Şahlar şahbaz oğlu şƏRİfov
Yüklə 6,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Xəvaric üsyanı
157
Xəvaric üsyanı Əvvəlcədən Müaviyə ilə düşmən olan xəvariclər onun xilafətə gəlməsilə ona olan düşmənçiliklərini daha da artırdılar. Rey ətrafında hazırlığa başlayan xəva- ric
lər Muğeyrə ibn Şöbənin valiliyi zamanında Kufəyə gəlib 663-cü ildə Hosə- rinin başçılığı ilə üsyan edəcəklərinə söz verdilər. Bu şəxs İmam Əlinin (ə) şəha- dətindən sonra Nuxeyləni özünə mərkəz seçib xəvaricləri ətrafına toplamışdır. Bunu öy
rənən Müaviyə İmam Həsənə (ə) xəbər göndərdi ki, Mədinəyə getməz- dən əvvəl xəvaric üsyanını yatırsın. İmam Həsən (ə) bunu qəbul etməyib Müavi- yəyə belə bir xəbər göndərdi: “Mən müsəlmanların qanı tökülməsin deyə səninlə müqa
vilə bağladım. Əgər döyüşmək istəsəydim ilk öncə səninlə döyüşərdim.” Bu ca
vabdan sonra Müaviyə məcbur olub əksəriyyəti Kufəlilərdən ibarət olan bö yük bir ordunu Muğeyrənin başçılığı ilə xəvariclərin üzərinə göndərdi. Baş ver ən döyüşdə xəvariclər məğlub edildi və onların başçıları Hosəri öldürüldü. 217
di 680) rəcəb ayında Şamda ölmüş və Bab-əl-Cabiyə ilə Bab-əl-Səğir arasında dəfn edilmişdir. I Yez id ibn Müaviyə hicri 60-63 (miladi 680-683) Yezid hicrətin 25-ci ili miladi tarixi ilə 645-ci ildə Şamda anadan olmuş- dur. Atası İslamın və Əhli-beytin qatı düşməni Müaviyə ibn Əbu Süfyan, anası isə Kəlb qəbiləsindən olan Meysun binti Bəcdəl ibn Uneyf adlı bir qadın idi. 218
dar ğası Zəhhaq ibn Qeys onun ölümünü Yezidə xəbər verdi. Bu xəbərdən sonra 680- cı ildə Şama gələn Yezid ümumi beyətdən sonra əməvi xəlifəsi təyin edil- di. Məşhur tarixçi Məsudi yazır: “Yezidin xəlifə olmasından sonra etdiyi poz- ğunçuluqlar onun hakimlərinə də keçdi. Onun dövründə oxuyub çalmaq meydana çıxdı, kef məclisləri quruldu və camaat açıq-açığına şərab içməyə başladı.” 219
Hi caz xalqını qoru, çünki sənin əslin və soyun onlardandır. Onlardan sənin ya- nına gələnləri hörmətlə qarşılayıb yanında otuzdur. Bunlarla bərabər İraq xalqı- nı da qoru. Əgər onlar bir valinin işdən çıxarılmasını istəsələr dərhal həmin va- lini vəzifəsindən kənarlaşdır. Çünki bir valinin işdən çıxarılması, sənə qarşı yüz min qılıncın çəkilməsindən daha yaxşıdır. Müsibətin kimin başına gələcəyi bilinməz. Suriya xalqını da qoruyaraq on- ları özünə sirdaş et. Hər hansı bir təhlükə hiss etdikdə onu Şamlıların vasitəsilə özün dən uzaqlaşdır. Vəzifələri başa çatınca onları öz yerlərinə göndər, başqa yer lərdə yaşamasınlar, yoxsa əxlaqları dəyişər. Sənə qarşı çıxan üç kişidən qor- 217 Şəhristani, Əl-Miləl vən-Nihəl, I cild, səh-114-138; Tarixi ibn Əsir, III cild, səh-326-329. 218 Tarixi Yəqubi, II cild, səh-252. 219 Tarixi-
Məsudi, III cild, səh-67.
