D arül-Qəm am ə -
Q ə m a m ə a d l ı b i r a r v a d m Y e r u s ə l i m d ə t i k d i r d i y i k i l s ə d i r e y n i
z a m a n d a , q ə m a m ə - z i b i l , d a r ü l - q ə m a m ə z i b i l l i k m ə n a s ı n ı v e r ir.
X a q a n i d e y i r : d ü n y a d a m ə n i m k im i ə s ə r y a z a b i l ə n o l s a , q o y m ə n i m m ə s c i d i n k i l s ə
( y a x u d z i b i l x a n a ) o l s u n .
Səh. 252.
B u - L ə h ə b l ə r l ə d ö y ü ş m ə k d ə n n ə q o r x u m d ə h r d ə ,
M u s t a f a n m m e h r i o l m u ş ə l d ə q a l x a n ı m m ə n i m .
Bu-Ləhəb
(
Əbu-Ləhəb) -
M ə h ə m m ə d p e y ğ ə m b ə r i n ə m i s i v ə e y n i z a m a n d a d ü ş m ə n i
o l m u ş d u r . M ə h ə m m ə d i ç o x i n c i t m i ş v ə t ə h q i r e t m i ş d i r .
X a q a n i d e y ir :
B u - L ə h ə b
k i m i
a l ç a q
d ü ş m ə n l ə r l ə d ö y ü ş m ə k d ə n q o r x m u r a m ,
M ə h ə m m ə d i n g ü c ü m ə n d ə d i r .
Səh 252.
Q a s i m i - R ə h m ə t , Ə b ü l q a s ı m , R ə s u l u l l a h d ı r ,
C a n ı m a , ə q l i m ə s a h i b , ş a n l ı s u l t a n ı m m ə n i m .
Qasimi-Rəhmət, Əbulqasim, Rəsulullah -
h ə r ü ç ü M ə h ə m m ə d i n l ə q ə b l ə r i n d ə n d i r .
B e y t d ə d e y i l i r : m ə n i m y a l n ı z b i r a ğ a m v a r k i , o d a M ə h ə m m ə d d i r .
Səh. 253.
K i , D ə c c a l ı n i ş i n i ş l ə r m i n a r ə n g l i k ə l i s a ?
M ina rəngli kəlisa - göy,
a s i m a n d e m ə k d i r ; b u r a d a z ə m a n ə m ə n a s m d a i ş l ə d i l m i ş d i r .
M i s r a d a d e y i l i r : b u z ə m a n ə a l ç a q l a r ı n , y a l a n ç ı l a r ı n x e y r i n ə h ə r ə k ə t e d ir .
Səh. 253.
B a x , M ə r y ə m i n s a p ı k i m i i k i q a t d ı r b ə d ə n i m ,
İ s a d a k ı i y n ə k i m i t ə k c ə d i r q ə l b i m m ə n i m .
D i n i r ə v a y ə t ə , g ö r ə , M ə r y ə m İ s a n ı g ö t ü r ü b D ə m ə ş q ə g e t m i ş v ə o r a d a h ə r i k i s i y u n
ə y i r i r , m u z d i l ə y a ş a m ı ş l a r .
İsanın iynəsi -
g u y a İ s a g ö y ə ç ə k i l i b , d ö r d ü n c ü f ə l ə y ə ç a t a n d a ,
m ə l ə k l ə r : - " D ü n y a m a l ı n d a n İ s a d a b i r ş e y v a r m ı ? " - d e y ə o n u a x t a r m ı ş v ə b i r c ə i y n ə ilə
b i r q ı r ı q k ü p ə t a p m ı ş l a r k i , b u n a g ö r ə o n u y u x a r ı g ö y l ə r ə b u r a x m a m ı ş l a r .
X a q a n i b u r a d a ö z v ü c u d u n u M ə r y ə m i n b ü k ü l m ü ş s a p ı n a , y a l q ı z l ı ğ ı n ı İ s a n ı n i y n ə s i n ə
b ə n z ə d i r .
Səh. 253.
S u r k i m i n ə f ə s l ə n ə n a h l a r ı m l a h ə r s ə h ə r.
