D a v u d u n g ö z y a ş ı , N u h u n n o v h ə s i ,
S ə n i n Y u s i f i n ə e t m ə d i t ə s ir .
Nuh -
n o v h e ( m ə r s i y ə ) s ö z ü n d ə n d i r . G u y a N u h p e y ğ ə m b ə r y ü z i l l ə r l ə n o v h ə
o x u y a r a q , ö z t a y f a s ı n ı h a q q y o l a ç a ğ ı r m ı ş s a d a , n ə t i c ə s i o l m a m ı ş d ı r . İ k i n c i m i s r a Y u s i f i n
m ə h v o l d u ğ u n u e ş i d ə n a t a s ı Y ə q u b u n h ə d s i z - h e s a b s ı z a ğ l a m a s ı n a i ş a r ə d i r .
X a q a n i b u r a d a Y u s i f d e y ə r k ə n , ö z o ğ l u R ə ş i d ə d d i n i n ə z ə r d ə t u t u r .
Səh. 358.
T ə f ə k k ü r y a x ş ı d ı r M ə r v a , S ə f a d a ğ m a q a ç m a q d a n .
M ərva və Səfa -
M ə k k ə d ə ik i d a ğ ı n a d ı d ı r .
Səh. 359.
K ə d ə r l i h ə r g e c ə m d i r h a m i l ə b ə h c ə t l i b i r s ü b h ə ,
Ç ı x a r l a ğ m ı m o g ə n c ə k i m q a l ı b d ı r A l i - S a m a n d a n .
B əhcətli -
s e v i n c l i;
gənc -
x ə z i n ə ;
Ali-Sam an -
9 0 0 - c ü i l d ə n 9 9 9 - c u i l ə q ə d ə r İ r a n d a
h ö k m s ü r m ü ş S ə m a n i l ə r s ü l a lə s i d i r .
Səh. 359.
O l a n d a b a y r a m , u s t a d ı b a ğ ı ş l a r l ö v h e y i - ə l v a n .
Lövheyi-əlvan -
q ə d i m d ə m ə k t ə b d ə m ü ə l l i m i n u ş a q l a r ı s e v i n d i r m ə k ü ç ü n o n l a r ı n
o t u r d u q l a r ı t a x t a m ü ş k v ə z ə f ə r a n l a ç ə k d i y i n a x ı ş l a r d ı r .
Səh. 359.
Ü z ü m d ə g ö z y a ş ı n g ö r c ə k " ə l i f l ə n ö q t ə ş ə k l i n d ə ,
O x u q ə m r ə m z i n i , ö y r ə n b u M ə d d ü H ə m z ə d ə n a s a n .
M ə d d v ə H ə m z ə ə r ə b ə l i f b a s ı n d a u z u n v ə d ə y i r m i i ş a r ə l ə r d i r . X a q a n i ü z ü n ə a x a n g ö z
y a ş ı n ı o n l a r a o x ş a d ı r .
Səh. 359.
G ö z ü n ü b a ğ l a d ı m h i r s i n , t a m a h m d i ş i n i q ı r d ım ,
N e c ə k a t i b y a z a r " m i m " i , n e c ə " s in " i y a z a r d i v a n .
Ə r ə b ə l i f b a s ı n d a
"mim
" ş ə k l i n d ə g ö z s ü z b i r k i ç i k d a i r ə k im i " s in " i s ə ş ə k l i n d ə d i ş - d i ş
b i r f i q u r k i m i y a z ı l ı r .
Səh. 360.
M ə n ə v ə h d ə t b a ğ m d a b i r ş ə r i k d i r h ə z r ə t i - İ s a ,
V e r i b c a n ı , u c u z a l d ı m i k i n c i s ə h m i İ s a d a n .
