Şahlar şahbaz oğlu şƏRİfov
Yüklə 6,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sultan Mahmudun Hind səfərləri
474
Eyni vaxtda Qaraxanlı hökmdarı Nəsr ibn Əli Buxaraya daxil olub bütün Sa mani ailəsini Özkəndə göndərərək bu dövlətin varlığına son qoydu. Qəznəli- lərin işə qarışmasından sonra Amu-Dərya sərhəd olmaqla Samani torpaqları bu iki dövlət arasında bölüşdürüldü. Səffari (867-1500) əmiri Xələf ibn Əhmədin (955-1009) Qohistanı işğal et- məsi ilə Sistan səfrinə çıxan Mahmud Xələfi məğlub edib onunla illik vergi bağladıqdan sonra 1000-ci ildə (hicri 390) Qəznəyə döndü.
Bu səfərləri etməkdə Sultan Mahmudun məqsədi Hindistan kimi zəngin ərazini ələ keçirərək bu bütpərəst məmləkətlərdə İslamı yaymaq idi. Sultan Mahmud Hindistana ilk səfərini 1000-ci ilin sentyabrında etdi. Ka- bi lin şərqindəki bəzi qalaları ələ keçirdikdən sonra 1001-ci ildə (hicri 391) Hin- dis tan düzənliyinə endi. Əvvəllər atası Səbuq Təkinlə mübarizə aparan Cay- palın mərkəzi şəhəri Vayhənd üzərinə hərəkət etdi. Hindistana etdiyi ikinci sə- fərdə Caypalı məğlub edən Sultan Mahmud xeyli qənimət ələ keçirdi. Bunu qə- bul edə bilməyən Caypal 1002-ci ildə (hicri 392) özünü öldürdü. 702
Sultan Mahmud üçüncü Hind səfərini 1004-cü ildə Bəhatiyə racası Bəci Ra yın üzərinə etmişdir. Bəci məğlub edərək bir çox şəhərləri ələ keçirən Sultan Mah mud bu yerlərdə məscidlər tikdirərək müəllimlər təyin etdi. Bu səfəri başa vuran Mahmud 1005- ci ildə (hicri 395) Qəznəyə döndü. Sultan Mamud dördüncü Hind səfərini dinsiz biri olan Əbul-Futuh Davuda qar
şı etdi ki, bununla sünni müsəlmanları qorusun, İslamı yaysın və bütpərəstli- yi aradan qaldırsın. 1006-cı ildə (hicri 396) Pəncab racası Anandpalı məğlub edərək Multana daxil olan Sultan Mahmud Əbul-Futuh Davudu məğlub etdi, tərəfdarlarını cəzalandırdı, onlarla illik vergi vermək şərti ilə müqavilə bağladı. Caypalın müsəlmanlığı qəbul edən qohumu Suhpalı da Multana vali təyinn edərək Qəznəyə qayıtdı. Çünki Qaraxanlı hökmdarı Nəsr ibn Əli Xorasana da- xil olmuşdu. Beşinci Hind səfəri Multan valisi Suhpala qarşı edilmişdir. Sultan Mah- mu dun Qaraxanlılar ilə mübarizə aparmasından istifadə edən Suhpal İslam dinin dən çıxaraq yenidən hinduizmi qəbul etmişdi. Bundan xəbər tutan Sultan Mahmud 1008- ci ildə (hicri 398) Hindistana gedərək Suhpalı məğlub etdi. Bunun ar dınca Qərmətiləri də cəzalandıran Sultan Mahmud Qəznəyə dön- dü. 703
Altıncı Hind səfəri 1008-1009: Pəncab racası Anandpal İslamiyyətin Hin- dis tanda yayılmasından və Pəncabın mühasirəsindən narahat olaraq bir çox Hind racası ilə razılaşaraq 1008-ci ilin sonlarında Mahmudun üzərinə getdilər. Bun
dan xəbər tutan Mahmud həmin ilin dekabrında Qəznədən çıxdı. İndus ça- 702
Nuru Ünlü, İslam Tarihi, I cild, səh-374. 703
Tarixi ibn Əsir, IX cild, səh-206-207.
475
yını keçərək Vayhənd yaxınlığındakı ovalıqda Hind ordusu ilə qarşılaşdı. Bu dö yüşdə hindliləri məğlub edən müsəlmanlar Pəncab daxil olmaqla bir çox yer- ləri müqavimətsiz ələ keçirdilər. Üç günlük mühasirədən sonra Mahmud Na- qar
kut məbədini də ələ keçirdi. Qalaya əsgər və komandan təyin edən Mahmud 1009-
cu ildə (hicri 399) Qəznəyə döndü. Yeddinci Hind səfəri 1009-cu il: Narayana səfər edən Mahmud buranın ra- ca sını məğlub edərək şəhəri aldı və xeyli qənimətlə Qəznəyə döndü. Raca elçi- lər göndərərək “cizyə vermək, fidyə vermək və əlli fil ilə iki min əsgəri yardı- ma göndərməyə” razı olduğunu bildirdi. Sultan Mahmudda bu təklifləri qəbul et di və bununla da Hindistanla Xorasan arasında ticarət başladı. Səkkizinci Hind səfəri: 1006-cı ildə edilən səfərdə Sultan Mahmud Multa- nın uzaq bölgələrini ələ keçirə bilmədiyi üçün 1010-cu ildə (hicri 401) yenidən Multan üzərinə hərəkət etdi. Heç bir müqavimətə rast gəlmədən bütün Multanı ələ keçirən Mahmud Əbul-Futuhu Qəznəyə gətirərək həbs etdirdi. Gurək qala- sında həbs olunan Əbul-Futuh orada öldü. Doqquzuncu Hind səfəri 1013-1014: Sultan Mahmud bu səfərini Nardana böl gəsinə etmişdi. Buranın racası Triloçanpal olsada hakimiyyət oğlu Nidarın əlində idi. Nidar Mahmuda itaət etməyərək ona qarşı çıxdı. 1013-cü ildə Sultan Mahmud bu racalar ının üzərinə getsədə qışın yaxınlaşması ilə əlaqədar olaraq geri qayıtmışdır. Yenidən 1014-cü ildə (hicri 404) Nardana gələn Sultan Mah- mud ata ilə oğlu məğlub edərək Nardanı ələ keçirdikdən sonra Kəşmir üzərinə ge dərək xeyli qənimət ələ keçirdi. Bu qələbədən sonra İslamiyyət Hindistanda ya yılmağa başladı. 704
mü qəddəs sayılan, içində bir çox məbəd və büt olan Tanesar şəhərinə etmişdir. Qar şısına çıxan bütün orduları məğlub edən Sultan Mahmud şəhəri ələ keçi- rərək talan etdi və bütləri sındırdı. On birinci Hind səfəri 1014: Sultan Mahmud bu səfəri Kəşmir racasını cə- zalan dırmaq üçün etmişdi. Çünki o, doqquzuncu Hind səfərində Nardan racala- rına kömək etmişdi. On ikinci Hind səfəri: Kəşmiri, Sirsavanı, Baranı və Mahuranı ələ keçirən Sul tan Mahmud zəngin bir ölkə olan Kanavc üzərinə hərəkət edərək şəhəri ələ ke çirdi. Sultan Mahmud bu səfərdə üç milyon dirhəm pul, 55 min əsir, 350 fil ola raq qənimət ələ keçirdi. Sultan Mahmud on üçüncü Hind səfərini ona qarşı birləşən racalara qarşı et miş və bir çox racanı məğlub edərək yeni bölgələr ələ keçirmişdir. On dördüncü Hind səfəri: Kəşmir üzərinə gedən Sultan Mahmud Laxkot qa lasını ələ keçirmədən geri dönmüşdür. 704 Mərcil, Qəznəlilər Dövləti Tarixi, səh-18-22.
Yüklə 6,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|