M a v i d a m m b a c a s m d a y e r l ə ş ə n x a ç d e ş i lə r .
Sur -
g u y a q i y a m ə t g ü n ü ö l ü l ə r i d i r i l t m ə k ü ç ü n İ s r a f i l a d l ı m ə l ə y i n ç a l a c a ğ ı b o r u d u r .
İ k i n c i m i s r a d a o l a n x a ç s ö z ü e k v a t o r x ə t t i i l ə y e r m ə h v ə r i n i n ( o x u n u n ) b i r l ə ş ə r ə k , y e r
k ü r ə s i n i n o r t a s m d a ə m ə l ə g ə t i r d i y i x a ç d ı r .
Səh. 253.
O d ö r d ü n c ü g ö y d ə İ s a G ü n ə ş l ə h ə m x a n a s a ,
B u n d a n n ə h ə z z a l a b i l ə r İ s a q u ş u - y a r a s a ?
D i n i x u r a f a t a g ö r ə , İ s a n ı n m ö c ü z ə l ə r i n d ə n b ir i d ə p a l ç ı q d a n q u ş q a y ı r ı b , ü f ü r ə r ə k , o n a
h ə y a t v e r m ə s i o l m u ş d u r k i , b u q u ş d a g u y a y a r a s a im iş .
X a q a n i b u r a d a d e m ə k i s t ə y i r k i , y a r a s a i ş ı q d a n h e ç b i r f a y d a a l m a d ı ğ ı k i m i , m ə n i m d ə
e l m i m i n , s ə n ə t i m i n b u q a r a n l ı q z i n d a n d a h e ç b i r f a y d a s ı y o x d u r .
Səh. 254.
N i y ə İ s a v ə q u ş u n u n ö z ü t ə b i b i o l m u r ,
K i , o q u ş u n k o r g ö z ü n ə ö z ü b a ğ ı ş l a s ı n n u r ?
İ s a n ı n g ö s t ə r d i y i m ö c ü z ə l ə r d ə n b i r i d ə a n a d a n g ə l m ə k o r l a r ı n g ö z ü n ü a ç a b i l m ə s i im iş .
614
X a q a n i b u r a d a k i n a y ə i l ə d e y ir : k o r l a r ı m ü a l i c ə e d ə n İ s a n ə ü ç ü n ö z ü n ü n y a r a t d ı ğ ı
q u ş u n ( y a r a s a n ı n ) g ö z ü n ü a ç m a d ı ?
Səh. 254.
M ə r y ə m x u r m a a ğ a c ı y l a g ö s t ə r m i ş s ə m ö c ü z ü ,
M ə n t ə b i m i n p a k h ğ m a ş a h i d g ə t i r r ə m s ö z ü .
M ə r y ə m B e y t ü l m ü q ə d d ə s d ə n q a ç a r k ə n y o l d a İ s a m d o ğ m a h o lu r . O , b u r a d a b i r x u r m a
a ğ a c m a s ö y k ə n i r , a ğ a c ı n d i b i n d o n b u l a q ç ı x ı r , İ s a d o ğ u l u r . G u y a m ə l ə k l ə r b u b u l a ğ m
s u y u i l ə o n u y u y u r l a r . S o n r a M ə r y ə m y e n ə q u r u x u r m a a ğ a c ı n ı t ə r p ə d i r , a ğ a c d a n t ə z ə
x u r m a l a r t ö k ü l ü r .
X a q a n i b ü t ü n b u n l a r ı x a t ı r l a d a r a q , d e y ir : M ə r y ə m i n m ö c ü z ə l ə r i n ə x u r m a a ğ a c ı ş a h i d
o l a n k i m i , m ə n i m d ə t ə b i m i n b a k i r ə l i y i n ə ə s ə r l ə r i m ş a h i d d ir .
Səh. 254.
N e c ə ik i " ə l i f ' d u r a r b i r " ə t ə n a " s ö z ü n d ə ,
" T ə n " i n o c ü r d a y a n m ı ş a m a r x a s ı n d a , ö n ü n d ə .
