Tarihte ve Günümüzde Ortadoğu'da Türkmenler
Yüklə 7,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tablo 10: Türkmenler – Purnak Emirleri ve Atandıkları Bölge ve Görevler 125 Emirleri
- Bayatlar ve Bozçalular
- Tablo 11: Türkmenler – Bayat ve Bozçalu Emirleri ve Atandıkları Bölge ve Görevler Emirleri Atandıkları bölge ve görevler
802
yüzyılda ise Azerbaycan valiliği gibi önemli görevleri ellerinde tutarak yeniden ortaya çıkmıĢlardır. 124
coğrafyasında hakim oldukları bölgeler aĢağıdaki tabloda verilmiĢtir: Tablo 10: Türkmenler – Purnak Emirleri ve Atandıkları Bölge ve Görevler 125
Emirleri Atandıkları bölge ve görevler ġah Ali Bey Uzun Hasan᾿ın zamanında büyük güce sahip olmuĢ, ġiraz hakimi
Mansur Bey ġiraz hakimi (Yakup padiĢah zamanında) 126
Mansur Bey᾿den sonra ġiraz hakimi Murtezekulu Han (Mansur Bey᾿in oğlu) MeĢhed emirü᾿l-ümerası Barik Bey Bağdat hakimi. I. ġah Ġsmail᾿in zühuru zamanı Irak-ı Arab᾿ın hükümdarı Hasan Bey ġekeroğlu Muğan ve Karacadağ emirü᾿l-ümerası (Rüstem padiĢah zamanında) Ġsfahan Sultan (Hasan Bey ġekeroğlu᾿nun oğlu) Merv hakimi (I. ġah Ġsmail zamanında) Kazım Han (Murtezekulu Han᾿ın kardeĢi) Damğan hakimi Ferruh Han (Murtezekulu Han᾿ın kardeĢi) Hezarceribin hakimi Muhammedkulu Han (Murtezekulu Han᾿ın oğlu)
ġebankare eyaletinin yönetimi onda idi Pirbudak Bey Tebriz hakimi Bunların dıĢında boyun en büyük emirlerinden ġahkulu Han Pornak᾿ın ismi geçmektedir. O, II. ġah Ġsmail‟in zamanında MeĢhet hakimi olmuĢ ve Horasan‟ın yarısının emirü‟l-ümerası olmuĢtur. 127
Onların ġeyh Safi el-Hak (ġeyh Safiyeddin 1252-1334) soyundan oldukları kaydedilir. 128 Bu boy arasından çıkan önemli emirler arasında iki ismin geçmektedir. Bunlar, YüzbaĢı Masum Bey Safevi - ġah Tahmasp᾿ın kurçilerinden ve Erdebil vakıflarının mütevellisi olmuĢtur. Aynı zamanda ġah
124
Woods, a.g.e., s. 340-342 125
Tarih-i KızılbaĢan, s. 13. 126
Mansur Beğ – Ahsenü᾿ t- Tevarih᾿ te 1486 senesinin olayları anlatılırken zikri geçer. “Bu yılda Yakup padiĢah, Sufi Halil᾿ i ġiraz emirliğinden azledip Kadı Beğ᾿ i tayın etti. 14 ay sonra o da azedilince o vilayete Mansur Beğ-i Purnak yönetim bayrağını açtı”. Bkz: Hasan Rumlu, a.g.e., s. 582. Mansur Beğ Yakup padiĢahın emri üzerine Haydar᾿ ın evlatlarını ve AlemĢah begüm᾿ ü Ġstahr kalesinde tutmuĢtur. Bkz: Hasan Rumlu, a.g.e., s. 585. 127
Efendiyev, a.g.e., s. 194. 128
Tarih-i KızılbaĢan, s. 13. Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu / 803 Tahmasp᾿ın vekili olan bu zat 976᾿da (1568/9) Hacca giderken II. Selim᾿in (1566-74) gösteriĢi üzerine Suriye hakimi DerviĢ PaĢa᾿nın adamları tarafından Mekke ve Medine arasında sabah namazı sırasında öldürülmüĢtür. Zeynelabdin Bey - I. ġah Ġsmail zamanında büyük emirlerden olup, 918᾿de (1512/3) Necm-i Sani (Yar Ahmet Huzani 1510-12 senelerinde I.ġah Ġsmail᾿in vekili) ile birlikte Giduvan kentinde ölmüĢtür. 129
Gün Hanın soyundan olan Çepniler Trabzon᾿un Yukarı Canik 130
ve AĢağı Canik bölgesindendir. Bu boy arasından az sayıda emir çıkmıĢtır. 1. ġahali Sultan - Süleyman Sultan Rumlu᾿nun mülazimi olmuĢ, Van kalesi hakimi iken 955᾿te (1548/49) Sultan Süleyman Elkas Mirza (ġirvan beylerbeyi) ile birlikte Ġran᾿a geldiğinde (1548-III. yürüyüĢ) Van kalesini Sultan Süleyman᾿a teslim etmiĢtir. Bunun üzerine ġah Tahmasp onu inek dersine çektirmiĢ ve böylece ölmüĢtür. Onun ordusu da Süleyman Bey Çepni᾿ye verilmiĢtir. 2. Muhammet Bey Celaloğlu - Gürcistan padiĢahı Levasan᾿ı öldürmüĢ, kendisi ise ġirvan᾿da intihar etmiĢtir. 131
Bayatlar ve Bozçalular da Akkoyunlu ulusu arasında geçerler. Bayatlar da Selçuklular zamanından itibaren Azerbaycan Ġran coğrafyasında bulunan boylar olmuĢlardır. Bayat boyu arasından çıkan önemli bir zat da “Tarih-i ġah Ġsmail-i Safevi” 132 eserinin yazarı olan Oruç Bey Bayat᾿tır. Oğuz Hanın oğlu Gün Hanın soyundan olan bu boyun da Safevi döneminde büyük emirleri az olmuĢtur. Tarih-i KızılbaĢan᾿da ismi geçen Bayat ve Bozçalu emirleri aĢağıdaki tabloda verilmiĢtir. 133
Tablo 11: Türkmenler – Bayat ve Bozçalu Emirleri ve Atandıkları Bölge ve Görevler Emirleri Atandıkları bölge ve görevler Süleyman Bey ġah Tahmasp᾿ın yanında büyük nüfuza sahipti. Onun emriyle de kör edildi Esilmez Sultan Küçük emir Dondar (Dündar) Sultan Küçük emir Hacı Üveys Küçük emir Seyf Bey Küçük emir
129
Tarih-i KızılbaĢan, s. 13. 130
Canik - merkezi Samsun olan eyalet. 131
Tarih-i KızılbaĢan, s. 14. 132
Tarih-i ġah Ġsmail-i Safevi eseri 1604᾿ de Ġspanya᾿ da yayınlanmıĢtır. Bkz: Oruç Bey, a.g.e., s. 7. 133
Tarih-i KızılbaĢan, s. 14. Yüklə 7,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|