Samtök sveitarfélaga á Norðurlandi vestra
Sóknaráætlun
Norðurlands vestra
2015-2019
1
EFNISYFIRLIT
1
Inngangur .............................................................................................................................................................. 2
2
Leiðarljós ............................................................................................................................................................... 3
3
Framtíðarsýn ......................................................................................................................................................... 3
4
Staða landshlutans 2015 ....................................................................................................................................... 4
5
Nýsköpun og Atvinnuþróun ................................................................................................................................... 6
5.1
Stefna og megináherslur ................................................................................................................................... 6
5.2
Markmið og aðgerðir ......................................................................................................................................... 6
6
Lýðfræðileg þróun ................................................................................................................................................. 7
6.1
Stefna og megináherslur ................................................................................................................................... 7
6.2
Markmið og aðgerðir ......................................................................................................................................... 7
7
Mannauður ............................................................................................................................................................ 8
7.1
Stefna og megináherslur ................................................................................................................................... 8
7.2
Markmið og aðgerðir ......................................................................................................................................... 8
8
Menningarmál ........................................................................................................................................................ 9
8.1
Stefna og megináherslur ................................................................................................................................... 9
8.2
Markmið og aðgerðir ......................................................................................................................................... 9
9
Samantekt ........................................................................................................................................................... 10
10
Viðaukar .............................................................................................................................................................. 10
10.1
Stefna sveitarfélaga á Norðurlandi vestra um sameiginlegt starf að menningarmálum .............................. 10
10.2
Norðurland vestra
–
Stöðugreining 2014 (Byggðastofnun) ......................................................................... 10
2
1 INNGANGUR
Sóknaráætlun Norðurlands vestra fyrir árin 2015 til 2019 er byggð á samkomulagi sem undirritað var í
Reykjavík þann 10. febrúar 2015. Áætlunin er unnin af starfsmönnum og stjórn SSNV. Sóknaráætlunin
byggir, eðli málsins samkvæmt, á tölulegum gögnum og stöðumati landshlutans og hefur sú greining
verið unnin af Byggðastofnun. Að auki hefur verið stuðst við Menningarstefnu svæðisins, gögnum
þjóðfundar á Norðurlandi vestra og eldri vaxtar og menningarsamningum.
Við gerð áætlunarinnar var skipaður 32 manna samráðsvettvangur. Skipting milli svæða í
samráðsvettvanginn var sem hér segir.
Þann 10. júní 2015 í félagsheimilinu Miðgarði. Fundinn sóttu 60 einstaklingar frá starfssvæði SSNV með
m.a. bakgrunn frá atvinnulífi, menningarstofnunum, sveitarstjórnum og rannsóknarsetrum. Á fundinum
var farið í hópavinnu þar sem stefna landshlutans í Menningarmálum, Nýsköpun- og atvinnumálum,
Uppbyggingu mannauðs og Lýðfræðilegri þróun svæðisins voru gerð skil.
Þann 30 júní var fyrirliggjandi áætlun samþykkt af stjórn SSNV og verður henni fylgt eftir af samrásvettvangi, stjórn og
starfsmönnum SSNV.
Skipun fulltrúa í gerð sóknaráætlunar fyrir starfssvæði SSNV
Sveitarfélag
Íbúar
Hlutfall íbúa
Fast
Íbúatengt
Samtals
Sveitarfélagið Skagafjörður
3.910
55%
1
3
4
Akrahreppur
194
3%
1
0
1
Blönduósbær
861
12%
1
1
2
Sveitarfélagið Skagaströnd
488
7%
1
1
2
Skagabyggð
99
1%
1
0
1
Húnavatnshreppur
414
6%
1
1
2
Húnaþing vestra
1.171
16%
1
2
3
Samtals
7.137
100%
7
8
15
Alls
%
Skagafjarðarsýsla
4.104
58%
9
9
14
43,8%
Austur Húnavatnssýsla
1.862
26%
4
4
11
34,4%
Vestur Húnavatnssýsla
1.171
16%
4
4
7
21,9%
Samtals
7.137
100%
17
17
32
100,0%
3
2 LEIÐARLJÓS
Árið 2025 verði á Norðurlandi vestra auðugt mannlíf, öflugt menningarlíf og svæðið þekkt sem góður
búsetukostur fyrir fjölskyldufólk þar sem saman fer næg atvinna, blómlegt menningarstarf og fjölbreytt
framboð náms og starfa. Þá verði Norðurland vestra þekkt fyrir menntastefnu sem leggur áherslu á
nýsköpun frá leikskólaaldri auk þess sem boðið verði upp á nám sem byggir á nýtingu auðlinda svæðisins
og þeim tækifærum sem til staðar eru.