Ə r ə b c ə y a z ı l a n " ə t ə n a " s ö z ü n ü n h ə r ik i t ə r ə f i n d ə " ə l i f ' d u r u r . X a q a n i d e y ir : m ə n d ə b u
c ü r ik i " ə l i f ' k im i " t ə n " i n d a h n d a v ə q a b a ğ ı n d a d u r m u ş a m , y ə n i , h ə r t ə r ə f d ə n m ə n ə t ə n ə
i l ə h ü c u m e d i r l ə r .
Səh. 254.
A b b a s i l ə r q a p ı s ı n a g e t m ə r ə m k ö m ə k ü ç ü n ,
S ə l c u q i l ə r q a p ı s ı n d a i n l ə m ə r ə m b i r c ə g ü n .
Abbasilər -
İ s l a m i y y ə t d ə ə m ə v i l ə r d ə n s o n r a g ə l m i ş x ə l i f ə l ə r s ü l a l ə s i d i r . B u n l a r ı n
d ö v r ü n d ə
i s l a m
ö l k ə l ə r i n i n
b i r li y i
y a v a ş - y a v a ş
d a ğ ı l a r a q p a r ç a l a n m ı ş , x ə l i f ə l i k ö z
ə v v ə l k i q ü d r ə t i n i i t i r m i ş d i r .
Səlcuqilər -
X I - X I I I ə s r l ə r d ə Y a x m Ş ə r q d ə h a k i m i y y ə t s ü r m ü ş s ə l c u q t ü r k l ə r i d i r .
B u n l a r ı n ə v v ə l v a h i d o l a n d ö v l ə t i s o n r a d a n p a r ç a l a n m ı ş , h a k i m l ə r a r a s m a t ə f r i q ə v ə
ə d a v ə t d ü ş m ü ş d ü r .
X a q a n i b u r a d a d e y ir :
M ə n n ə A b b a s i l ə r d ə n k ö m ə k i s t ə y i r ə m ( o n l a r ı n ö z l ə r i
k ö m ə k s i z d i r ) , n ə d ə S ə l c u q i l ə r l ə d o s t o l m a ğ ı a r z u e d i r ə m ( o n l a r ı n ö z l ə r i b i r i - b i r i n ə
d ü ş m ə n d i r l ə r ) .
Səh. 254.
N ə A r s l a n , n ə d ə B ə ğ r a q a p ı s ı n a g e d ə r ə m .
Arslan -
M ə l i k ş a h S ə l c u q i n i n n ə v ə l ə r i n d ə n d i r ; İ r a n d a 15 il h a k i m i y y ə t s ü r m ü ş d ü r .
B ə ğ r a - A r s l a n m o ğ l u d u r .
Səh. 255.
. Y u s i f y o x d u r , q ı t l ı q g ü n ü e l ə s i n m ə n i t ə m i n ,
B i r d i r m ə n i m g ö z l ə r i m d ə Y ə h u d a , İ b n - Y a m i n .
R ə v a y ə t ə g ö r ə , Y u s i f M i s i r d ə h ö k m r a n l ı q e d ə r k ə n , q o n ş u m ə m l ə k ə t l ə r ə b ö y ü k
q ə h ə t l i k d ü ş m ü ş v ə Y u s i f o n l a r a a z u q ə v e r m i ş d i r .
Yəhuda -
Y a q u b p e y ğ ə m b ə r i n b ö y ü k
o ğ l u , Y u s i f i n ö g e y q a r d a ş ı d ı r .
İbn-Yamin
( B i n y a m i n ) - Y ə q u b u n k i ç i k o ğ l u , Y u s i f i n
d o ğ m a q a r d a ş ı d ı r .
Səh. 255.
Ə z b ə r l ə y i b " Ə l h ə m d ü l l a h " , " Ə l k ə h f 'i , " Ə r r ə h m a n " ı ,
H ə m " Y a s i n " i , h ə m " T a s i n " i , h ə m " M i m " i, h ə m " T a h a n " ı . " Q u r a n " s u r ə l ə r i d i r .
Səh. 255.
M i q a t d a n H ə c c ə g e d i b , t ə v a f e d i b K ə b ə n i ,
S ə y ü c ü m a r i c r a e d i b , g ö r ü b ə s l q ib l ə n i .
615