B e y t i n m ə n a s ı : Ş e y x ü l - İ s l a m , N u h p e y ğ ə m b ə r k i m i ö z o ğ u l l a r ı n ı n ( b u r a d a : ə q l v ə
h ü n ə r ) k ö m ə y i l ə e ş q t u f a n m d a n q o r x m u r .
Səh. 379.
K i m d i Q ə z a l i , y a k i C ü v e y n i , o id i t ə k ,
O l m a z o n a N i z a m , G ü n d ə r i n i t a y e y l ə m ə k .
Ş e y x ü l - İ s l a m m a d l a r ı ç ə k i l ə n m ə ş h u r a l i m l ə r d ə n d a h a ü s t ü n o l d u ğ u b i l d i r i l i r .
Q əzali - Ə buham idM əhəm m əd -
b ö y ü k m ü s ə l m a n i l a h i y y a t ç ı a l i m i ( X I I ə s r) .
Nizam - Nizam ülmülk-Həsən ibn Əli -
d ö v l ə t x a d i m i ( X I ə s r) .
Gündəri -Əbdülm əlik -
v ə z i r ( X I ə s r).
Cüveyni - H əsən ibn Əli B ağdadi -
a l i m ( X I I
ə s r).
Səh. 379.
O n a m ə b i r d u a d ı Ə n i d ü R ə q i b ü ç ü n .
Ə nid və R əqib -
d i n i r ə v a y ə t ə g ö r ə , g u y a i n s a n l a r ı n x e y i r v ə ş ə r i ş l ə r i n i h e s a b a a l a n
( y a z a n ) m ə l ə k l ə r i n a d l a r ı d ı r .
M i s r a n ı n m ə n a s ı : Ş e y x ü l - l s l a m ı n ş a i r ə g ö n d ə r d i y i m ə k t u b u m ə l ə k l ə r x e y i r iş k im i
y a z a c a q l a r .
Səh. 379.
B u n a m ə b i r s ə n ə d d i m ə n ə , t a k i , m ə n v a r a m ,
N a m ə d e y i l , o " ü r v e y i - v ü s q a l i ə n f ı s a m " .
Y ə n i: b u n a m ə m ə n ə h ə y a t d a d a i m i v ə m ö h k ə m d a y a q d ı r .
Səh. 380.
B i r " Q a z i y ə l - Q ü z a t , h ö c c ə t ü l - i s l a m , Z e y n d i n " ...
Y ə n i: m ə d h o l u n a n Ş e y x ü l - İ s l a m , q a z i l ə r q a z i s i , i s l a m ı n m ü c t ə h i d i ( b a ş ç ı s ı ) v ə d i n i n
b ə z ə y i d i r .
Səh. 381.
E y v a n i - M ə d a i n i a y i n e y i - i b r ə t sa n .
M ədain -
B a ğ d a d m c ə n u b - ş ə r q i n d ə D ə c l ə ç a y ı ü z ə r i n d ə k ö h n ə b i r ş ə h ə r o l m u ş , q ə d i m
İ r a n p a d ş a h l a r ı n d a n Ə ş k a n i l ə r v ə S a s a n i l ə r z a m a n m d a q ı ş l a q p a y t a x t ı o l m u ş d u r .
Səh. 382.
N ə Z a b - M ə d a i n i n - K u f ə q a r ı s ı n d a n k ə m .
Zali-M ədain -
N u ş i r ə v a n s a r a y ı n d a e v i o l m u ş b i r q a d ı n d ı r k i , b u e v i n i h e ç v ə c h l ə
s a t m a q i s t ə m ə m i ş d i r .
Kufə qarısı -
N u h d ö v r ü n d ə y a ş a m ı ş b i r q a d ı n o l m u ş d u r ; g u y a t u f a n o n u n o c a ğ m d a n
b a ş l a m ı ş d ı r .
Səh. 383.
P ə r v i z y o x o l m u ş d u r , o n d a n d a h a s ö z a ç m a , G e t ,
" K ə m t ə r ə k u " s ö y l ə , z ə r d ə n t ə r ə y o x ə la n .
Pərviz -
S a s a n i p a d ş a h l a r ı n d a n N u ş i r ə v a n m n ə v ə s i X o s r o v P ə r v i z d i r .
Zərdən tərə -
X o s r o v P ə r v i z g u y a h ə r g ü n z ə r g ə r l ə r ə q ı z ı l d a n t ə r ə q a y ı r t d ı r ı b , y e m ə k
v a x t ı s ü f r ə y ə d ü z d ü r ə r v ə y e m ə k d ə n s o n r a b u n u o n u n l a n a h a r e d ə n l ə r ə b a ğ ı ş l a r m ı ş .
" K ə m t ə r ə k u " - " Q u r a n " a y ə s i d i r ; y ə n i : ç o x b e l ə l ə r i d ü n y a y a g ə l i b g e t m i ş l ə r .
Səh. 384.
H ə r k ə s a p a r a n t ə s b e h ç ü n C ə m r ə g i l i n d ə n d i r ,
T ə s b e h a l o y e r d ə n k i , t o r p a ğ a d ö n ü b S ə l m a n .
630
Cəmrə -
K ə b ə y a x m l ı ğ m d a b i r y e r d i r , t o r p a ğ ı n d a n t ə s b e h v ə m ö h ü r k im i ş e y l ə r
q a y ı r ı r l a r .