B u r a d a X a q a n i d e y ir :
vəhdət (birlik, təklik)
b a ğ ç a s ı İ s a p e y ğ ə m b ə r l ə m ə n i m a r a m d a
m ü ş t ə r ə k i d i , m ə n c a n ı m ı v e r d i m , o n u n p a y ı n ı u c u z c a a l d ı m . B u r a d a ş a i r t a m a m i l ə ü z l ə t ə
( y a l q ı z l ı ğ a ) ç ə k i l d i y i n i b i l d i r i r .
Səh. 360.
H ə l ə İ s f ə n d i y a r ı m k e ç m ə m i ş d i r y e d d i t i l s i m d ə n .
İsfəndiyar -
İ r a n ı n q ə d i m K ə y a n s ü l a l ə s i p a d ş a h l a r ı n d a n K ə ş t a s b ı n o ğ l u d u r ; m ü x t ə l i f
i f t i r a l a r a d ü ş m ü ş , a t a s ı t ə r ə f i n d ə n h ə b s x a n a y a a t ı l m ı ş , n ə h a y ə t , R ü s t ə m i n h a ç a o x u ilə
ö l d ü r ü l m ü ş d ü r . F i r d o v s i n i n " Ş a h n a m ə " ə s ə r i n d ə b u b ö y ü k b i r e p i z o d d u r .
Səh. 360.
H ə l ə R u y i n d ə j o l m u ş d u r g ö z ə l d i l b ə r l ə r ə z i n d a n .
G özəl dilbərlər -
İ s f ə n d i y a r ı n b a c ı l a r ı d ı r . M ö h k ə m b i r q a l a o l a n R u y i n d ə j i n y e d d i
t i l s i m l i y o l u o l m u ş , T u r a n p a d ş a h ı Ə r c a s b İ s f ə n d i y a r ı n b a c ı l a r ı n ı R u y i n d ə j q a l a s ı n d a h ə b s
e t m i ş d i . İ s f ə n d i y a r T ıü tü n t i l s i m l i y o l l a r ı k e ç i b , R u y i n d ə j ə ç a t m ı ş , Ə r c a s b ı ö l d ü r ü b ,
b a c ı l a r ı n ı x i l a s e t m i ş d i .
626
Səh. 360.
O x u s ə n " Ə h s ə n ü t - t ə q v i m " i ç o x d i q q ə t l ə " Q u r a n " d a n .
"Əhsanüt-təqvim " -
İ n s a n ı n y a r a d ı l ı ş ı v ə h ə y a t ı h a q q ı n d a " Q u r a n " d a n a h n ı b i ş l ə n i l ə n
ə n g ö z ə l n i z a m , t ə r t i b v ə y a ş a y ı ş q a y d a l a r ı .
Səh. 361.
D e y i l a l ə m s ö z ü m ö h m ə l , k ə m a l i - h ə q q d ə y o x n ö q s a n .
M öhm əl -
g ö z d ə n b u r a x ı l m ı ş d e m ə k d i r . X a q a n i b u r a d a d e y ir : h a q q q i y m ə t i n
i t i r m ə m i ş , h ə q q i q ə t q ü s u r l u d e y i l d i r .
Səh. 361.
B i r i n c i h ə r f ə n ö q t ə o l m a ğ ı n m ə n a s ı v a r d ı r m ı ,
K i , d o l ğ u n l u q ü z ü n d ə n " Ə b c ə d " i n s o n h ə r f i o l m u ş s a n ?
B i r i n c i h ə r f ə r ə b ə l i f b a s ı n d a ə l i f d i r k i , ə n k i ç i k r ə q ə m ə l ə 1 -ə b ə r a b ə r d i r . B u h ə r f ə
n ö q t ə q o y u l m a z , q o y u l s a d a , r ə q ə m l ə 1 0 - a b ə r a b ə r o l a r . " Ə b c ə d " i n s o n h ə r f i " ğ a y n " d i r k i,
ə n b ö y ü k r ə q ə m ə - 1 0 0 0 - ə b ə r a b ə r d i r .
Səh. 361.
G ə m i b i r k o r k im i a b a n y e l i l ə q a ld ı s ə r g ə r d ə n .
