2.8. O^quvchilarnmg o'quv faolivati samaradorligini
oshirish borasida sinf rahbari olib boradigan ishlar
Sinf rahbarining faoliyati ko'p qirrali va sermazmundir. U o ‘zi
rahbarlik qilayotgan sinf o ‘quvchilarini tarbiyalash bilan bir
qatorda o ‘quv yili yoki chorak davomida nimalar qilish kerakligi,
bolalar hayotini nima bilan band qilish va tanlangan ish turini
qanday amalga oshirishni bexato aniqlash kabi ancha murakkab
muammoni yechadi. Bu borada sinf rahbariga turli xil manbalar
yordam beradi.
Sinf rahbari pedagoglar, ota-onalar va o ‘quvchilami o ‘zaro
bo g ‘lovchi shaxs sifatida barcha tomonlarining nuqtai nazarini
hisobga olishi, harakatlami bir markazga birlashtirish, o ‘zaro
aloqalaming to‘g ‘ri b o lish ig a ta ’sir o'tkazish va ayni vaqtda
o zining pozitsiyasini aniq ta ’minlay olishi kerak. Mana shu
fazilatlar sinf rahbarining tarbiyaviy ishlari samarasini oshirishga
125
etish.
2. Tarbiya mazmunini uzluksiz yangilab borish.
3. Umumiy va milliy qadriyatlar sohasidagi yangi-yangi
ijodlami o ‘rganib borish.
4. Tarbiya jarayonida o ‘quvchi bilan o ‘quvchi faoliyatini
optimallashtirish, faollashtirish. Ularning ichki ruhiyati va tarbiya
darajasini kengaytirish.
5. llmiylik - yangi usul, vosita muammosi holatlaridan
foydalanib, o'quvchilam i mustaqil fikrlash va o ‘zini anglashga
o ‘rgatish.
6. Bolalarni rejadagi mavzular asosida amaliy faoliyatga jalb
etish.
7. Ilg‘or tajribalarga suyanish.
8.
Tarbiyaning
maqsadini
aniqligi,
mazmunining
zamonaviyligi, milliy m a’naviy qadriyatlar bilan boyitilishi,
o ‘quvchining ijodiy mustaqil faoliyati, tarbiya jarayonida maqol,
matal, ertaklardan o ‘rinli foydalanish, o ‘yin, test savollari,
ko ‘rgazmali qurollar, savol va topshiriqlardan foydalanish.
9. Yangi pedagogik texnologiyani amalga oshirish uchun
0
‘qituvchi nazariy chuqur bilimlarga ega bo‘lishi kerak.
1-4- sinflarda darslarni turli shakllarda tashkil etish lozim:
- О ‘yin, suhbat, bahs, uchrashuv, ertalik, oilada, jamoat
joylarda. mahallalarda har bir dars maqsadining aniqligi,
tarixiyligi va zamonaviyligi bilan odob-axloq tushunchalarini
tarbiyalashga qaratilishi.
- 0 ‘quv m ashg‘ulotining rang-barang usullar: audio, video,
koi'gazm alilik, jonli so‘z ta ’sirida tashkil etilishi.
- 0 ‘qituvchini yangi texnologik mahoratga ega bo ‘lishi va
ijodkorligi.
Tarbiyaviy soatlami maqsadiga ko ‘ra xilma-xil shakllarida
tashkil etish:
iqtisodiyoti bilan uzviy rivojlanishini tushuntirib berish;
-
yuksak insoniy fazilatlar mohiyatini anglatish, ularga
ongli munosabatda bo'lish, yaxshini yomondan ajrata olish
bilimiga ega bo'lishini tushuntirish;
-
ta’lim-tarbiya jarayonida beriladigan bilimlar yaxlit va
ijtimoiy shart-sharoitlar, milliy va tarixiy, m a’naviy omillar,
umuminsoniy qadriyatlar mohiyatini tushuntirish;
-
o'quvchilarni bilim olish bilan birgalikda yuksak insoniy
komillik mohiyatini tushunib amal qilishga o ‘rgatish;
-
darslarda m a’naviy, m a’rifiy, iqtisodiy, huquqiy, kasbiy
tushunchalarning mohiyatini uzluksiz anglatib borishi muhimdir;
-
odob-axloqqa xos sifatlami o'quvchilam ing kundalik
ehtiyoj iga aylantirish;
-
o'quvchilarda mehnat ko'nikm alarini, ijodiy mustaqil
fikrlashni, kasb tanlashga va atrof olamga ongli munosabatni hosil
qilish;
-
axloqiylikning oddiy hayotiy qoidalari b o iish i, kattalarga
hurmat, kichiklarga izzat, oilada bir-birini e ’zozlash, mehmon
kutish va boshqalarni kundalik turmushga singdirib borishi.
Bolalarni tarbiyalashda o'qituvchi quyidagilami hisobga olishi
kerak;
-
tarbiyaning o'quvchilar ruhiyati va yosh xususiyatiga
mosligini;
-
о ‘quvchilarning aqliy-m a’naviy munosabatlari ta ’sirini
oTganish;
-
o ‘qituvchi-tarbiyachining savodxonlik darajasi, san’at va
mahorati.
O 'quvchilarda intizomlilikni tarbiyalashda darslarni ijodiy,
noan’anaviy, suhbat, o ‘yin, tabiatda, bahs-munozara, uchrashuv
shaklida bo'lishi maqsadga muvofiqdir.
Pedagogik texnologiyalam i qo'llashda o ‘qituvchi quyidagi
qoidalarga amal qilishi lozim:
1.