Litið verði á Norðurland vestra sem eina heild við skipulag og uppbyggingu atvinnu, menningar og
menntunar. Áhersla verði lögð á samstarf og samvinnu, samnýtingu starfskrafta og eflingu trausts innan
landshlutans.
Þá verði ímynd svæðisins jákvæð og landshlutinn þekktur fyrir framúrskarandi stuðning við atvinnulíf,
menningu og menntastofnanir. Auðlindir þess og tækifæri verði vel þekkt, bæði innan sveitar og utan.
Allt þetta byggist á ríkum mannauði, góðri menntun, líflegu menningarstarfi, nálægð við ósnortna
náttúru, gnægð af hreinu vatni, úrvals aðstæðum fyrir landbúnað, matvælavinnslu og ferðaþjónustu og
góðri landfræðilegri stöðu í alfaraleið.
3 FRAMTÍÐARSÝN
Árið 2025 hafi íbúum á Norðurlandi vestra fjölgað og fjölbreytni í atvinnulífi aukist, þá einkum störf fyrir
menntað fólk af báðum kynjum. Hér séu góðar samgöngur og almennt sterkir innviðir sem styrkja
samfélagið og alla uppbyggingu þess. Ferðaþjónustan stendur styrkari stoðum og fjöldi þeirra sem nýta
svæðið sem áfangastað fremur en áningarstað hefur vaxið. Orka sem framleidd er á svæðinu sé nýtt til
atvinnuuppbyggingar í heimahéraði.
Á Norðurlandi vestra sé menntunarstig sambærilegt landsmeðaltali, menningarstarfsemi standi í blóma
og tækifærum á sviði lista og skapandi greina hafi fjölgað.
4
4 STAÐA LANDSHLUTANS 2015
Svæði sóknaráætlunar Norðurlands vestra nær yfir 13.091 km
2
, þar af eru 4.041 km
2
eða 30,9% undir 200
m.y.s. Svæðið er samfallandi með starfssvæði Samtaka sveitarfélaga á Norðurlandi vestra, SSNV, en þar
eru sjö aðildarsveitarfélög með alls 7.137 íbúum, sbr. tölur Hagstofunnar 1. janúar 2015.
2015
Sveitarfélagið Skagafjörður
3.910
Húnaþing vestra
1.171
Blönduósbær
861
Sveitarfélagið Skagaströnd
488
Skagabyggð
99
Húnavatnshreppur
414
Akrahreppur
194
Alls
7.137
Mannfjöldi 1. janúar 2015
Íbúum á Norðurlandi vestra hefur frá árinu 1990 fækkað stöðugt eða um rúmlega 1600 manns. Í upphafi
árs 2015 bjuggu í landshlutanum aðeins um 2% landsmanna en voru um aldamótin 1900 um 11% allra
landsmanna. Fækkunin hefur átt sér stað á öllu svæðinu, fyrst í Húnavatnssýslum en nú síðustu ár líka í
Skagafirði. Mest hefur fækkunin orðið í aldurshópnum 0-39 ára.
Ítarlega samantekt, sem unnin var af Byggðastofnun um stöðu landshlutans 2014, má finna sem fylgiskjal
með Sóknaráætlun þessari, Sjá Viðauka 2.
5
Norðurlandi vestra má skipta í tvennt vegna hefðar og landslags; Húnavatnssýslur og Skagafjörð.
Vegalengdir eru þó ekki langar miðað við aðra landshluta og engir háir fjallvegir á milli byggða. Þungamiðja
svæðisins er við Skaga, með Blönduós, Skagaströnd og Sauðárkrók á sama svæði fyrir daglega vinnusókn
og til austurs frá Sauðárkróki er dagleg vinnusókn milli Sauðárkróks, Hofsóss og Hóla í Hjaltadal.
Norðurland vestra er landbúnaðarsvæði en einnig byggðist upp öflug útgerð á Skagaströnd og
Sauðárkróki. Aðstæður fólks, sókn eftir þjónustu, vinnu og verslun, ráðast að nokkru af vegalengdum og
ferðatíma.
