E.Sevortyan o 'z lu g 'a tid a G .D yorferniny
tu rk iy yasam a
bitik
bitig
term inining aniq m orfologik tark ib g a e g a ekanligiga
suyanib, u n i
«hujjat»
m a’no sin i ifodalovchi s a n k ritc h a
p i taka,
toxarcha
pidaka
ham da s o 'g 'd c h a
p&k (buyruq, qonun-qoidajiar
bilan tenglash iirish g a oid u rin ish larin i o rtiq ch a d e b hisoblaydi.
A.
fon
G aben
o ‘z in in g
qadim gi
tu rk iy
tilga
oid
tadqiqotlarining yaku ni sifatida «¿i/» fe'li b ila n b o g 'liq b a ’zi
fikrlarini beradi. U nga k o ‘ra: «bit -
yuz, bet;
b iti -
yozmoq;
bitig, ptig -
yozuv, had, m aktub, vasiyatnoma, kitob;
bitigu3i -
yozuvchi (kotib);
bitit -
yozdirmoq;
bitka3i -
yo zu vch i (.kotib)».
Bu o 'rin d a A. fon G aben «¿/¿frning qaysi tild an o 'zlash gan ligi
h a q id a h ech qanday m a’lu m o t b erib o'tm aydi. L ekin
«bi»
haqida
to ‘xtalganda,
uni xitoycha
p e i < h i (pi)
bilan b o g 'la b ,
«yozuvli
tosh»
m a ’nosida kelganin i k o 'rsatib o 'tad i. A yni zam onda,
«bl»//«pi»
orqali
«pichoq»
m a ’nosi ifod alash ini yozadi va
p ichoq
leksem asi
«&»
s o 'z ig a o 'z b e k
tilid a
kichraytirish
m a ’nosini ifodalovchi
«3ak» (choq)
q o 'sh im ch asi q o 's h is h orqali
yasalganini ta ’kidlaydi. B oshqa bir m anbada q u y id a g ic h a fikr
bildiriladi: «Pichoq tarixan
b—ch—q
h o lid an o ‘zbek, uyg'ur,
turkm an
tillarida
b>p
holida, y a ’ni
bchq > pchq,
qozoq,
q o raqalpo q tillarida
bchq > pshq
form asida sh ak llan ib , qirg'iz
tilida qadim gi
bchk
h o lid a saq lan g an i b ilan xarakterlanad i.
Pichoq
so'zining etiraologiyasini qadim gi
bi
-
tig', daw, qirra
so 'zi bilan b o g 'liq holda
tu sh u n tirish m um kin, y a ’ni
b i (tig ) ch
(otdan fe ’l yasovchi affiks) -
Dostları ilə paylaş: