Uot 81-11 MÜXTƏLİFSİstemli İNGİLİs və azərbaycan diLLƏRİNDƏ tamamliq budaq cüMLƏLƏRİ VƏ onlarin müqayiSƏLİ TƏHLİLİ
Yüklə 1,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Elmi yeniliyi
- Tətbiqi əhəmiyyəti
92
Bəzən yeni toxunmatik cəmiyyətə ayaq uydurmaq, yeni ünsiyyət tərzini qəbul etmək insanlara çətin gəlir. Zeybək (2012) müasir dövrdəki ünsiyyət tərzini texnologiyanın istifadə edilmədiyi cəmiyyətdəki ünsiyyətlə müqayisə edərək maraqlı fikirlər irəli sürür. Aşağdakı cədvəldə bu fikirlər öz əksini tapır. O, “in” anlayışını müasir dövrdəki ünsiyyət üçün, “out” anlayışını isə texnologiyasız cəmiyyətdə olan ünsiyyət üçün nəzərdə tutmuşdur. “In” “Out”
Virtual ünsiyyət Üz-üzə ünsiyyət Virtual mühitdə sosial paylaşım Emosional ünsiyyət Texnologiya cəmiyyəti Emosional cəmiyyət Simvollarla ünsiyyətin qurulduğu cəmiyyət Göz təması qurmaq Virtual mənlik Real mənliklər Bəşər tarixinin bu yeni mərhələsində texnologiyada yaşanan sıçrayış müsbət tərəfləri ilə yanaşı, mənfiləri də özündə əks etdirməkdədir. Texnologiyanın aludəçisi olmuş, saatlarla internet başında məqsədsizcə dolaşan insanlar da artıq sürətlə artmağa başlamışdır. İnterneti həyatının tək məqsədləri halına gətirənlər də var. McLuhan medya texnologiyalarının artıq cəmiyyətdə insanların necə düşünəcəyini, hiss edəcəyini, hərəkət edəcəyinə təsir etdiyini və cəmiyyətin formalaşdığını qeyd edir. Yengin (2012b:116) insanın yaşadığı vəziyyətin fərqinə varmadığını və, əslində, “həssas bir həbsxana”da yaşadığını qeyd edir. Təbii ki, məqsədimiz texnologiyanın və internetin fəsadlarını qeyd etmək deyil, texnologiyanın sosial həyatın hər bir sahəsinə təsir etdiyini açıqlamaqdır. Texnologiyanın mədəniyyətin sahələrindən biri olan incəsənətə təsiri də müşahidə edilməkdədir. İncəsənət də artıq öz inkişafının yeni mərhələsinə qədəm qoymuşdur. Yeni dünyanın mədəniyyətə təsir etdiyi real bir gerçəklikdir. Texnoloji reallıq sayəsində teleprenses (uzaqda hazır olma) fiziki olaraq o mühitdə olmasaq da ekran, internet vasitəsilə zaman və məkan sərhədlərini aşa bilirik. İncəsənətin istənilən növü ilə maraqlanıb tez bir zamanda məlumat əldə edə bilirik. Artıq teleprenses olaraq istənilən ölkənin mədəniyyəti ilə yaxından tanış ola bilərik. Texnologiyadan, xüsusilə, internetdən istifadə edərək istənilən xalqın rəqslərini, musiqilərini, xalq mahnılarını və s. nəinki seyr edə, eyni zamanda onları öyrənə də bilirik. Rəqəmsal kodlama nəticəsində qrafiklərin, hərəkətli görüntülərin, səslərin, şəkillərin, məkanların və mətnlərin üzərində rahatlıqla işləyə bilir və dəyişdirə bilirik. Biz texnologiyanı formalaşdırarkən, vasitələrimiz də bizi formalaşdırır. Bir başqa ifadə ilə, incəsənətin istənilən növündə texnologiyanın təsirini müşahidə etməyimiz mümkündir. Bədii əsər yazan yazıçı da artıq əlyazması üzərində saatlarla dəyişiklik etmək, yenidən köçürmək yerinə, bu işi komputerdə rahatlıqla həll edərək, vaxtına qənaət etmiş olur. İncəsənətlə məşğul olan sənətkarlar üçün əvəzedilməz fürsət yaranıb desək yəqin ki, yanılmarıq. İncəsənət əsərinin yaranması və cəmiyyət tərəfindən qiymətləndirilməsi, rəğbət görüb görməyəcəyi də hər zaman mürəkkəb bir proses kimi qarşımıza çıxmaqdadır. Bir başqa deyişlə, incəsənət əsərlərini geniş kütlələrə çatdırmaq, muzeylərə online səyahət etmək, əsəri yaradan şəxslə birbaşa ünsiyyət yarada bilmək fürsəti və s. kimi xüsusiyyətlər texnologiyanın təsiri ilə yaranan dəyişiklik incəsənət sahəsinə də hərəkətlilik, dinamizm gətirməkdədir. Belə ki, incəsənətin bir sahəsi olan musiqidə də istifadə edilən çalğı alətlərinin tarixi dəyişikliyi diqqətimizi çəkməkdədir. (Məsələn, gitaranın basgitara, elektrogitara kimi növlərinin ortaya çıxması, skripkada texnologiyanın əks olunması və s.). Bu dəyişiklikləri və