Hlutfall kynjanna er nokkuð jafnt í landshlutanum, þótt karlar teljist aðeins fleiri en konur á flestum
svæðum að Húnaþingi vestra undanskildu. Aldursamsetning svæðisins er áhyggjuefni þar sem fækkað
hefur ört í aldurshópnum undir fimmtugu og fjölgað í hópnum þar yfir. Búferlaflutningar eru algengir og
fjöldi brottfluttra umfram aðflutta um 1800 manns á árunum 1994-2014. Menntunarstig svæðisins er
frekar lágt og er samanburður við landsmeðaltal yfirleitt neikvæður nema hvað iðnnám karla varðar en
þar er hlutfallið hærra en landsmeðaltal. Mun færri karlmenn sækja sér háskólamenntun frá þessu svæði
en landsmeðaltalið gefur upp auk þess sem konurnar ná heldur ekki að fylgja meðaltalinu þótt ekki sé
munurinn eins mikill og hjá körlunum. Í landshlutanum er háskólastofnun, Háskólinn á Hólum og
framhaldsskóli, Fjölbrautaskóli Norðurlands vestra. Einnig er starfandi á svæðinu símenntunarmiðstöð,
Farskólinn miðstöð símenntunar á Norðurlandi vestra, tónlistarskólar, auk fjölmargra grunn- og leikskóla.
Útsvarsstofn svæðisins er lægri en landsmeðaltal og hefur verið það um tíma, sbr. tölur Hagstofunnar
2007-2014. Atvinnuleysi er lítið á svæðinu en sú staðreynd getur að einhverju leyti endurspeglast af þeim
brottflutningi sem áður var nefndur.
Atvinnulíf á Norðurlandi vestra einkennist að miklu leyti á framleiðslu hráefna og frumvinnslu þeirra.
Hlutfallsskipting atvinnuvega sýnir glögglega mikilvægi landbúnaðar og sjávarútvegs fyrir landshlutann.
Samkvæmt gögnum Hagstofunnar frá árinu 2011 er hlutur þessara atvinnugreina á Norðurlandi vestra
mun hærri en landsmeðaltal. Opinber þjónusta og byggingariðnaður voru einnig hærri en almennt gerist
á landinu skv. þeim tölum. Þó ber að geta þess að einhverjar breytingar hafa orðið síðan síðustu tölur voru
teknar saman. Hagvöxtur svæðisins hefur heldur ekki fylgt landsmeðaltali.
Öflugt og kraftmikið menningarstarf á sér stað á Norðurlandi vestra, hefur menningarsamningur
landshlutans við ríkið, frá árinu 2007, haft þar mikið að segja og fjölmörg verkefni hlotið styrki fyrir
tilstuðlan hans. Sveitarfélögin sjö hafa einnig sameinast um menningarstefnu fyrir landshlutann. Stefna
þessi fylgir með sem viðauki með þessari áætlun.
6
5 NÝSKÖPUN OG ATVINNUÞRÓUN
5.1 Stefna og megináherslur
Norðurland vestra verði vel í stakk búið til að taka á móti fyrirtækjum, stórum jafnt sem smáum, sem
hingað vilja koma með sína starfsemi. Áfram verður leitast við að laða að/og skapa á svæðinu starfsemi
sem krefst háskóla- og/eða tæknimenntaðra starfsmanna í því skyni að búa í haginn fyrir komandi
kynslóðir. Nauðsynlegt er að skapa hér eftirsóknarverð og vel launuð störf fyrir menntað vinnuafl af
báðum kynjum. Sérstaklega verði horft til þeirra möguleika sem svæðið býður uppá frá náttúrunnar hendi,
nýtingu orku, ferðaþjónustu, landrýmis og þekkingar á sviði landbúnaðar og sjávarútvegs. Þá er einnig
mikilvægt að vinna að virðisaukningu þeirrar hrávöru sem hér er framleidd. Stuðningur við uppbyggingu
ferðaþjónustu á svæðinu er mikilvægur svo Norðurland vestra geti talist ákjósanlegur áfangastaður
ferðamanna allt árið um kring en það er forsenda þess að hér skapist störf í greininni utan háannar.
Gæta þarf vel að samkeppnishæfni landshlutans og treysta þarf þá innviði sem eru forsenda uppbyggingar
á svæðinu, þ.m.t. uppbyggingu vega- og flutningskerfis, almenningssamgangna, fjarskiptakerfis, hita- og
raforkukerfis og fleiri þátta sem stuðlað geta að samkeppnishæfni landshlutans í atvinnumálum.
Norðurland vestra þarf á öflugu kynningarstarfi og samhæfðu markaðsátaki að halda. Samræma þarf
aðgerðir í markaðssetningu og ímyndarsköpun. Svæðið þarf að kynna sem eftirsóknarverðan búsetukost
og gott rekstrarumhverfi fyrirtækja, bæði fyrir þá sem laða á hingað, sem og þá sem hér eru fyrir, en íbúar
svæðisins eru mikilvægir talsmenn þess.
