mehnati bilan band boiad ilar. Bolalar
maktabda fan asoslarini
egallash bilan birga, ularda sekin-asta ilmiy dunyoqarash
shakllanib
boradi,
o-qituvchi-tarbiyachilaming
rahbarligida
insonga xos b o ig a n yuksak fazilatlarni egallaydilar. Tarbiyaviy
ishlarni reja asosida tashkil etish bolani tarbiyalashda oilaga har
vaqt yordam koi'satadi. Tarbiyachi o ‘z tarbiyalanuvchisining
oilaviy sharoitidan xabardor boTishi,
pedagogik maslahatlarga,
yordamga muhtoj boTgan oilalarga yordam berishi muhim.
Tarbiyachi uchun bola b o ‘sh vaqtini kimlar bilan va nimalar bilan
m ashglul boTib o ‘tkazayotgani ahamiyatsiz emas. Chunki o ‘z
holiga tashlab qo'yilgan bola ko‘chaning salbiy ta ’siriga berilib
ketishi mumkin.
Xulosa qilib shuni aytish kerakki, inson faqat faoliyatda
rivojlanadi, undan tashqarida rivojlanish y o ‘q.
Bola juda
yoshligidan boshlaboq kattalar yordamida tashqi muhit bilan mrli
xil aloqada b o iad i. Maktab yoshida bu aloqalar o bqish va shu
bilan b o g iiq b o ig a n boshqa faoliyat bilan
bo g ian ad i va bular
rivojlanish uchun manba sanaladi.
Pedagogik jihatdan to ‘g i i uyushtirilgan har qanday faoliyat
shaxsning aqliy va irodaviy rivojlanishiga ta ’sir etadi. Demak,
bola ulg‘aya borgan sari uning faoliyati ham shakli va mazmuni
bilan hamohang o kzgarib boraverar ekan.
Masalan, bog^cha yoshida bolalarning asosiy faoliyat turi
o kyin b o is a , maktab o"quvchisi uchun o ‘qib, mehnat qilish asosiy
faoliyat b o iib qoladi. Demak, bola hayotida faoliyat turlarining
o ‘zaro munosabati ham o^zgaradi va buning ta ’sirida bola
kamoloti ham yangi, yuqoriroq bosqichga ko‘tariladi.
Umuman, pedagogik jihatdan to ‘g ‘ri
uyushtirilgan har qanday
faoliyat bola shaxsining aqliy, axloqiy, estetik, jism oniy va
irodaviy
rivojlanishiga
ijobiy
ta ’sir
ko‘rsatadi.
Rahbarlik
qilinmagan faoliyat esa bir yoqlama yoki salbiy ta ’sir etishi
mumkin.
Shunday qilib, inson taraqqiyotining ilmiy konsepsiyasi inson
kamolotiga ta'sir etadigan omillarni tahlil etib. inson kamoloti va
uning shaxsini shakllantirishni yagona va bir butun jarayon
131
yo ‘lida tarbiyachi rahbarligida muntazam amalga oshirib boriladi.
Ammo tarbiya ta’sirining kuchi va
uning natijasi irsiyat va
muhit kabi omillarning hamkorligi bilan belgilanadi.
Inson kamoloti irsiyat y o ‘li bilan orttirilgan va tabiiy
layoqatlar bilan belgilanib qolmay, balki butun hayoti davrida uni
qurshab olgan voqelik ta ’sirida orttirgan xususiyat va sifatlar bilan
ham belgilanadi.
Shubhasiz tarbiya odamning ko ‘zi, sochi, terisining rangiga,
uning badani tuzilishiga ta ’sir eta olmaydi,
lekin jismoniy
taraqqiyotga ta ’sir etishi mumkin. Chunki maxsus tashkil etilgam
jism oniy mashqlar orqali bolaning salomatligi mustahkamlanadi
va chiniqtiriladi. Insonning tabiiy qobiliyati faqat tarbiya orqali,
uni m a’lum bir faoliyat turiga jalb qilish orqali rivojlanishi
mumkin.
M a’lumki, bola layoqatini rivojlantirish, uni qobiliyatga
aylantirish va hayotga mos holda о “stilish
uchun mehnatsevarlik
va ishchanlik kerak. Mehnatsevarlik va muttasil o ‘tirib ishlash
kabi fazilatlar faqat tarbiya natijasida orttiriladigan fazilatlardir.
Garchand inson kamolotiga ta’sir etadigan omillar bir qancha
b o ‘Isa ham, lekin maxsus tarbiya muassasalarida tarbiyachi
rahbarligida amalga oshiriladigan tarbiya jarayoni yetakchi
hisoblanadi. Chunki,
Dostları ilə paylaş: