasında nisbətən az axın qarışması 

olacaq. 

Sahilyanı  şosenin “b6” suötürücü borusunda proqnozlaşdırılan 0,56m artım çox 

güman ki, normadan artıq hesablanıb, çünki bu ümumi sahə üçün şosenin yüksəkliyi 

üzrə  məhdud tədqiqat məlumatları mövcuddur. Şose bu sahədə  cənuba doğru 

meyllənir və su yolun əhəmiyyətli uzunluğu boyunca Xəzər dənizinə 

Yekun 100 illik hidroqraflar – Leysan müddəti - 18 saat

Suyığıcı ərazilərin axın üzrə yuxarı hissəsində (Şahqaya və “s7”) 'tikililər' olmaqla 

0

 

20

 

40

 

60

 

80

 

100

 

120

 

140

 

0

1.5

3

4.5

6

7.5

9

10.5

 

12

13.5

 

15

16.5

 

18

19.5

 

21

22.5

 

24

25.5

 

27

28.5

 

30

31.5

 

33

34.5

 

36

37.5

 

39

40.5

 

Vaxt (saat)

Ax

ın

  (

m

3/san)

 

Şahqaya vadisi   - (S5 çıxışı)

Qərbdki suyığıcı ərazi No 2 (S7)

Qərbdki suyığıcı ərazi No 3 (S8)

Mərkəzi kanal (nw 1 + nw2)

Şərqi kanal (q9+q91+q81)

Aşağı Qaraquş (q82)

Terminal sahəsi 

RES2

 

Cəmləmə

 

SD2 + NW3

 

RES1

 

RES1 xarici

 

RES2 xarici

 

RES3

 

Gz2

 

---