Sumqayıt Dövlət Universiteti Azərbaycan dili və dilçilik kafedrası Folklorşünaslıq Elmi-Tədqiqat laboratoriyası

Həfsələ  (is.)  -   hövsələ.  -   Ay  uşax,  bir  həfsələn  olsun,  görəx' 
uedirix?
H əfçi  (sif)  -   arvad  işlərinə  qarışan.  -   Həfçı  kişilərin  əvində 
həmməşə qalmağal olur.
Həvəcif/əvci  (is.)  -   matnaça.  -   Təpəköylü  Ağannə  arvat 
həvəcilix'də, həm də türkəçarahxda ad çıxartmışdı.
Həvəx'dəstə  (is.)  -  duz,  istiot,  sanmsaq  və  digər şeyləri  əzmək 
üçün işlədilən aiət,  -  Bizim əvdə ağaşdan qaynlmış həvəxdəstə var.
Həyan  (is.) -  həyat yoldaşı. -  Bu qoca vaxtında Qıuvan kişinin 
həyanı rəhmətə getdi, indi qalıf tək.
1.  H əyə  (is.)  -  qızm  razılığnı  valideynlərdən  almaq.  -  
Səlminazm həyəsini alıflar.
2.  H əyə  (is.)  - bəli. -  Həyə, mən burdayam, nə dersiqiz?
Hihləməx'//'hixləməx'  (f.)  -   vurmaq,  -  Hix'ləmə>7iən  döyül  ha,
yer bərt olduğmıa dəm ir yerə girmir.
1.  H im   (is.)  -   evin  bünövrəsi.  -Ə v in   himni  qonşulaman 
töx’düx axın.
2.  H im   (h )  -  işarə etmək. -  Bir himnən bildin kin, nə deyir.
Hilə  (is.) -  çilik-ağac  oyununda  qazılmış  çuxur.  -  Çilix  iıiliyə
düşməsə, gov olmur.
H ingilti  (is.) -  mənasız və  ədəbsiz  gülüş.  -  Getmişdim quluba 
hingiltidən qulaq tutulurdu.
Hingilləməx (f.) — boş-boş gülmək. -  Nə hingilliyirsən,  ağız?
Hin  (is.) -  toyuq damı. -  Touxlar hinə doldu.
Hindiyəcən  (z.)  -   indiyədək.  -   Toun  attılan  hindiyəcən  gəlif 
çıxmıyıflar.
Her  (sif.)— axmaq,  qanmaz.  -   Her  adam  hər  yerds  her  olur, 
qam f qandırmır.
Hırramax  (f)  -   lağa  qoymaq.  --  Güllüyə  getmişdix'  maşınnan, 
uşaxlar bizi hırradılar.
Ho  (nida)  -   heyvanı  (inək,  camış)  sakitləşdirən  nida.  -   Ho 
deməsən inəx’  sakitdəşməz.  Belə bir atalar sözü  də var:  -Ho var  dağa 
çıxarar, ho da var dağdan yendirər.
Hodeməzdən/'/hudeməzdən  (z.)  -   lap  tezdən.  -   Bu  Əşrəfın 
uşaxları hodeməzdən qaxxf yer biçillər.
Hodax  (is.)  --  öküz  kotanmı  sürən  uşaq.  Bu  söz  indi 
kölınəlmişdir.  -   M üharibə  vaxtmda  balaca  oğlannar  da  hodaxlıx 
edirdilər.  Belə bir bayatı, holavar da var:
Kotanın hodaxlan,
Qaymaxdı dodaxlaıı.
Qarğıyım kotan qofsun,
Qayıtsm hodaxlan.
Hokqa  (is.)  -   nəzərdə  tutulmayan  iş.  -   Bu  ferma  müdürü  də 
gündə bir hokqa çıxardır özünnən.
Hokqar (sif.) -  ucaboy. -  İsmeyil bir hokqar kişiydi arrx.
Holhola  (is.)  -   sapm  sanndığı  mağara.  -   Sapm  holholası  o 
qəriənə dardı kin, m aşm ya da olmur.
Holııx (is.) -  daş  və ya  taxtadan çəlləkvari düzəldilən və suyun 
axımm  dəyirmamn pərinə  istiqamətləndirən  iri  boru.  -  O  elə adamdı 
kin,  dərmanın holuğuna salsan,  altmnan diri  çıxar (Atalar sözü).
Belə bir qəriblik bayatısı  da var:
D ərm ana su gəidi 
Holux dolusu gəldi.
Qürbət elin dərdi çox 
Gözdərimə su gəldi.
H ol  (is.)  -   fııfıra.  -   Əsəd  dayı  elə  hol  düzəldir kin,  fırranması 
qııtarmır.
Holavar/Zhollavar  -  əkin  vaxtı  oxunan  mahnı.  -   Hollavan 
hodaxlar oxuyardılar:
Hörüx' hörüyün başı 
Xarazan kərtix' daşı.
Yeməx' g əlif çıxmadı,
M əjgala verim aşı.
Hortdama  (z..)  -   isti  və  duru  şeyin  dolça  və  digər  qabla 
içilməsi.  -   Şər  qavışanda  getmişdim  Qərifgilə  gördüm,  ayran  aşı 
ıçirdi,  hortdadma.
Hörtdada-hortdada  (z.)  -   isti  və  duru  veməyin  dodaqda 
soyudularaq  içilməsi.  -   Bu  isdi  yeməyi  hortdada-hortdada  xalxm 
içində  içmək ayıf sayılır.

