19. Калькуляциянинг мақсади ва вазифалари.
Таянч сўзлар: калькуляция вазифалари, калькуляция турлари.
Kalkulatsiya - tannarxni aniqlash demakdir. Tannarx deganda
mahsulot tayyorlash yoki xizmat ko'rsatish uchun ketgan xarajatlarning
puldagi ifodasi tushuniladi.
Ushbu usuldan korxona mulklaridan ba'zilarining hisobini yuritishda
foydalani1adi. Masalan, ish1ab chiqarilgan mahsulot, material tannarxini
aniqlash.
Shuningdek, savdo korxonalaridagi muomala xarajatlari, moddalari,
summalarini tovarlar bo'yicha tegish1i ravishda taqsimlashda ham
kalkulatsiyadan foydalaniladi.kalkulatsiya orqali mahsulot
tannarxi aniqlanadi va foyda miqdori aniqlanishi uchun asos hisoblanadi.
Olingan foyda (daromad)dan soliq summasi hisoblanishini e'tiborga
olsak kalkulatsiya o'mini, ahamiyatini bilish qiyin emas.
K. quyidagi turlarga boʻlinadi: reja K.si (ilgʻor ishlab chiqarishni va mehnatni tashkil etishning ilgʻor usullarida mehnat sarflari meʼyorlari asosida tuziladi). Bunday K. navbatdagi davr uchun (yil, chorak) ayrim mahsulotlarning oʻrtacha tannarxini belgilashda qoʻllaniladi, ulgurji narxni belgilashga asos boʻladi; hisobot K. (xatga olish maʼlumotlari asosida hisoblanadi, reja vazifalari bajarilishini nazorat qilish uchun tuziladi, amaldagi harajatlar darajasini koʻrsatadi); normativ K. (i.ch. vositalari va ish vaqtidan foydalanishning mavjud meʼyorlari asosida tuziladi); l o y i ha K. (boshqa koʻrsatkichlar bilan bir qatorda kapital qoʻyilmalar va yangi texnikaning iqtisodiy samaradorligini aniqlashda qoʻllaniladi). Shuningdek, tannarx K.si ishlab chiqarish, toʻliq, tarmoq va b. K.larga boʻlinadi
Dostları ilə paylaş: |