A ban -
o k t y a b r a y ı , a b a n y e l i - p a y ı z k ü l ə y i d e m ə k d i r . Y e n i , z ə m a n ə g ə m i s i n i n
k a p i t a n ı k o r d u r ; ə s r i n r ə h b ə r i p a y ı z r u z i g a r ı d ı r .
Səh. 362.
Ə g ə r S i m u r ğ s a n , d i n i n Q a f ı n d a , g e t , m ə k a n e y l ə ,
K i , " q a f s ı z o l s a g ə r ü n q a , ü n a y ə ç e v r i l ə r n a l a n .
Ə f s a n ə v i q u ş S i m u r ğ Q a f ( Q a f t a z ) d a ğ ı n d a m ə s k ə n s a l d ığ ı ü ç ü n ə l ç a t m a z v ə ə z ə m ə t l i
q u ş h e s a b e d i l i r . S i m u r ğ a e y n i z a m a n d a Ü n q a a d ı d a v e r i l ir . Ü n q a ə r ə b ə l i f b a s ı i l ə k im i
y a z ı l ı r , o n u n q a f i y ə n i " Q " h ə r f i d ü ş ə r s ə , ü n a q a l a r k i , b u d a ə z a b , ə z i y y ə t m ə n a s ı v e r i r .
X a q a n i d e y ir : S ə n d i n i n Q a f ı n d a , y ə n i y ü k s ə k z i r v ə s i n d ə m ə s k ə n s a l, y o x s a b u n s u z
ə z a b a d ü ç a r o l a r s a n .
Səh. 363.
B ə s i n d i r , a z d a n ı ş M u s a h ə d i s i n d ə n Y ə h u d a t ə k ,
K i , d o q q u z a y ə y o x , b u y e d d i r ə n g d i r ş ə n i n ə ş a y a n .
B e y t i n m ə n a s ı : m ü q ə d d ə s a t d a n d a n ı ş m a , s ə n b ə n i - İ s r a i l k im i y e d d i q a t y e r a d a m ı s a n ,
d o q q u z f ə l ə k m ə x l u q u d e y i l s ə n .
Səh. 363.
D ö n ü b s ə n b i r s u m ə ş k i n ə k i , g a h d ı q s a n , g a h i s t i s q a .
D ıq -
s ill, v ə r ə m ;
istiqsa -
s u a z a r ı . Y ə n i : g a h b o ş s a n , g a h d o l u .
Səh, 364.
M ə n ə h ə m N u h i d i o , h ə m d ə İ b r a h i m i d i , ə f s u s ! ..
Q a l a n l a r c ü m l ə s i n a ə h l d i r , N ə m r u d , y e r i K ə n a n .
N əm rud -
d i n i r ə v a y ə t ə g ö r ə , B a b i l ş ə h ə r i n i n b i n a s ı n ı q o y a n v ə o n u n h ö k m d a r ı
o l m u ş d u r ; b ü t p ə r ə s t im iş . N ə m r u d İ b r a h i m X ə l i l u l l a h ı b ü t p ə r ə s t l i k ə l e y h i n ə t ə b l i ğ a t
a p a r d ı ğ ı ü ç ü n o d a a t ı b y a n d ı r m a q
i s t ə m i ş d i r .
O d i s ə g ü l ü s t a n a ç e v r i l i b o n u
y a n d ı r m a m ı ş d ı .
Səh. 364.
O id i Ə h m ə d ə v a r i s , o n a Ə h m ə d x i t a b e t d i ,
K i , " F a r ü q i - f ə r i q e y n s ə n " v ə " z ü n n u r e y n " i " Q u r a n " s a n .
Ə h m ə d - M ə h ə m m ə d i n a d l a r ı n d a n b i r id i r . F a r u q i - f ə r i q e y n - x a l q ı y a x ş ı t a n ı y a n , h a q q
i l ə b a t i n i y a x ş ı s e ç ə n a ğ ı l l ı a d a m . B u a d v ə s i f ə t M ə h ə m m ə d t ə r ə f i n d ə n Ö m ə r ə
627