---

Hophop  (is.)  -   şanapipik  quşu.  -   Ağbaba  və  Şörəyeldə 
Şanapipiyə hophop dellər.
1.  HoW/hoy  (is.)  -   irinləmə.  -   Yara  hov  atannan  söra  onu 
qutarmax da çətin olur.
2.  Hoy  (is.)— səs, kömək. -  A  bala, nə durufsan quru ağaş  kimi, 
bir dədənə hoy ver, öyün himini tez qazsın.
Hoya  çatmax//houxmax  (f.)  -   kömək  etaıək.  -   Bir  Iıova 
çatanım yoxdu kin, bu uşaxlara baxa, mən də südü maşrnya verəm.
Hoydu-hoyduya  qoymax  (f.)  -   lağa  qoymaq,  məsxərəyə 
qoymaq.  -   Şəhərdən  gələn  avtobus  kəndın  bir  yerində  dayanır, 
halbukin  kəndin  uzunnuğu  1  kilometirədir.  Mən  bunu  ispalkom a 
şikayət edəndə hoydu-hoyduya qoydular.
Hoylamax//havlamax  (f.)  -   irinləmək.  -   İnəx'  doğannan  söra 
hoyluyuf, gərəx' hol içirdəm bir neçə yün.
Hoyxurmax (f.) -  ağzı  ilə isti  nəfəs üfurmək. -- Souxdan uşağm  
əli donmuşdu, hoyxurdum bir əz, əlləri qızışdı.
Hoyuxmax (f.) -  qorxmaq. -  Uşax nədənsə hoyuxuf.
Hoziki  (sif.)  -   qanmaz.  -   Bu  Güləhməd  kin  var,  çox  höziki 
adamdı, qaıuf-qandırmer (G.).
Hoziklix’  etmək  (f.)  -   qanmazlıq  etmək.  -   Söyünün  özü 
höziklix' eliyir,  özü də birqadiri qımyır.
Hödürsüz  (sif.)  -   tərbiyəsiz,  qanacaqsız,  mərifətsiz.  -  
Hödürsüz böyyən uşax nolacax.
Hörə gəlm əx’ (f.) -  buğaya gəlmək. -  İnəx' hörə gəlif qurtuluf.
1.  Höl  (sif.) -  boş. -  Bayramağzı təpədə murtda döüşdürärdüx', 
Nərmanın  10 murtdasmı qırdım, hammısı hölüymuş.
2.  Höl  (is.)  -  kəpək və ya undan hazırlanmış  duru mal yemi.  -  
Təzə doğan inəyə 3  gün höl verillər kin, özünə gəlsin.
Höləkə  (sif.) -  tələsik  adam.  -   Qulu  hər  yerdə  höləkəlix'  edif, 
özünü irəli soxur.
Hörə  gəlm ək  (f.)  -   inəyin  cinsi  tələbi.  -   D əsən  inəhlər  hörə
gəlir.
Hörrə  (is.)  -  qovrulmuş  undan  hazırlanan  duru  yemək.  -   Unu 
qavınr, söra da onnan hörrə pişirillər.
Bu  hörralann  müxtəlif növləri  var.  Məsələn,  qavırma  hörrəsi, 
süd hörrəsi və s.
Hörgü (is.) -  divar. -  Usda Nəvi əvin hörgüsünü qurtanf gedif.
1.  Hörüx'  (is.)  -   kotana  qoşulan  öküzlər.  -   Kotan  iki,  üç  və
dörd hörüx'lü oiur.
2.  Hörüx'  (is.)  -   kotana  qoşulan  əlavə  cüt  öküz.  -   Kotanın 
cküzdəri çəkmiyəndə əlavə hörüx' qoşullar.
Hörux'ləməx' (f.) -  bağlamaq.  -  Əsəd kişi  attan  Çivinni  sunun 
yanındakı çaıra hörüx'lədi.
1.  Höşül  (is.)  -   əzilmiş  mer-meyvə.  -   Uşaxlar  torbadakı 
mey/iyi laf höşül elədilər.
2.  Hösül  (is.)  -   arpa  unu  ilə  suyun  qanşığmdan  hazırlanan  və 
doğan  ınəyə  verilən  isti  yem.  -   Arpa  tınnu  suda  qaynadıf  höşül 
edillər, boylum verillər doğan inəyə.
Hövlək (x.) -  birdən. -  Yuxudan hövləx' oyandım.
Huppudum  (sif.)-  səfeh,  ağılsız.  Mizburun  Zərrinin  bir 
huppudum oğiu var, qamf-qandırmn:.
Hüdühməx' (f.) -  tez-tez  danışmaq.  -   Elə  hüdülüyüf tökür ki, 
bilmirsən nə istiyir, nə deyir bu zahm oğlu, zalım.
Hüt-tüt/fnöt-töt  (sif)  -   tez  danışan.  -   Höt-höt  Cəmil  gənə 
kimnənsə qıyvat edir.
Hütdülüm  (sif.) -  yüngül xasiyyətli, hər deyilənə  inanan adam.
-  Hüttülüm adamiar hər şeyə inanır tez.
Hüşdülüm//hütdülüm  (sif.)  -   tez  özündən  çıxan  adam. 
Hüşdülüm adamlan yallatmax, acıtmax çox hasantdı.
Huyuxmax (f.) -  qorxmaq,  səksənmək.  -  At yamanca huyuxuf, 
irəlids nəsə var.
Huylamax  (f.)  -   küyləmək,  lağa  qoymaq.  -   Araxdan  keflənən 
Məmişi uşaxlar huyladılar.
- X -
Xana//hana (is.) - həsir, xalı, kilim toxumaq üçün evdə qurulan 
dəzgah.  -   Xananrn  ipləri  bərk  olmasa,  xalça  əfkəşik  olajax  (Q.,  E., 
Gül.).
Beiə bir bayatı da var:
Ay xana, həndi xana

---