mərhələləri Fredrik Ceymson özünəməxsus şəkildə belə ifadə etmişdir: “Buxar enerjisi ilə Realizm, elektrik enerjisi ilə Modernizm, elektroniklə də Postmodernizm ortaya çıxıb” . Sənət əsəri ortaya çıxdığı cəmiyyətin və dövrün xüsusiyyətlərini özündə əks etdirir. Bu mənada da Qobustan qaya rəsmləri, Ordubad və Kəlbəcər dağlarından tapılmış qaya rəsmləri, petroqrifləri o dönəmin xüsusiyyətlərini əks etdirir. Fotoaparatın inkişaf mərhələsinə baxıldığı zaman artıq işıq və digər xüsusiyyətləri dəqiq əks etdirən aparatların ortaya çıxdığı görünür. Texnologiyanın inkişafına bağlı olaraq incəsənətlə əlaqəli yeni sahələr yaranmışdır. İncəsənətin yeni sahələrindən biri kimi çıxış edən videosənət (videoart) görüntü və səs informasiyasının Yeni rəqəmsal vizual mədəniyyət və incəsənət
93
rəqəmsal mühitdə saxlanılmasına xidmət edir. Bill Viola, Rebekka Horn, Nam Cyun Peyk video incəsənət sənətkarlarından hesab edilir. Kibernetik incəsənət, holoqrafi incəsənəti (əşyanın fəzadakı quruluşunun xüsusi şəkildə qeyd edilməsi), kompüter incəsənəti (müxtəlif elm sahələrinin kompüterdə hazırlanan praktiki təcrübələri) də yeni yaranan sahələrdən hesab edilir.
daxil olması ilə əlaqədar dəyişən mədəniyyət, dəyişən cəmiyyət və bu cəmiyyətdəki yeni tərz ünsiyyət modeli geniş şərh edilmiş, texnologiya və internetin cəmiyyətin hər bir fəaliyyət sahəsinə təsir etdiyi qeyd edilmiş və bu təsirin incəsənət sahələrində də əks olunduğu konkret nümunələr əsasında verilərək, “toxunmatik cəmiyyət” anlayışı müzakirə edilərək yeni incəsənət sahələri haqqında məlumat verilmiştir. Tətbiqi əhəmiyyəti: İncəsənət və yeni mədəni rəqəmsal mədəniyyətlə tanış olmaq istəyən hər bir tədqiqatçı üçün gələcək tədqiqatlara ışıq tutacaq, incəsənət-texnologiya-internet üçbucağının qarşılıqlı təsiri nəticəsində yaranan yeni incəsənət sahələrinin daha geniş tətqiq edilməsinə şərait yaradacaqdır. Beləliklə, yeni rəqəmsal vizual mədəniyyət sosial həyatın hər bir sahəsində əks olunmaqdadır. Bu sahələrdən biri olan incəsənətdə də texnologiyanın müsbət təsirləri görünür və məhz bunun nəticəsində onun təsir dairəsi genişlənərək müxtəlif mədəniyyətlərin qovuşmasına şərait yaradır.
1.
Akdoğan K. Dijital sanatta nesne. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Universitesi, Erzurum. 2015. 2.
Mahallı. D. Güncel Sanat pratiğinde video oyunları. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. 2011 3.
McLuhan M. Gutenberg Galaksisi: Tipografik İnsanın Oluşumu.(Çev.) G. Çağalı Güven. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2001. 4.
siyasətinin formalaşdırılmasına yardım. Simurq Azərbaycan Mədəniyyət Assosiasiyası. Bakı: Sabah. 2001. 5.
6.
Popper F. From Technological to Virtual Art. USA: MIT Press, 2007. 7.
Ubay&Ceren. 20-ci yüzyılın sanatı ile teknolojinin etkileşimi,Yüksek lisans Tezi, İstanbul. 2015. 8.
Yengin. D. Yeni Medya ve Dokunmatik Toplum. İstanbul: Derin Yayınları,
2012. РЕЗЮМЕ НОВАЯ ЦИФРОВАЯ ВИЗУАЛЬНАЯ КУЛЬТУРА И ИСКУССТВО Керимова М.Ф. Ключевые слова: цифровая культура, искусство, сенсорная культура Сатья посвящена теме влияния интернета и компьютерных технологий на наш образ жизни, а также на наше мышление. Oсобое место занимает тема влияния интерактивного общения на культуру. Все более широко распространяется интерактивное общение в интернете. Возросшая производительность комьютеров и увеличившаяся скорость передачи даных дают возможность не только обмениваться текстовыми сообщениями, но и осуществлять аудио- и видеосвязь. Также в статье даётся определение понятия “цифровая культура”, анализируется влияние современных технологий и интернета на культуру, даются примеры современных технологий в области искусства. Kərimova M.F. Yüklə 1,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|