158
xuram. Bunlar: Hüseyn ibn Əli, Abdullah ibn Zübeyr və Abdullah ibn Ömərdir. Hüseyn ibn Əli haqqında Allah sənə kafi gələcəkdir. Abdullah ibn Zübeyrə gə- lin cə o, hiyləgər bir tülküdür, əlinə keçsə aman vermədən öldür. Abdullah ibn Ömərə gəlincə, onu axirəti ilə baş-başa buraxsan o da səni sərbəst buraxar.” 220
Xil
afəti ələ keçirdikdən sonra Yezidin görəcəyi əsas işlərdən biri xalq ara- sında nüfuza malik olub onunla beyət etməyənlərin əlindən yaxa qurtarmaq idi. Bun lar Qureyşdən olan aşağıdakı şəxslər idi: Abdullah ibn Ömər, Abdullah ibn Zü beyr və Hz.Hüseyn ibn Əli (ə) idi. Abdullah ibn Ömər inqilabçı şəxs deyildi. Ab dullah ibn Zübeyr isə cəsarətli və tədbirli idi, xəlifə olmaq eşqi ilə yaşasa da əsil-nəsəb və ictimai mövqe baxımından ətrafına adam toplaya bilməmişdi. Ye- zidin yeganə qorxduğu şəxs Mədinədə yaşayan Hüseyn ibn Əli (ə) idi. Hz.Hü- seyn həm Peyğəmbər (s) qızının, həm də Hz.Əlinin (ə) oğlu idi. Bütün bunları nəzərə alan Yezid Mədinə valisi əmisi oğlu Vəlid ibn Utbəyə yazır ki, Hüseyn- dən beyət almayınca ondan əl çəkməsin və əgər beyət etməsə başını kəsib Şa- ma göndərsin. Çıxılmaz vəziyyətdə qalan Vəlid öz müşaviri Mərvan ibn Hə- kəmlə məsləhətləşmək istədikdə Mərvan dedi: “Nə qədər ki, camaat Müaviyə- nin ölümündən xəbər tutmayıb, Abdullah ibn Zübeyri və Hüseyn ibn Əlini ça- ğırıb hər ikisindən beyət al, əgər beyət etməsələr onları öldür! Yezidin fərma- nından xəbər tutan Abdullah ibn Zübeyr gecə ikən Mədinədən Məkkəyə qaçdı. Mədinə valisi Vəlidin yanına gələn Hz.Hüseyn (ə) də Yezidə beyət etmə- yəcəyini bildirərək məclisi tərk etdi. Məclisdən çıxdıqdan sonra İmam (ə) da Məkkəyə səfər etmək üçün hazırlıq gördü. Hz.Hüseynlə (ə) Abdullahın Məkkə- yə gəlişi ilə bu şəhər Yezidin əleyhinə olan bir mərkəzə çevrildi. Hz.Hüseynin
xal
qı Süleyman ibn Suradın evində toplanaraq İmama (ə) məktub yazıb onu Ku fəyə dəvət etdilər. Məktub yazanlar İslam ayinlərinin və şəriət hökmlərinin dəyişdirilməsinə təəssüf hissi keçirdiklərini yazmaqla yanaşı, yazırdılar ki, biz Ye zidi xəlifə saymırıq, yalnız səni imam olaraq qəbul edirik və Yezid tərəfin- dən Kufəyə hakim təyin olunan Nöman ibn Bişri hakim olaraq qəbul etmir və onun arxasında namaz qılmırıq. Kufədə yüz min nəfər sənə kömək etməyə ha- zırdır. Əgər onların dəvətini qəbul etməyib dini himayə etmək üçün ayağa qalx
masan, Allah yanında cavabdeh olacaqsan.” İmam (ə) məktubda yazılanla- rın həqiqət olduğunu öyrənmək üçün əmisi oğlu Müslim ibn Əqili Kufəyə gön- dərdi. Müslim ibn Əqilin Kufəyə gəldiyini öyrənən Kufə əhlindən 18000 nəfər İmamın (ə) adından Müslimə beyət etdi. Beyətdən sonra Müslim ibn Əqil İma- ma (ə) məktub yazaraq onun Kufəyə gəlməsini məsləhət bildi. Digər tərəfdən də Kufədə baş verənlərdən xəbər tutan Yezid rumlu müşaviri Sərcunla məş- 220 İbn Kəsir, əl-Bidayətu vən-Nihayə, VIII cild, səh-115-118; Tarixi-Təbəri, III cild, səh-263- 269; Siyuti, Tarixul- xüləfa, səh-194-205.
Yüklə 6,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|