5.2 Markmið og aðgerðir
Kynna þarf betur ívilnanir til fyrirtækja sem í boði eru af hálfu sveitarfélaganna, t.a.m. í formi
afsláttar af lóðarleigu, gatnagerðargjöldum, fasteignagjöldum og öðru því sem sveitarfélögin
stýra og stutt getur við uppbyggingu landshlutans.
Ráðast þarf í markvissa kynningu og mótun ímyndar fyrir Norðurland vestra sem búsetukosts.
Stuðla þarf að uppbyggingu ímyndar hjá íbúum svæðisins, svo rödd þeirra út á við sé jákvæð og
lituð af þeim fjölmörgu kostum sem svæðið hefur uppá að bjóða.
Ráðast þarf í markvissa kynningu landshlutans sem ákjósanlegs svæðis til atvinnuuppbyggingar
sem og áhugaverðs áfangastaðar fyrir ferðamenn.
Styðja þarf við og styrkja þá starfsemi og styrkleika sem fyrir eru á svæðinu, t.d. með nýsköpun
og fullvinnslu í landbúnaði og sjávarútvegi og hvetja jafnframt til nýsköpunar í ferðaþjónustu og
öðrum greinum atvinnulífsins.
Stuðla þarf að því að fjölga hlutfallslega störfum sem snúa að rannsóknum, þróun, tækni og
skapandi greinum.
Þrýsta þarf á stjórnvöld að vinna betur að uppbyggingu þeirra innviða landshlutans sem eru á
ábyrgð ríkisins, s.s. bættra samgangna og opnun fluggáttar á Norðurlandi, ásamt því að styrkja
búsetu á landsbyggðinni, t.d. með skattaívilnunum eða öðrum sértækum aðgerðum sem ríkið
getur beitt sér fyrir.
7
6 LÝÐFRÆÐILEG ÞRÓUN
6.1 Stefna og megináherslur
Mikilvægt er að stemma stigu við þeirri neikvæðu íbúaþróun sem átt hefur sér stað á Norðurlandi vestra.
Unnið verði að því að fólk flytjist í minna mæli burt en hefur verið, brottfluttir snúi til baka og aldursskipting
íbúanna hætti að þokast í átt til sífellt hærri meðalaldurs. Þá skal stefnt að því að Norðurland vestra verði
ákjósanlegur staður fyrir fjölskyldufólk með tilliti til þjónustu við barnafólk og jafnframt eftirsóknarverður
staður fyrir fólk sem vill byggja upp atvinnustarfsemi á svæðinu.
6.2 Markmið og aðgerðir
Kynna börnum og ungmennum á svæðinu þau tækifæri sem svæðið hefur uppá að bjóða,
styrkleika þess, auðlindir og stoðkerfi.
Vinna að því að ungt fólk beri jákvæðar taugar til svæðisins og hafi hug á því að festa hér rætur
með sínar fjölskyldur.
Stuðla að því að fegrun umhverfisins og gera svæðið aðlaðandi fyrir íbúa og gesti.
Skapa þarf jákvæða ímynd svæðisins sem ákjósanlegan búsetukost og áhugaverðs áfangastaðar.
Styðja þarf við þátttöku almennings í samfélagsstarfi og auka samkennd og samfélagslega ábyrgð.
8
7 MANNAUÐUR
7.1 Stefna og megináherslur
Stefnt er að því að hækka menntunarstig á Norðurlandi vestra og að atvinnuframboð fyrir menntað fólk
aukist til muna. Boðið verði upp á nám sem nýtir auðlindir og tækifæri landshlutans. Norðurland vestra
verði eftirsóknarvert fyrir menntað fólk til búsetu og atvinnu og þekkt fyrir menntastefnu sem leggur
áherslu á nýsköpun allt frá leikskólaaldri.
7.2 Markmið og aðgerðir
Endurskoða þarf menntastefnu og horfa á hana heildstætt frá leikskóla og upp úr.
Stuðla þarf að fjölbreytilegra námsframboði í fjarnámi á framhalds- og háskólastigi og skoða í því
sambandi möguleika á frekara samstarfi landshlutans við háskólastofnanir.
Auka þarf atvinnuframboð á svæðinu fyrir menntað fólk.
Leggja ber áherslu á að fyrirbyggja brottfall úr framhaldsskólum.
Tryggja þarf nægt fjármagn til reksturs menntastofnana, svo þær geti sinnt hlutverki sínu enn
betur.