Səlm an (və y a Səlm ani-fars)
M ə h ə m m ə d p e y ğ ə m b ə r ə s ə d a q ə t l i o l a n b i r
fa rs .
Səh. 384.
O l m a z k e ç ə s ə n ə t ş a n b u Ş ə t t k ə n a r ı n d a n .
Ətyan -
s u s u z ;
Sətt -
F ə r a t l a D ə c l ə n i n b i r l ə ş m ə s i n d ə n ə m ə l ə g ə l ə n b ö y ü k ç a y d ı r .
Səh. 388.
T u t ə l i m d ə n , s ə n F l ə n u t i y y ə y ə v a r d ı r d a m ə n i ,
E t m ə Ş u n i z i y y ə n i n a d ı n ı b i r d ə t ə k r a r .
Suniziyyə -
B a ğ d a d d a b i r q ə b i r i s t a n l ı q a d ı d ı r . M ə ş h u r a l i m v ə s u f i ş e y x i C ü n e y d
B a ğ d a d i n i n q ə b r i o r a d a o l d u ğ u ü ç ü n X a q a n i b u q ə b i r i s t a n l ı ğ ı n a d ı n ı ç ə k i r .
H ənutiyyə -
ö l ü l ə r i n ç ü r ü m ə m ə s i v ə y a i y l ə n m ə m ə s i ü ç ü n d ə r m a n l a n d ı ğ ı y e r .
H ənut -
ö l ü l ə r ə s ü r t ü l ə n
ə t i r li m a d d ə . İ n d i Ş ə r q d ə h ə n u t ə v ə z i n ə k a f u r i ş l ə n i r .
Səh. 390.
M i n n ə t i m v a r , q o y a r a q n ə t k ə n a r ı n d a m ə n i ,
X o ş g ü l ü b ö l d ü r ə s ə n , s a n k i ç ı r a q , n a z h n ig a r !
Q ə d i m Ş ə r q d ə e d a m c ə z a s m a m ə h k u m e d i l ə n l ə r i m ü ə y y ə n b i r g ö n - n ə t ü z ə r i n d ə
ö l d ü r ə r d i l ə r .
Səh. 390.
K ə m a t d ı q b i z , b u d ü n y a n ı u d u z d u q a l ə m ə h l i n ə ,
O d ü n y a n ı g i r o v q o y d u q k i , o r d a k ə m d ə n a z a d ı q .
B u b e y t d ə n ə r d o y u n u n ə z ə r d ə t u t u l u r . K ə m a t d ı q - i f a d ə s i z ə r i n k i ç i k x a l d ü ş m ə s i n ə
i ş a r ə d i r k i , b u z a m a n o y u n u d u z u l u r .
Səh. 391.
T a p ı b d ı r z i n ə t u l d u z d a n , f ə l ə k b i r t a ğ ü t a r ə m d i r ,
X ə r a b ə t ə h l i y i k b i z , t a q i l ə t a r ə m d ə n a z a d ı q .
B u b e y t d ə i s t i f a d ə e d i l ə n t a q v ə t a r ə m i s t i l a h l a r ı g ö y ü n q ü b b ə s i v ə ü f ü q l ə r ə ə y i l m ə s i
d e m ə k d i r .
X a q a n i s ə m a n ı n u l d u z l a r a l ə m i n i n ə z ə r d ə t u t u r .
Səh. 396.
G ü n ə ş ə ş ə r ə f d e y i l , a ç s ı n q u z u s ü f r ə s i ,
G ü n ə ş ü ç ü n ş ə r ə f d i r t ə k c ə b i r a n d ı n " v ə " s i.
"Və
i l ə X a q a n i " Q u r a n " ı n " V ə ş - ş ə m s ü v ə z z ü h a h a " ( " A n d o l s u n G ü n ə ş ə v ə o n u n
i ş ı ğ ı n a " ) a y ə s i n ə i ş a r ə e d ə r ə k , G ü n ə ş i v ə o n u n i ş ı ğ ı n ı m ü q ə d d ə s l ə ş d i r i r .
Səh. 402.
M u s t a f a n a m ə s i n i p a r ç a l a y a n P ə r v i z i n ,
P a r ç a l a n a r k ö y n ə y i o ğ l u v u r a n d a x ə n c ə r .
X o s r o v P ə r v i z p a d ş a h i k ə n M ə h ə m m ə d p e y ğ ə m b ə r o n a b i r m ə k t u b y a z m ı ş , P ə r v i z is ə
h ə m i n m ə k t u b u c ı r ı b a t m ı ş d ı , i k i n c i m i s r a d a X o s r o v P ə r v i z i n o ğ l u Ş i r u y ə t ə r ə f i n d ə n
ö l d ü r ü l m ə s i n ə i ş a r ə e d i l i r .
Səh. 409.
M ə g ə r s ə n h e ç o x u m a d m " Y ə k n i z u n ə z - z ə h ə b i ? "
" Y o m ə Y ə h m a " a y ə s i n d ə g ö s t ə r i l m i ş s ə b ə b i .
"Yəknizunəz-zəhəbi" -
" Q ız ıl y ı ğ ı b s a x l a y a n " ; " Y o m ə y ə h m a " - " B ir v a x t g ə l ə r , o n u n l a
d a ğ b a s a r l a r " d e m ə k d i r .
Səh. 410.
631