Zamonaviylik - ta ’lim-tarbiya amaliyotga asoslangan
tajriba, sinovdan o'tgan didaktika sohasidagi yangiliklarni joriy
123
fuqarolik va ijtimoiy m as’uliyat hislarini rivojlantinsh, o bzi
yashayotgan mamlakatning
ravnaqi,
insoniyat taraqqiyotini
barqaror saqlab qolish uchun tidoyilik. ekologik ta'lim -tarbiya
berish;
-
mustaqil respublikamiz O^zbekistonnmg ichki va tashqi
siyosatiga to 'g 'ri va holisona baho berishga o ‘rgatish, uning
tinchliksevarlik, demokratiya va boshqa davlatlarning ichki
ishlariga aralashmaslik, ochiq-oshkora tashqi siyosatiga va o bz
xalqining turmush darajasini oshirishga yo'naltirilgan, fuqarolarni
ijtimoiy himoya qiladigan ichki siyosatini Lo‘g ‘ri tushuntirm og‘i
kerak.
-
turmushda eng oliy qadriyat hisoblangan mehnatga ijodiy
yondashish fazilatlarini shakllantirish;
-
so g lo m
turmush
tarziga
intilishni
tarbiyalash
va
rivojlantinsh, munosib oila sohibi bo4ish istagini shakllantirish;
-
yoshlarimizni erkin mustaqil fikiiashga o'rgatish;
-
barkamol avlodga xos odoblilik san'ati va madaniyatini
o ‘rgatish;
-
o ‘zbek xalqining milliy urf-odat, an ’ana va qadriyatlarini
amalda qobllash malakalarini shakllantirish;
-
insoniyat
tarixiy
taraqqiyoti
jarayonida
madaniy,
m a’naviy, milliy merosdagi avlod-ajdodlarimizdan qolgan odob-
axloq haqidagi bilimlardan boxabar etish;
-
marakaziy Osiyo mutafakkir va m a’rifatparvarlarning
asarlaridagi hikmat, o'git va nasihatlarni o'rgatib, ularga amal
qilishni uqtirish;
-
tabiatga to‘g bri munosabatning mohiyatini, tabiyatni
muhofaza qilish insonning burchi ekanligini, ekologik nochorlikka
olib keladigan sabablami anglash va baholash b o byicha bilimlar
berish;
-
ota-ona va vatan oldidagi burchni va unga sodiqlik nima
ekanligini anglatish;
-
o^z-o'zini anglash shart-sharoitlarini, inson qadri va
hurligini anglash, uning tabiatini, milliy va umuminsoniy
madaniyatini, ona tilishini saqlash, m a’naviy taraqqiyotni bozor
-
yosh avlodni m a’naviy-axloqiy tarbiyalashda xalqning
boy milliy, m a’naviy tarxiy an ’analarga, urf-odatlari hamda
uimimbashariy
qadriyatlarga
asoslangan
samarali
tashkiliy,
pedagogik shakl va vositalarni ishlab chiqib amalga joriy etish;
-
shaxsning aqiiy. axloqiy, erkin fikrlovchi va jismoniy
rivojlanishi, uning qobiliyatlarini har tomonlama ochish uchun
imkoniyat yaratish;
-
yoshlarni erkin fikrlashga tayyorlash, hayot mazmunini
tushunib olishga koinaklashish, o kz-o ‘zini idora va nazorat qila
bilishini shakllantirish, ularda reja va amal birligi hissini
uyg‘otish;
-
o ‘quvchilarni
milliy,
umuminsoniy
qadriyatlar,
vatanimizning boy m a’naviy merosi bilan tanishtirish, madaniy
hamda
dunyoviy bilimlarni
cgallashga b o ig a n
talablarini
shakllantirish, malaka hosil qildirish. tobora o ‘stirib-boyitib borish
va estetik tushunchalarni shakllantirish;
-
har
bir
o4]uvchining
bilimdonligini
va
ijodiy
imkoniyatlarini aniqlab, ularni rivojlantirish, inson faoliyatining
turli sohalarida joriy qilib ko'rish. Bolalar ijodkorligi, iqtidorini
yuzaga chiqarish va yanada qollab-quvvatlash uchun shart-
sharoitlar yaratish;
-
insonparvarlik odobi m e’yorlarini shakllantirish, bir-birini
tushunadigan, mehribonlik, shafqatlilik, irqiy va milliy kamsitish-
larga
toqatsizlik,
muomala
odobi
kabi
tarbiya
vositalari
(nohaqlikka, yolg‘onchilik, tuxhmat, chaqimchilikka toqatsizlik)
keng qollanilishi lozim;
-
vatanparvarlik, dunyoviy fikrlash, jamiyatimizda yasha-
yotgan odamlar bilan o ‘zaro munosabat - muloqotni o ‘rganish,
o ‘z xalqiga, davlatiga, lining himoyasi uchun hamisha shay b o lib
turish,
0 ‘zbekiston
Resublikasi
va
boshqa
davlatlaming
ramzlariga hurmat bilan qarash, yosh avlodni O'zbekiston
Konstitutsiyasiga, bayroglga, gerbiga, madhiyasiga, prezidentiga
sadoqatli qilib tarbiyalash;
-
qonuniy jam oa axloqi va turmush qoidalariga hurmat
bilan qarashni tarbiyalash, shaxsning noyob qirralarini belgilovchi
Intizomli b o lis h nafaqat maktabda, balki o'quvchining
kelgusi hayotida ham asqotishi turgan gap. Chunki, inson
hayotining chigal va murakkab so'qm oqlarida ham tartib-intizom
muhim ahamiyatga ega.
Dostları ilə paylaş: |