Skoða þarf leiðir til að nýta náttúru, sögu og umhverfi við nám og kennslu og kynna betur
hvernig nýta má þessar auðlindir til atvinnusköpunar á svæðinu.
Efla þarf frumkvæði og ýta undir nýsköpun frá leikskólaaldri.
Efla ber vitund samfélagsins um mikilvægi menntunar.
Leggja þarf áherslu á fjölgun starfa tengdum rannsóknum, tækni og vísindum.
9
8 MENNINGARMÁL
8.1 Stefna og megináherslur
Sveitarfélögin á Norðurlandi vestra stefna að því að efla menningarstarf á svæðinu og leggja með því
áherslu á að öflugt menningarlíf sé mikilvægur þáttur í því að skapa góð atvinnu- og búsetuskilyrði.
Áhersla er lögð á eflingu rannsókna tengdum menningararfi og menningarminjum og þær gerðar
sýnilegri. Stefnt er að því að menningarleg, söguleg og náttúruleg sérstaða fái að njóta sín. Styðja skal við
menningarhátíðir og tryggja gott aðgengi að faglegri aðstoð við framkvæmd menningarviðburða og
verkefna á sviði menningar og lista. Stefnt er að því að auðvelda almenningi aðgang að margvíslegum
listviðburðum og góð aðstaða sé til listsköpunar, sýninga og annarrar menningarstarfsemi.
Litið er á Norðurlandi vestra sem eina heild við skipulag og uppbyggingu menningarstarfs. Áhersla er
lögð á samstarf og samvinnu, samnýtingu starfskrafta og eflingu trausts og tengsla milli þeirra aðila er
standa að menningarmálum.
Líta skal til sameiginlegrar stefnu sveitarfélaganna á Norðurlandi vestra í menningarmálum, sjá Viðauka
1.
8.2 Markmið og aðgerðir
Efla þarf listmenntun, m.a. með stuðningi við listnámsbraut FNV.
Auka þarf aðgengi listamanna að menningarhúsnæði og nýtingu þeirra, t.d. sem
æfingarhúsnæði.
Efla þarf barna- og unglingastarf í menningu og listum, t.d. með stuðningi við grunn- og
framhaldsskóla.
Efla ber menningartengda ferðaþjónustu og tengsl menningarstarfs við markaðssetningu
ferðaþjónustu á svæðinu.
Efla upplýsingaflæði um allt Norðurland vestra um þá viðburði sem eru í gangi.
Styðja þarf vel við frumkvöðlastarf og nýsköpun í menningarmálum.
Efla þarf tengsl við ungt fólk af svæðinu sem hefur menntað sig í menningu og listum og hvetja
það til að taka þátt í menningarstarfi í landshlutanum.
Vinna að því að fjölga starfandi listamönnum á svæðinu, auka stuðning við liststarfsemi og
listsköpun og kynningu á þeim listamönnum sem starfa á svæðinu og verkum þeirra.
Stuðla þarf að auknu alþjóðlegu og innlendu samstarfi.
Styðja þarf við samstarf menningarstofnana, áhugafólks, fyrirtækja, félagasamtaka og
sveitarfélaga á sviði menningar og lista.
Unnið verði að kortlagningu skapandi greina og menningarlífs og þannig lagt mat á núverandi
stöðu og umfang skapandi greina á Norðurlandi vestra og samfélagslegu og efnahagslegu vægi
þeirra.
Kanna þarf forsendur og vilja þess að halda Listahátíð Norðurlands vestra
10
9 SAMANTEKT
Eins og áður hefur komið fram, byggir sóknaráætlun Norðurlands vestra á upplýsingum frá
samráðsvettvangi sem haldinn var þan 10. júní sl., auk fyrirliggjandi gagna um starfssvæði SSNV og
þróunar þess.
Það er okkar von að þau forgangsverkefni sem ráðist verður í verði til þess falinn að auka sýnileika
svæðisins og efla búsetuskilyrði á svæðinu.
10 VIÐAUKAR
10.1 Stefna sveitarfélaga á Norðurlandi vestra um sameiginlegt starf að
menningarmálum
http://ssnv.is/Portals/62/Skjol/Menningarstefna%20sveitarf%C3%A9laga%202011.pdf
10.2 Norðurland vestra
–
Stöðugreining 2014 (Byggðastofnun)
http://www.byggdastofnun.is/static/files/Skyrslur/Soknaraaetlun/nordurland-vestra.-stodugreining-2014.pdf
Dostları ilə paylaş: |